Μια τρυφερή καρδιά στο βάθος και άλλες ιστορίες της Χαράς Νικολακοπούλου εκδόσεις Θράκα η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Vakxikon.gr

Μια τρυφερή καρδιά στο βάθος

και άλλες ιστορίες

της Χαράς Νικολακοπούλου

εκδόσεις Θράκα

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Vakxikon.gr

https://www.vakxikon.gr/kardia-tryferh-diwnh/

Η λογοτεχνία αγαπά να συνδυάζει τα ανόμοια, να ανταλλάσσει τα χαρακτηριστικά τους μεταξύ τους, να προκαλεί, να «μεταφέρει» τις έννοιες, να υπαινίσσεται, να δημιουργεί το νέο τοπίο. Η καλή λογοτεχνία κάνει τα παραπάνω με έναν ευφάνταστο τρόπο, συχνά ανατρεπτικό. Αυτό σκέφτομαι καθώς διαβάζω και απομονώνω αποσπάσματα από την πρόσφατη συλλογή με ιστορίες (μικρές ή λίγο μεγαλύτερες) της Χαράς Νικολακοπούλου.

Η ζωή ίσως να είναι μια απρόβλεπτη ιστορία, που σου αποκαλύπτεται απρόσμενα καθώς, ας πούμε, καθαρίζεις σχολαστικά και επίπονα μια αγκινάρα. Τουλάχιστον αυτό μοιάζει να σκέφτεται η ηρωίδα του διηγήματος που δίνει τον τίτλο σε ολόκληρη τη συλλογή.

«Τα χοντρά γάντια σύντομα αποδείχτηκαν ανίσχυρα στα τσιμπήματα της αγκινάρας. Ξαφνικά μπροστά στα μάτια της είδε, σαν σε όραμα, το χθεσινοβραδινό της όνειρο: τον εαυτό της να πετάει με ιλιγγιώδη ταχύτητα καβάλα στο κοτσάνι μιας τεράστιας αγκινάρας! Μια μοχθηρή υποψία πλανιόταν στον αέρα. Ο ορίζοντας στο βάθος ήταν θεοσκότεινος. Μήπως ήταν άραγε αυτό το όνειρο αλληγορία για τον ανεμοστρόβιλο που είχε σαρώσει τις ζωές ολονών τα τελευταία χρόνια;»

(μια τρυφερή καρδιά στο βάθος)

Η ζωή μπορεί να μοιάζει με μια τεράστια μεταφορά, αλλά εσύ θα πρέπει να τη ζεις μέσα σε μια καθημερινή κυριολεξία. Τι συμβαίνει, όμως, όταν το όνειρο σε κατακυριεύει; Όταν η θέση σου στον κόσμο κλονίζεται συθέμελα;

«Προσπαθούσε να συλλάβει το αόρατο νήμα που συνδέει το κυριολεκτικό με το μεταφορικό. Όλη της η ζωή φάνταζε σαν μια θεόρατη μεταφορά, όχι πολύ επιτυχημένη, αναστρέψιμη πάντως. Αρκεί να έβρισκε την κλωστή. Το έκανε ευαγγέλιο ό,τι έβλεπε στον ύπνο της. Φορές κουραζόταν από την ακατανοησία. Γιατί τα σπίτια να είναι τρύπια; Γιατί τα όνειρα πολυσύχναστοι δρόμοι; Γιατί  αγάπη ένα κρυστάλλινο πρίσμα ανεύρετο στους αιώνες;»

(Η Μάρα και τα παραμύθια)

Ζωή νοείται, όταν το όνειρο εισβάλλει σε ό,τι έμαθες να θεωρείς πραγματικότητα· και τότε μοιάζει ο ορίζοντας να κόβεται στα δυο και οι φράσεις να μένουν μισές. Καταργημένος κόσμος, αγαπημένα πρόσωπα στην άλλη όχθη.

«Τότε ένας ξαφνικός θόρυβος από μηχανάκι, ένας κρότος από το πάνω διαμέρισμα, μια πόρτα που κλείνει με πάταγο, κόβει τ’ όνειρο στη μέση.

Έτσι δεν προλαβαίνω να της πω αυτό που πάντα ήθελα».

(Η σαλάτα)

Ζωή είναι και όταν συλλογιέσαι πού σπαταλήθηκες, πόσο μακριά νυχτώθηκες από όσα κάποτε νόμιζες πως θα άγγιζες. Πόσο όμορφα και εύκολα έφτιαξες το περιτύλιγμα της καθημερινότητάς σου να φαντάζει τόσο ελκυστικό και στην ουσία να είναι μια φούσκα που με το πρώτο αληθινό τσίμπημα της καρφίτσας θα σκάσει.

«Μήπως ήταν η πρώτη και μοναδική φορά τα τελευταία χρόνια που έσκαγε μέσα στα χέρια τους με πάταγο η φούσκα της επίπλαστης ευτυχίας τους;»

(Κούκλα)

Η Χαρά Νικολακοπούλου στις ιστορίες της απαθανατίζει στιγμές ζωής, επικεντρώνει στο βαθύτερο νόημά τους, αγγίζει με την ευαισθησία που τη χαρακτηρίζει κάποιες αθέατες πτυχές τους και φθάνει ως την καρδιά τους· εκεί ακριβώς που αποκαλύπτεται το πιο τρυφερό κομμάτι τους. Ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός πως σε αρκετές από αυτές τις ιστορίες η γραφή χρησιμοποιεί ως όχημα το χιούμορ (άλλοτε ξεκάθαρο και άλλοτε υποδόριο) προκειμένου να  προσεγγίσει τη διπλή όψη της ζωής στον συνδυασμό του τραγικού με το κωμικό.

Στο δεύτερο μέρος της συλλογής με τον τίτλο «Μικρές Περιπλανήσεις» (προλογισμένο εικαστικά από το όμορφο ασπρόμαυρο σχέδιο της Ελένης Κοφτερού) συναντάμε κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες στη γραφή τους μικρές ιστορίες/αποτυπώματα ανθρώπων. Ξεχωρίζω  «Τα μπάνια». Η Νικολακοπούλου κατορθώνει να καταγράψει μέσα σε μιάμιση σελίδα τον παράλογο φόβο της μικρής ηλικίας, που τραγικά μετασχηματίζεται σε τραυματικό βίωμα αληθινού φόβου/πόνου μέσα από σημαδιακά γεγονότα. Το τέρας που στοιχειώνει το μικρό κορίτσι βαθιά ριζώνει μέσα της με τη μορφή της θλίψης. Και η θάλασσα, αμέτοχος μάρτυρας του δράματος, υπογραμμίζει με την παρουσία της το τότε και το τώρα της ζωής, τη μηδαμινή απόσταση που χωρίζει τη φοβία από τον φόβο.

«Πάρα πολλά για να τα αντέξει η παιδική αντοχή της, τόσα χρόνια έχουν περάσει κι ακόμα όταν μπαίνει στη θάλασσα ένα κύμα θλίψης αναδύεται και την πνίγει ενώ το τέρας του πόνου αναδεύει την ουρά του».

(Τα μπάνια)

Οι ιστορίες της Νικολακοπούλου δεν είναι απροσχημάτιστα τρυφερές, όπως ίσως υποδηλώνει υπαινικτικά ο τίτλος του βιβλίου. Πρέπει να δεις μέσα στους χαρακτήρες τους, ανασηκώνοντας το κάλυμμα που τους προφυλάσσει από τη σκληρότητα του κόσμου, και να ανακαλύψεις μια τρυφερότητα συγγραφική – γιατί τρυφερή νομίζω πως είναι περισσότερο η ματιά που πέφτει πάνω τους. Συμπονετική και γεμάτη κατανόηση, συμπάσχουσα με τις αδυναμίες των ηρώων, ειρωνική όσο και καταγγελτική με τη ζωή που δεν τους χαρίστηκε σε τίποτα. Όσο κάποιοι από τους ήρωες βρίσκουν μια τρυφερή καρδιά στο βάθος της ανελέητης ή της αδιάφορης ζωής τους, τόσο φαίνεται πίσω τους η γραφή που τους καθοδηγεί. Μια συλλογή μικρών ιστοριών γραμμένη με αγάπη και ευαισθησία. Μια εύστοχη λογοτεχνική αντίστιξη προς  τη σκληρότητα της ζωής.

Διώνη Δημητριάδου