Θηρίο ή Θεός Νουβέλα Διώνη Δημητριάδου εκδόσεις ΑΩ Γράφει ο Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

 

Θηρίο ή Θεός

Νουβέλα

Διώνη Δημητριάδου

εκδόσεις ΑΩ

 

 Γράφει ο Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης

 

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

Εκείνα τα ερωτήματα που θα μείνουν για πάντα αναπάντητα! • Fractal (fractalart.gr)

 

Εκείνα τα ερωτήματα που θα μείνουν για πάντα αναπάντητα!

 

Ήδη από τις πρώτες σελίδες της νουβέλας ετούτης ένας άγνωστος   αφηγητής, μας ξεδιπλώνει και σκιαγραφεί κάποιες σκέψεις ή παρατηρήσεις του για τον κύριο χαρακτήρα, που πιθανόν ισχύει για όλους γενικώς τους ανθρώπους, ή περισσότερο της προκεχωρημένης ηλικίας, τις οίδε, αναφέροντας, «…από μια ηλικία και μετά, δεν λειτουργούν πια τα άλλοθι, δεν έχεις την πολυτέλεια των αλλαγών…», και συνεχίζει, «…αρχίζεις να σταθεροποιείσαι στα, ας πούμε, συμβατικά πλαίσια της ήδη δομημένης προσωπικότητας, καλής ή κακής, μέσα σε έναν κόσμο που τον αποδέχεσαι όπως ακριβώς είσαι, ίσως γιατί πλέον κατανοείς πως δεν μπορείς να τον αλλάξεις». Έτσι μας κάνει κοινωνούς του περιεχομένου ετούτης της εξαιρετικής νουβέλας της Διώνης Δημητριάδου, στην οποία εμφιλοχωρούν πολυποίκιλα υπαρξιακά ερωτήματα, στα περισσότερα από τα οποία η απάντηση είναι, κατά το μάλλον ή ήττον,  άκρως υποκειμενική, ή μερικώς αναπάντητη. Θα μπορούσαμε γρήγορα να την θεωρήσουμε ως συνέχεια όλων εκείνων των κειμένων με τις βαθυστόχαστες σκέψεις που μας χάρισε η συγκεκριμένη συγγραφέας στα προηγούμενα βιβλία της.

 

Ο κύριος χαρακτήρας της, ο Ευγένιος, στο εσωτερικό του ταξίδι, βρίσκεται αντιμέτωπος με σωρεία προβλημάτων, ερωτηματικών, σκέψεων, ενεργειών στις οποίες προβαίνει ή σχεδιάζει, από πεποίθηση ή αδυναμία, δίνοντας την εντύπωση του ‘αποσυνάγωγου’, μια λέξη που συναντήσαμε πρόσφατα ως τίτλο στο ογκώδες και εμβληματικό βιβλίο ‘Αποσυνάγωγοι’ του Τούρκου συγγραφέα  Oğuz Atay (Εκδόσεις Gutenberg, 2022). Ο Ευγένιος  πλέον πορεύεται κατά μόνας, έως ότου αρχίσει να συνομιλεί με  έναν φίλο του και να ανταλλάσσει απόψεις για το μεγάλο μυστήριο της ανθρώπινης ζωής.   Διαβάζοντας τις σελίδες της νουβέλας, και αν προστρέξουμε για λίγο στην επιστήμη της Ψυχιατρικής, ολοένα και συχνότερα θα διαπιστώσουμε ότι σε μερικές περιπτώσεις παρουσιάζει κάποια από τα συμπτώματα της κατάθλιψης των ηλικιωμένων, κάτι σύνηθες για ένα σεβαστό ποσοστό της ηλικίας αυτής των συνανθρώπων μας. Ίσως να μας περιγράφει καλύτερα την πορεία και εξέλιξη του χαρακτήρα του ο φίλος του, ο Γεράσιμος: «Άρχισες να αποφεύγεις τις πολλές παρέες, έπειτα όλο και περισσότερο κλείστηκες στο σπίτι, εγκατέλειψες αγαπημένους ανθρώπους, μας ξέχασες και σιγά σιγά κατάφερες να ξεχάσεις και τον εαυτό σου»! Η παρατήρηση, βεβαίως, ίσως να συμφωνεί με την προαναφερόμενη ιατρική διάγνωση, ίσως όμως και όχι, κι’ αυτό γατί η μεγάλη ηλικία στεφανώνει τους ανθρώπους με ιδιαίτερες απόψεις οι οποίες πόρω απέχουν από τις αντίστοιχες εκείνες των μικρότερων ηλικιών. Και τότε, ανάμεσα από τις συζητήσεις των δύο φίλων, αναδύεται στην επιφάνεια και έρχεται στο προσκήνιο ο όρος ‘ιδιότυπος ρατσισμός’, που πιθανότατα θα μπορούσαμε, επίσης, να τον προσθέσουμε στην πλούσια παλέτα της συμπτωματολογίας της  κατάθλιψης των ηλικιωμένων. Την έλλειψη ανοχής και συμπόρευσης, τουτέστιν, κάποιου ανθρώπου δίπλα μας, όταν αυτός ξεφεύγει από τα αποδεκτά στάνταρντ, τις προδιαγραφές και τις αξίες από μέρους της ηλικίας μας, περισσότερο, είτε αυτός είναι σύντροφος, είτε συγκάτοικος, φίλος, συνομιλητής, συνοδοιπόρος, κ.ο.κ.

 

Στην όλη πορεία του εσωτερικού του ταξιδιού, ο Ευγένιος αρχίζει να κρατά ένα προσωπικό ημερολόγιο, παρά τις πολλαπλές αντιρρήσεις που εξέφραζε κάποτε η μικρότερη ηλικία του! Στο πρώτο από αυτά που επιγράφεται ‘30 Απριλίου, εδώ που είμαι ακόμα’, αναρωτιέται έντρομος, πιθανώς, «Κόλαση είναι, τελικά, οι άλλοι ή μήπως κόλαση είναι η απουσία των άλλων;» αφού για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα πάντα ήθελε να έχει κάποιες στιγμές αποκλειστικά δικές του και τις οποίες διαφύλασσε, όπως γράφει,  σαν ακριβό απόκτημα. Τα ημερολογιακά αυτά κείμενα είναι σε μεγάλο βαθμό ψυχαναλυτικά με πληθώρα ερωτημάτων και απόψεων πάνω σε αιώνια ζητήματα του κλάδου της φιλοσοφίας. Για ανθρώπους και αντικείμενα.

 

 Σταδιακά ξεδιπλώνονται πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία. Η σχέση ανάμεσα στον φωτογράφο και τον ηθοποιό, η απαθανάτιση μιας στιγμής από την τέχνη της φωτογραφίας, από τη μια μεριά, και η έντεχνη και επιθυμητή υποκρισία των ηθοποιών, από την άλλη. Οι ομοιότητες και οι διαφορές τους και πώς αυτές επιδρούν στην ανθρώπινη προσωπικότητα και συμπεριφορά. Κι ακόμα η ποίηση ως καταφύγιο και προστασία. Ο ρόλος της Μοίρας, η σχέση του ανθρώπου με τον Θεό, ο τρόπος και η ανάγκη  δημιουργία της και πώς αυτή  επιδρά σε εκείνον που για διάφορους λόγους επιθυμεί να ξεφύγει και να υπερβεί τα εσκαμμένα και συμφωνηθέντα, είτε αυτά αφορούν την θρησκευτική είτε την πολιτική παράμετρο. Κι εδώ έρχεται ενώπιον όλων με δραματικό τρόπο η ρήση του Ηρόδοτου, ότι δηλαδή οι θεοί αρέσκονται να ταπεινώνουν όσους υπερέχουν, ώστε να παραδειγματιστούν και οι άλλοι, οι υπόλοιποι, οι αποσυνάγωγοι!  Πολλούς αιώνες αργότερα, στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, συμφώνησε με αυτόν και ο Αμερικανός ιστορικός Τσαρλς Μπερντ, όταν έγραφε ότι τα μαθήματα της ιστορίας θα μπορούσαν να συμπυκνωθούν σε τέσσερις μόλις προτάσεις, μία από τις οποίες ήταν «όποιον οι θεοί ήθελαν να καταστρέψουν, του έδιναν δύναμη»!

 

Προς το τέλος της νουβέλας πληροφορούμαστε για την απώλεια της Ελένης, ένα σημαδιακό φαίνεται γεγονός που επηρέασε δυσμενώς τη ζωή του πρωταγωνιστή μας. Η τραγικότητα εκείνης της περίπτωσης, η οριστική απουσία της από τη ζωή του, το τελεσίδικο της υπόθεσης, μάλλον αποδείχτηκαν γι’ αυτόν αξεπέραστα εμπόδια. Πιθανόν να ευθύνονται σε κάποιο βαθμό και για τη δική του κοινωνική παραίτηση και απομάκρυνση. Η νουβέλα, συμπερασματικά,  κατακλύζεται από πληθώρα τέτοιων ερωτημάτων υπαρξιακού χαρακτήρα στα οποία ο αναγνώστης όχι μόνο δεν πρέπει να προσδοκά απαντήσεις, αλλά τουναντίον καλείται να τις δώσει μόνος του!

 

Ένα ξεχωριστό βιβλίο από την Διώνη Δημητριάδου, από τις καλύτερες κυκλοφορίες της χρονιάς, κατά την γνώμη του γράφοντος, και από τις πάντοτε αξιόλογες εκδόσεις ΑΩ.

 

Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης