Μεταμοντέρνα αμερικανική ποίηση εισαγωγή-ανθολόγηση-μετάφραση: Γιάννης Λειβαδάς εκδόσεις κουκούτσι η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

Μεταμοντέρνα αμερικανική ποίηση

εισαγωγή-ανθολόγηση-μετάφραση:

 Γιάννης Λειβαδάς

εκδόσεις Kουκούτσι

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal 

https://www.fractalart.gr/metamonterna-amerikaniki-poiisi/

μεταμοντέρνα υπέρβαση του μεταμοντερνισμού

Μια πολύ ενδιαφέρουσα ανθολόγηση της μεταμοντέρνας αμερικανικής ποίησης από τις εκδόσεις Κουκούτσι. Ο μεταφραστής Γιάννης Λειβαδάς μελέτησε διακόσιους είκοσι Αμερικανούς μεταμοντέρνους ποιητές της περιόδου 1950-2012, προκειμένου να ανθολογήσει είκοσι εννέα από αυτούς:

Charles Olson

John Berryman

Harold Norse

Robert Duncan

Charles Bukowski

Barbara Guest

Jack Kerouac

Cid Corman

Kenneth Koch

Frank O’Hara

Paul Blackburn

Robert Creeley

Larry Eigner

John Ashbery

James Wright

Edward Dorn

Joel Oppenheimer

Gregory Corso

Ted Berrigan

Joseph Ceravolo

Richard Brautigan

Robert Kelly

Ted Greenwald

Michael Palmer

Leslie Scalapino

Ron Silliman

Bruce Andrews

Charles Bernstein

John Yau

Παράλληλα μας δίνει μια εκτενή Εισαγωγή σχετικά με το πόνημα, στην οποία κάνει διευκρινιστικές παρατηρήσεις ως προς τον όρο «μεταμοντερνισμός» στην ποίηση και καταθέτει την προσωπική του θέση ως προς την τάση αυτή της ποιητικής δημιουργίας. Πολύ ενδιαφέρουσα η ανθολόγηση ως προς τα κριτήριά της – ίσως θα μπορούσε να αποτελέσει οδηγό για ανάλογα εγχειρήματα. Επιλέγει τους ποιητές όχι μόνον με γνώμονα τη συμπερίληψη των δημιουργών στο είδος αυτό της ποιητικής γραφής αλλά κυρίως για την ξεχωριστή τους παρουσία ως μοναδικών –μέσα στην ομάδα με τα λίγο ως πολύ κοινά χαρακτηριστικά– και ως φορέων των στοιχείων εκείνων που έδρασαν διαμορφωτικά  και επηρέασαν τους υπόλοιπους. Στην περίπτωση αυτή εντάσσονται ποιητές που μπορούν στην ουσία να συγκριθούν μόνο με τον εαυτό τους αποτελώντας ίσως μια ιδιαίτερη ομάδα μέσα στην ευρύτερη.

Οι ποιητές που επέλεξα να παρουσιάσω είναι εκείνοι των οποίων το έργο υπερέβη τον μεταμοντερνισμό, ακριβώς επειδή ήταν εξόχως μεταμοντέρνο και όχι συμμετοχικό.

(από την Εισαγωγή)

Στη διάκριση του μεταμοντερνιστικού ποιητικού κινήματος (χρονική αλλά και ουσιαστική) στις δυο περιόδους (1950-1972 και  1972 ως το τέλος του 20^ου αιώνα), παρουσιάζει ενδιαφέρον η επισήμανση του πιο καίριου χαρακτηριστικού του κινήματος (της 2^ης περιόδου): η επαναστατικότητα που φθάνει ως την ανατροπή αυτής της ίδιας της επανάστασης και διαμορφώνει έτσι στην ουσία μια νέα μεταμοντέρνα ποιητική προσέγγιση της ήδη μορφοποιημένης μεταμοντέρνας ποίησης.

Οι δύο αυτοί μεταμοντερνισμοί διακρίθηκαν ως εξής: Ο πρώτος αποτέλεσε μια άκρως δημιουργική μεταστροφή, όντας εξέλιξη του μοντερνισμού, ενώ ο δεύτερος συνέτεινε στη μορφική διαπλάτυνση των εσωτερικών ενστάσεων του πρώτου. […]. Ο μεταμοντερνισμός της δεύτερης περιόδου αναλώθηκε στην «επαναστατική» του υποχρέωση να «αποσυγχωνευθεί» και να «αυτονομηθεί» από την οργανική φύση της ποίησης. Επεδίωξε, με άλλα λόγια, να παρακάμψει τη μέγιστη, διαρκή επανάσταση, κάνοντας επανάσταση.

(από την Εισαγωγή)

Άλλωστε, όπως λέει και ο ίδιος:

 Η ποίηση ακτινοβολεί απείθεια προς πάσα εξουσία.

Τείνει, επομένως, θα λέγαμε, προς μια διαρκή αναθεώρηση των δεδομένων της, προς μια αντίσταση σθεναρή σε κάθε απόπειρα κατηγοριοποίησής της, απέναντι σε ρυθμιστικούς ελέγχους της πιστότητάς της σε αρχές και κανόνες, που θα περιόριζαν  την εγγενή της ελευθερία. Αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό της διαφαίνεται μέσα στην εξαιρετική αυτή ανθολόγηση/μετάφραση και τον καίριο σχολιασμό του Λειβαδά.

Αποσπάσματα από το βιβλίο:

Robert Creeley (1926-2005)

Μες στο κεφάλι μου

Μες στο κεφάλι μου ένα κοινό δωμάτιο,

ένας κοινός τόπος, μια μελωδία κοινή,

ένας κοινός πλούτος, ένας κοινός χαμός

μες στο κεφάλι  μου. Κλείνω τα μάτια.

Τ’ άλογα τρέχουν. Οι ουρανοί απέραντοι,

και γαλανή των συλλογισμών μου η έκπληξη

μες στο κεφάλι μου. Τι διάστημα είναι τούτο εδώ

που μέσα του βρίσκομαι, αυτός ο τόπος τι είναι

αν μόνο υπάρχω; Μες στο κεφάλι μου,

ποιανού είν’ το πρόσωπο;

Jack Kerouac (1922-1969)

122^ο Χορικό

Δεν μπορούμε να διαλύσουμε

Κάτι που δεν υπάρχει

Derange pas ta tendresse,

Μη διαλύεις την τρυφερότητά σου

Είναι η συμβουλή που έρχεται σε «μένα»

Τι ποίημα η γνώση

πως ο Χρόνος

Με τα Παρελθόντα και τα Παρόντα

και Τα όσα του ανήκουν

Μέλλοντα, είναι Ένα Πράγμα

ΤΟ ΠΡΑΓΜΑ ΜΙΑ ΑΚΕΡΑΙΑ ΜΑΖΑ

Που γίνεται όλο και πιο συγκεχυμένη

στην αφή

Τι υπέροχη γαλήνη γνωρίζω

Ποια Χρυσή εποχή

Σιωπηλού Σκότους

μες  στη χαρούμενη Καρδιά μου

σαν ξαπλώνω και στοχάζομαι

το γεγονός πως θα πεθάνω

όπως και να ’χει αδιαφορώντας για την αναμέτρηση

αδιαφορώντας για τη χάρη.

Charles Bukowski (1920-1994)

Μία όχι και τόσο καλή βραδιά στο Σαν Πέδρο του κόσμου

είναι μάλλον απίθανο να εμπνευστώ ένα ποίημα της προκοπής απόψε

και καταλαβαίνω πως αυτό είναι ένα πρόβλημα που αφορά

μόνον εμένα

και δεν ενδιαφέρει ποσώς εσένα

ότι κάθομαι εδώ και ακούω κάποιον να παίζει

πιάνο στο ραδιόφωνο

και είναι άσχημα, τόσο ο παίχτης όσο και

η σύνθεση

και αυτό επίσης, δεν είναι κάτι που σε ενδιαφέρει

καθώς μία από τις γάτες μου,

μια ωραία λευκή με περίεργα σχέδια,

κοιμάται στην τουαλέτα.

δεν έχω ιδέα τι θα μπορούσε να

σε ενδιαφέρει

μα αμφιβάλλω πως αυτό θα ενδιέφερε

εμένα, συνεπώς μη νιώθεις

υπεράνω.

αντιθέτως, σαν το σκέφτομαι τώρα, μπορείς

να μου κλάσεις τα αρχίδια.

συνεχίζω να ακούω πιάνο.

αυτή δεν πρόκειται να είναι κάποια αξιομνημόνευτη

βραδιά της ζωής μου

ή της δικής σου.

Richard Brautigan (1935-1984)

Ξυλεία

Ωριμάζουμε στο σκοτάδι σαν ξύλα

και βλέπουμε τα φαντάσματά μας

να αλλάζουν

από τάβλες να γίνονται σανίδες

για έναν σκοπό που μπορεί να περιγραφεί

μόνον ως ξυλεία.

Η ανθρώπινη ζωή λειτουργεί μέσα στο χάος, το πνεύμα είναι ατέρμονο. Μιλώ μαζί σας και για να επανεξετάσω πολλά απ’ αυτά που προτείνω. Η ποίηση, (είμαι αναγκασμένος να προβώ σε άγαρμπη, μα υποχρεωτική για τον σκοπό του κειμένου, τοποθέτηση) είναι, ας πούμε, σημαντική, εξαιτίας του απολύτου τίποτα μέσα στο οποίο δημιουργείται. Ως εκ τούτου, το ποίημα είναι η απάντηση μίας ερώτησης που δεν έχει ακόμα τεθεί.

(απόσπασμα από την Εισαγωγή του Γιάννη Λειβαδά)

Διώνη Δημητριάδου