Μια θλίψη Απρίλης Ελένη Κοφτερού εκδόσεις Κουκκίδα η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό staxteshttp://staxtes.com/2003/?p=13519

Μια θλίψη Απρίλης

Ελένη Κοφτερού

εκδόσεις Κουκκίδα

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό staxteshttp://staxtes.com/2003/?p=13519

η θλίψη πάντα μόνη

Θρέφεται η ποίηση από τη θλίψη, μια θλίψη εσώτερη που δεν αγαπά να εκδηλώνεται με τους συνήθεις τρόπους, μα ούτε και επιζητά μια συμβατή με την κοινωνικότητα συμπαράσταση από τους μακρινούς και αμέτοχους του πένθους. Συστρέφεται διαρκώς, κοιτάζει προς τον εαυτό της και μόνον όταν συναντήσει τις κατάλληλες λέξεις, βρίσκει τον δρόμο της εξωτερίκευσης. Τότε γεννιέται το ποίημα αντλώντας από τη νέα θλιβερή συνθήκη και ακουμπώντας πάνω στο υπόστρωμα που χτίσαν όλες οι βιωμένες στιγμές στο παρελθόν – μια συνειδητοποίηση των ψευδαισθήσεων του ανθρώπου για δύναμη, εξουσία και έλεγχο της ζωής του.

Θεματική η νέα συλλογή της Ελένης Κοφτερού, εστιασμένη όλη στο έσω πένθος, το οποίο έτσι ξεφεύγει από τα ποιήματα και προσδοκά την αναγνωστική συναίνεση – κι ας παραμένει μοναχή η θλίψη του ποιητικού υποκειμένου. Το κερδισμένο ποίημα, όπως λέει η ποιήτρια αναζητά τον αποδέκτη του.

[…]

Ταλάντωση γενναία

σε όλους τους συνδυασμούς

αρχίσανε οι λέξεις:

έρωτας – πένθος

πένθος – έρωτας

έρωτας – έρωτας

πένθος – πένθος

έρωτας – πένθος

πένθος – έρωτας,

χτυπούν τα κεφαλάκια τους

στης εμμονής μου υα τοιχώματα

πονάνε και φωνάζουν

εγώ τις ντρέπομαι πολύ

τ’ αυτιά μου κλείνω

κάποτε θα σωπάσουν σκέφτομαι

ενοχικά χαμογελώντας

στο κερδισμένο ποίημα.

(από το Ποίημα εν προόδω)

Η συνακόλουθη ενοχή του ποιητή, που μπροστά στη συντελεσμένη δημιουργία σκέφτεται την αφορμή της και όχι τη βαθύτερη αιτία· είναι όμως η συμφιλίωση επί μακρόν με τον πόνο που γεννά τα ποιήματα – η αφορμή είναι αυτή που τους δίνει την απαραίτητη τελική ώθηση για να εμφανιστούν. Γνωστό αυτό στους ποιητές, σε όσους δηλαδή οδηγούνται στη δημιουργία μέσα από εσώτερες ικανές συνθήκες. Ακόμα κι όταν αυτοί προσποιούνται πως δεν βλέπουν το χαμηλόφωνο κατασταλαγμένο πένθος -δύσκολη συχνά η παραδοχή- γνωρίζουν πως η αδιόρατη μα βαθιά ριζωμένη θλίψη που χαρακτηρίζει τις γραφές τους είναι αυτή που τους προσδίδει και την ξεχωριστή αξία.

Δεν κάμπτεται η νύχτα

με διαπρεπείς υπεκφυγές

και μερικούς

θρηνώδεις στίχους

για τον έρωτα.

Μα ούτε στο φεγγάρι

μην προσβλέπεις.

Ανέκαθεν αμέτοχο

στις υποθέσεις του φωτός.

(Μην ξεγελιέσαι)

Τριάντα έξι ποιήματα αφιερώνει η ποιήτρια στη μνήμη τη μητέρας της, με τον σημαδιακό Απρίλη, μήνα της απουσίας και της Άνοιξης που καθυστερεί, να δηλώνει την παρουσία του από τον τίτλο της συλλογής.  Με συγγενείς εξ αίματος συνοδούς του πένθους της τους άλλους ποιητές, τον Καρυωτάκη και τη Σύλβια Πλαθ, που πρόωρα αποφάσισαν να δηλώσουν την απόλυτη μοναξιά τους επιλέγοντας μιαν έξοδο ηρωική – πάντα σθένος ξεχωριστό απαιτούν τέτοιες αποφάσεις – ή συνομιλώντας με τη συνώνυμη του πάθους ποιήτρια Λίλια Μπρικ.

[…]

Μένει στο ποίημα να ’ναι η δική μας

για πάντα εξ αίματος συγγένεια.

(από το Γράμμα στον Κώστα Γ. Καρυωτάκη)

Αγαπιέται η θλίψη; Αναπόφευκτα ναι. Ας δεχθούμε πως ίσως είναι η μόνη που συντροφεύει την οδυνηρή αίσθηση της απώλειας των αγαπημένων προσώπων. Και ίσως ένα από τα πιο άξια λόγου χαρακτηριστικά της καλής ποίησης. Εδώ, η Ελένη Κοφτερού ενισχύει αυτή την άποψη, καθώς αναμετριέται με τη βίωση της απουσίας καταφεύγοντας στο ποίημα πάλι και πάλι· όχι όμως σαν σε καταφύγιο που φθονεί -ακολουθώντας τον μονήρη ποιητή- αλλά σαν σε οικείο και αγαπημένο χώρο που αντέχει να ακούει τη θλίψη, να την ενσωματώνει σε λέξεις και να συντροφεύει το πένθος. Η θλίψη του ποιήματος, έτσι, δεν είναι ποτέ της μοναχή· η άλλη θλίψη, της εσωτερικής απώλειας, είναι πάντα μόνη, δεν συντροφεύεται ποτέ. Αυτή μάλλον είναι και η επώδυνη αλήθεια που συνδέει τη θνητότητα ως πραγματικότητα με την τραυματική διάσταση της συνειδητοποίησής της.

Διώνη Δημητριάδου