Από τα «Τσιγγάνικα τραγούδια»

«Τραγούδι του μαύρου καημού», 

του Federico Garcia Lorca 

(σε απόδοση του Αργύρη Ευστρατιάδη

Σκάβουν με τις αξίνες τους

αναζητώντας την αυγή

οι πετεινοί, την ώρα

που πήρε και κατηφορίζει

απ’ το βουνό το σκοτεινό

η Σολεδά Μοντόγια.

Χλωμό μπακίρι η σάρκα της

ίσκιο μυρίζει κι άλογο.

Τα στήθια της, αμόνια αιθαλωμένα,

τραγούδια στρογγυλά στενάζουν

‘Σολεδά, ποιόνε γυρεύεις,

μοναχή σου τέτοιαν ώρα;’

‘Ψάχνω όποιονε μ’ αρέσει.

Λόγος δε σου πέφτει εσένα.

Ψάχνω να ’βρω αυτό που ψάχνω,

τη χαρά, τον εαυτό μου’.

‘Σολεδά των οικτιρμών μου,

τ’ άλογο το φρενιασμένο

φτάνει στερνά στη θάλασσα,

το καταπίνουν κύματα.’

‘Μη μου θυμίζεις θάλασσες,

γιατί ο μαύρος ο καημός

φουντώνει και ξεχύνεται

στους κάμπους με τα λιόδεντρα,

στο θρόισμα της φυλλωσιάς.’

‘Σολεδά, τι ντέρτι που ’χεις,

τι αγιάτρευτο καημό!

Στάλες λεμονιού δακρύζεις,

τόσο ξινές στην προσμονή,

τόσο ξινές στο στόμα.’

‘Τι βαρύς καημός! Στο σπίτι

σαν τρελή κλωθογυρίζω,

ξέπλεκα μαλλιά ξεσέρνω

απ’ το μαγεριό στο στρώμα.

Τι καημός! Μου γίναν πίσσα

το κορμί μου και τα ρούχα,

οι λινές μου οι πουκαμίσες,

τα μεριά μου, οι παπαρούνες.’

‘Σολεδά, νίψ’ το κορμί σου

σε νερό κορυδαλών,

κι ασ’ τη Σολεδά Μοντόγια

την καρδιά σου να ειρηνέψει.’

Κάτω τραγουδάει το ρέμα,

φραμπαλάς στο ριζοβούνι

όλο φύλλα κι ουρανό.

Κολοκυθολούλουδα άσπρα

στο καινούργιο φως στεφάνι.

Αχ, ο γύφτικος καημός,

καθαρός και πάντα μόνος,

σαν το μυστικό ποτάμι

σαν την άπιαστη αυγή.

(Το σχέδιο ‘Soledad Montoja’ είναι του ίδιου του Lorca)  

Ακούστε και τον τρόπο που απέδωσε τους στίχους του Lorca ο Οδυσσέας Ελύτης, με τον τίτλο ‘Η παντέρμη’. Η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, από τον κύκλο «Romancero Gitano», (1967). Η ερμηνεία από τη Μαρία Φαραντούρη.