Ο αχυρώνας φλέγεται Ουίλλιαμ Φώκνερ μετάφραση, επίμετρο: Γιάννη Παλαβός εκδόσεις Κίχλη η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό vakxikonhttps://www.vakxikon.gr/vivlioprotaseis-avgoustos/

Ο αχυρώνας φλέγεται

Ουίλλιαμ Φώκνερ

μετάφραση, επίμετρο: Γιάννη Παλαβός

εκδόσεις Κίχλη

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό vakxikonhttps://www.vakxikon.gr/vivlioprotaseis-avgoustos/

[…] πάλι η γνώριμη έξη, το προγονικό αίμα που δεν το διάλεξε, που του κληροδοτήθηκε ανεξαρτήτως αν του άρεσε ή όχι και που κυλούσε για αιώνες (ένας θεός ξέρει πού, και τι οργή, τι βία και τι λαγνεία το έτρεφαν) ώσπου να εκβάλει στις φλέβες του.

Δύσκολη είναι η ενηλικίωση, η ανακάλυψη της προσωπικής δυναμικής και η σταδιακή συνειδητή πλέον ένταξή σε έναν περίγυρο (σε σχέση συμφιλίωσης ή αντίθεσης), που ως τώρα θεωρούσε το νεαρό άτομο «εξάρτημα» των μεγαλύτερων και φυσική εξέλιξη των προπατόρων του. Δύσκολη είναι και η μεταφορά της πορείας αυτής στη μυθοπλασία, και μάλιστα στη μικρή φόρμα ενός διηγήματος· ο ελάχιστος χώρος ανάπτυξης του λόγου (σε σχέση με το πολυδιάστατο μυθιστόρημα) δεν επιτρέπει να φανούν σε όλη τους την έκταση οι εσωτερικές διακυμάνσεις του νεαρού ατόμου ούτε οι ενδοοικογενειακές ή ευρύτερες κοινωνικές συγκρούσεις να δείξουν τους πιεστικούς μηχανισμούς που κρύβουν. Ωστόσο, εδώ έχουμε τον Φώκνερ, κι έχουμε ένα από τα μικρά του αριστουργήματα, στο οποίο θα προλάβει στον μικρό χώρο που έχει στη διάθεσή του να δώσει το πρόβλημα στις ατομικές και κοινωνικές του διαστάσεις, τη σύγκρουση των μεγεθών, τις εσωτερικές διεργασίες του παιδιού, την απόφαση, τη λύση.  Απόσπασμα αρχικά ενός μεγαλύτερου έργου (ήταν η εισαγωγή στο «Χωριό», το πρώτο μέρος της τριλογίας των Σνόουπς) αυτονομήθηκε και πήρε την πρώτη τιμητική θέση στον τόμο των διηγημάτων του (Collected stories, 1950).  

Ο τίτλος «Ο αχυρώνας φλέγεται», έτσι με τον Ενεστώτα μιας χρονικής διάρκειας που παραπέμπει σε κάτι που συντελείται μπροστά μας τώρα δα, αναδεικνύει όλο το βάρος της μιας στιγμής, που θα κλείσει μέσα της την καθοριστική απόφαση. Ήδη έχει δοθεί ο ρυθμός της αφήγησης, που θα υποστηριχθεί από ένα λόγο σε διαρκή ροή, ικανό να σηκώσει πάνω του την πλοκή της ιστορίας, να αναδείξει τα πρόσωπα (δύο σε αντιθετική κίνηση) και να ολοκληρώσει θεματικά – αν φυσικά υπάρχει πράγματι τέλος όχι μόνο στην ιστορία αλλά και στην υπόθεση της ενηλικίωσης γενικότερα.

Η αναπόφευκτη σύγκρουση των δύο μεγεθών θα δοθεί μέσα από λόγια, πράξεις αλλά και εικόνες. Η μεγάλη τέχνη της γραφής μπορεί να μιλήσει μέσα από μια περιγραφή (σε συνδυασμό με την εσωτερική φωνή), η σχέση των προσώπων μπορεί να δοθεί μέσα από την αίσθηση που δημιουργεί η παρουσία του άλλου, από τα αντικείμενα που παίρνουν τη θέση των χαρακτήρων, από τα γνωρίσματα της προσωπικότητας που αποτυπώνονται στα υλικά πράγματα:

[…] το παιδί γύρισε ξανά το βλέμμα προς την άκαμπτη μαύρη πλάτη, προς το άκαμπτο και αδυσώπητο χωλό βάδισμα της φιγούρας που δεν έδειχνε συρρικνωμένη μπροστά στην έπαυλη, διότι δεν έδειχνε μεγάλη ποτέ και πουθενά, και που τώρα, με φόντο τη γαλήνια υπόστυλη είσοδο, διέθετε περισσότερο από ποτέ την αδιαπέραστη υφή ενός αντικειμένου ανηλεώς κομμένου από τσίγκο, επίπεδου, λες κι αν έστεκε γυρισμένος με το πλάι στον ήλιο δεν θα έριχνε σκιά.

Σε μια σύντομη αφήγηση όλα έχουν τη σημασία τους, από τα πιο χαρακτηριστικά  σημεία της πλοκής ως τις λεπτομέρειες, που με το ελάχιστο που τους αναλογεί συμπληρώνουν την ιστορία. Η ακραία προσωπικότητα του Άμπνερ Σνόουπς, ενός  πατέρα σκληρού και βίαιου, που όταν αρχίζει η ιστορία κατηγορείται (και δικαίως) για εμπρησμό, εκπροσώπου μιας νέας τάξης διψασμένης μετά τον εμφύλιο για ανέλιξη, η οποία προσπαθεί με κάθε τρόπο και πολύ θράσος να διεκδικήσει τη θέση που της αρνήθηκαν ως τότε. Το αγόρι, ο Σάρτυ (δηλαδή ο Συνταγματάρχης Σαρτόρι Σνόουπς, όπως τον ονόμασε ο πατέρας του οικειοποιούμενος μια δήθεν συμμετοχή στον εμφύλιο πόλεμο), με το παράδοξο του ονόματός του να τον διαφοροποιεί και σημειολογικά από τα άλλα πρόσωπα. Η αντίθεση είναι ήδη στημένη συγγραφικά ανάμεσά τους. Ο Σάρτυ θα πρέπει να επιλέξει: η άγρια έλξη του αίματος από τη μια και οι αξίες της δικαιοσύνης και της αλήθειας από την άλλη. Ακολουθώντας τη δεύτερη επιλογή, ταυτόχρονα αποκόπτεται από τους δεσμούς του αίματος της πατριαρχικής οικογένειας. Η προσωπική του ιστορία αρχίζει με το τέλος του διηγήματος.

Συνέχισε να κατηφορίζει τον λόφο, βαδίζοντας προς το σκοτεινό δάσος, όπου ηχούσε ακατάπαυστα το κελαρυστό, μελωδικό τραγούδι των πουλιών – ο ταχύς και επίμονος χτύπος της επίμονης και βοερής καρδιάς της νύχτας στην εκπνοή της άνοιξης. Δεν γύρισε να κοιτάξει πίσω του.

 Το ιστορικό πλαίσιο με τη σειρά του, η ατμόσφαιρα, λίγο μετά το τέλος του Αμερικανικού εμφυλίου, με όλες τις αντιθέσεις ακόμα ζωντανές – αλίμονο αν οι πόλεμοι κατόρθωναν να τις εξαλείψουν. Από το ευρύτερο κοινωνικό τοπίο ως το στενότερο των οικογενειακών σχέσεων ή και αντιστρόφως διαβάζεται η άρτια από κάθε άποψη ιστορία του Φώκνερ. Η ενηλικίωση άλλωστε μπορεί να αφορά και την ωρίμαση των κοινωνιών, τη συμφιλίωσή τους με ένα πιο ανθρώπινο πρόσωπο μακριά από ρατσιστικές επιλογές και ανισότητες. Ωστόσο, ο κεντρικός ήρωας της ιστορίας παραμένει ο δεκάχρονος Σάρτυ είτε ξεκινάμε από αυτόν για να επεκταθούμε στο ευρύτερο πλαίσιο είτε καταλήγουμε σ’ αυτόν. Η εσωτερική του πάλη ενδιαφέρει τον συγγραφέα περισσότερο από κάθε τι άλλο. Στο κατατοπιστικό επίμετρο ο μεταφραστής Γιάννης Παλαβός υπενθυμίζει πως κατά τον Φώκνερ το μοναδικό θέμα για το οποίο αξίζει να γράφει κανείς είναι «τα προβλήματα του ανθρώπινου ψυχικού χώρου που βρίσκεται σε μάχη με τον εαυτό του».

Η έκδοση της Κίχλης, όπως πάντα, πλήρης. Το κείμενο, η μετάφραση εναρμονισμένη με τον ρυθμό της φωκνερικής γραφής, το επίμετρο, οι σημειώσεις, το χρονολόγιο, το φωτογραφικό υλικό. Μια έκδοση που σέβεται τον αναγνώστη.

Διώνη Δημητριάδου