Μυθογονία ποιήματα της Κωνσταντίνας Κορρυβάντη εκδόσεις Μανδραγόρας

Μυθογονία

ποιήματα της Κωνσταντίνας Κορρυβάντη

εκδόσεις Μανδραγόρας

«Για να βγεις από το κάδρο

χρειάζεται μόνο να βρεις τον τρόπο.

Ίσως δαγκώνοντας με δύναμη τη κορνίζα

[…] (Ρέα)

Όταν με την πρώτη σου ποιητική συλλογή καταφέρνεις (ως απαραίτητη προϋπόθεση για όσα ακολουθήσουν) να δεις το κάδρο, κατόπιν να θελήσεις να βγεις απ’ αυτό, ακόμη και δαγκώνοντας το σκληρό του πλαίσιο, τότε σκέφτομαι πως αυτή η ποιητική κατάθεση αξίζει την προσοχή. Αξιοσημείωτη στην παρουσία της Κωνσταντίνας Κορρυβάντη η βράβευσή της ως πρωτοεμφανιζόμενης με το βραβείο «Μαρία Πολυδούρη», με το βάρος που αναμφίβολα φέρει αυτό το γεγονός στα λογοτεχνικά πράγματα. Να προσέξουμε πως εδώ έχουμε ποίηση που ψάχνει το θεματικό της κέντρο, και αυτό από μόνο του ίσως είναι σημαντικό, μια που αυτό το χαρακτηριστικό δεν το συναντάμε συχνά, κυρίως σε νέες ποιητικές απόπειρες. Όλα τα ποιήματα της συλλογής περιστρέφονται γύρω από αυτό που η ποιήτρια επέλεξε να κινητοποιεί τη σκέψη της. Ο γυναικείος κόσμος πρόσωπο με πρόσωπο με τη μοίρα του.

Από τον τίτλο ακόμη εισέρχεσαι στο ιδιόμορφο ποιητικό σύμπαν, εκεί όπου ο μύθος, παντοδύναμος, ανοίγεται μπροστά σου. Ετούτη η επιλογή, όμως, ήδη έχει τη βαρύτητά της. Ο μύθος, έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα στους αιώνες, φέροντας μέσα του το θρησκευτικό υπόβαθρο (αδιάφορο αν τα θεϊκά πρότυπα διαφοροποιούνται μέσα στον χρόνο) αλλά και την υποσυνείδητη σύμπραξη του απλού ανθρώπου στο χτίσιμό του, αποβαίνει ο κατάλληλος εκφραστής των στερεοτύπων. Αυτών που με τη σειρά τους θεμελιώνουν αξίες και εικόνες και ιδέες αλλά συχνά και ιδεοληψίες.

Είκοσι τρεις μορφές αντλημένες από τον μύθο επιλέγονται, για να σχολιαστούν ποιητικά με σύντομο, μεστό λόγο και να αναδείξουν το νοηματικό τους περιεχόμενο, έτσι όπως επισκέπτονται τον δικό μας κόσμο και αντικρίζουν, αυτές ως αρχετυπικά πρότυπα, τη συνέχειά τους στα σύγχρονα θηλυκά ομοιώματά τους.

Η Ρέα, η αρχαιότερη «μητέρα των θεών», σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να καταξιώσει την παραγκωνισμένη μητριαρχία, θα κάνει πρώτη την κίνηση να βγει από το κάδρο. Η Ήρα, δυσκολεύεται να την ακολουθήσει, μια που

«κάποιες γυναίκες παντρεύονται σπίτια, Διώνη»  (Ήρα)

θα πει στην αντίπαλό της που απειλεί να της πάρει το σκήπτρο. Θα αχρηστεύσει ως απειλή τις πάμπολλες μικρότερες τρελαίνοντας όποιαν σαν την Ιώ νομίσει πως θα μπει εμπόδιο.  Η Σεμέλη, πληρώνει την αφέλειά της στους αιώνες των αιώνων, ενώ η Αλκμήνη, η άλλη γελασμένη, παλεύει με τα φίδια του ερωτικού τριγώνου. Η Ελένη, ποιαν άραγε περιγελά; Εκείνη την καρτερική Πηνελόπη που αργά μαθαίνει πως

«τους άνδρες τους ξεβράζει η θάλασσα» (Πηνελόπη)

μπροστά σε μια Κίρκη, μια Καλυψώ ή μια απλή, καθημερινή Κατερίνα που

«λύνει τα μαλλιά της κι ένας γλάρος μας φέρνει το μαντήλι»; (Πηνελόπη)

Ή μήπως τον ίδιο της τον εαυτό;

«Τελικά δεν ήμουν σε τίποτα διαφορετική/αγνή, απαλή σχεδόν διάφανη/όπως όλες οι αγνές, απαλές, σχεδόν διάφανες/πρέπει/να γνωρίσω τον πατέρα μου/να βρω τον άντρα μου/να ξεχάσω τον πρίγκιπα». (Ελένη)

Η ισχυρή στο πνεύμα Αθηνά, πανάρχαιο σύμβολο αυτής της άλλης θηλυκής παρουσίας καταδικάζει την εργατική Αράχνη να βλέπει το σχισμένο της υφαντό

«μια ζωή κρεμασμένη στο νήμα» (Αράχνη)

και αλλού οπλίζει το χέρι του Περσέα να μαρμαρώσει τη Μέδουσα, αφήνοντας εκτεθειμένη την άλλη γοργόνα

«της Κοπεγχάγης» (Μέδουσα).

Εκείνη η άλλη, η τραγική Ανδρομάχη, που ξέρει ότι αιωνίως η εικόνα της θα αντιγράφεται σε κάθε γυναίκα-λάφυρο, που απλώς θα αλλάζει χέρια το σώμα και η ψυχή της

«δεν αλλάζει τίποτα ποτέ/το περήφανο στέρνο, τα δυνατά χέρια/η βαθιά φωνή/η ζωή μετά, όπως κι η ζωή πριν/όρκος, προσευχή και ικεσία» (Ανδρομάχη).

Χαμένες στον παράφορο έρωτά τους η Μήδεια, η Φαίδρα, λίγο πιο κει η Αριάδνη του ανεκπλήρωτου. Η Λητώ του θαύματος. Ποια σημερινή έχει τη χάρη της να δει

«ολόκληρο νησί/στη μέση της θάλασσας»; (Λητώ)

Καλλιστώ, Μέλισσα, Σελήνη, Ερμοδίκη, απατηλές οι αρσενικές θωπείες. Κεντρί στο τέλος, αφημένες στο  φαντασιακό του υποσυνειδήτου να λαχταράν τον εραστή ήλιο που διαρκώς βασιλεύει, αλλά και να μεταλλάσσονται σε λαμπερό αστερισμό 

«πολύ πολύ μακριά από εκείνον/που πραγματικά τις αγάπησε» (Καλλιστώ).

Λήδα και Αφροδίτη, αφημένες στα χέρια της τέχνης που όμως μιλά αλλά δεν βλέπει πάντοτε σωστά

«μια σειρά συμβολισμών/που ο Μικελάντζελο δεν είδε/το σκήπτρο, το ρόδι, τον κούκο που ραμφίζει τον χρόνο μας» (Λήδα).

Νέδα και Ανάφη, κρυφές συνδέσεις του μύθου, εκεί που ένα νησί γεννιέται με το θηλυκό του ονόματός του για να σώσει έναν άντρα

«εκείνη η παράξενη έλξη/για γυναίκες και νησιά που αναδύονται/αυτό το αντίστροφο βάφτισμα» (Ανάφη)

αλλά κι εκείνο το θηλυκό ποτάμι, που μόνο αυτό μέσα σε όλα τα αρσενικά καταξιώνει τη φύση του

«τα ποτάμια από αξιοπρέπεια/δεν γυρίζουν πίσω» (Νέδα).

Το εξώφυλλο ντύνει με το εμβληματικό σχέδιο του Gustav Klimt “Fishblood” τα ποιήματα της συλλογής. Η αίσθηση μιας εικόνας χωρίς αρχή και τέλος υπογραμμίζει την αιώνια ροή, τις μυστικές συνδέσεις, το τότε, το τώρα, το αύριο. Οι θηλυκές μορφές, κινούμενες διαγώνια προς τα πάνω σ’ αυτόν τον υδάτινο κόσμο, δημιουργούν το απόλυτο περιβάλλον για να «ζήσουν» οι άλλες μυθικές των ποιημάτων.

Και οι άντρες; Όλοι στο όνομα του θαλασσινού εκείνου Τρίτωνα. Να εμπιστευθείς τη θάλασσα; Ερώτημα ας μείνει. Γιατί και οι μύθοι που ξαναδιαβάζει η ποιήτρια πήλινοι μπορεί να είναι, γήινοι, από χώμα και νερό

«απόψε σμιλεύουμε έναν στρόβιλο/από πηλό» (Τρίτων).

Όλοι οι μύθοι, όμως, όσο κι αν φαντάζουν φτιαγμένοι από άυλα υλικά, το ξέρουμε πως είναι ανθρώπων έργα. Για να διασώσουν το παραμυθιακό στοιχείο κάποιας σκληρής θεότητας, για να εξευμενίσουν κάθε δαιμονικό και τρομερό στο όνομα ενός θρύλου, που διαδίδεται από στόμα σε στόμα. Έτσι, η Μυθογονία της Κωνσταντίνας Κορρυβάντη είναι άλλη μια κατασκευή από μυθικά υλικά, που παίρνει όλα τα παραδεδομένα και τα ξαναδιαβάζει με τον δικό της όμως τρόπο. Όπως γράφει και στην προμετωπίδα

Από το κορίτσι που ήθελε να γίνει θεός

στο αγόρι που της άλλαξε γνώμη

σχολιάζοντας και εμπλουτίζοντας τον στίχο της Sylvia Plath

I would like to call myself “the girl who wanted to be God”

Μάλλον πάντα έτσι θα γίνεται. Κάθε που το κορίτσι θα θέλει να ξαναβρεί την απολεσθείσα θεϊκή φύση, κάποιο αγόρι θα το προσγειώνει στην απλή και βολική πραγματικότητα των ρόλων και των ρυθμισμένων κοινωνικών πραγμάτων. Και το κάδρο θα παραμένει ακέραιο και άθικτη η τιμή του κόσμου, όπως τον βρήκαμε. Ο ποιητικός λόγος, όσο το μπόρεσε, μίλησε με το μυθικό περίβλημα που φόρεσε για την περίσταση. Ενδεχομένως αυτός να είναι και ο ρόλος του.

Διώνη Δημητριάδου

(η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό  Fractal http://fractalart.gr/mythogonia/)