Προσευχές γραμμένες στη Βαϊλίμα για οικογενειακή χρήση Robert Louis Stevenson Πρόλογος - μετάφραση: Σπύρος Γιανναράς εισαγωγή: Fanny Van De Grift Stevenson εκδόσεις Άγρα σειρά Ο άτακτος λαγός η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Apodyoptes

Προσευχές γραμμένες στη Βαϊλίμα

για οικογενειακή χρήση

Robert Louis Stevenson

Πρόλογος - μετάφραση: Σπύρος Γιανναράς

εισαγωγή: Fanny Van De Grift Stevenson

εκδόσεις Άγρα

σειρά Ο άτακτος λαγός

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Apodyopteshttps://apodyoptes.com/2018/07/15/prosefches-grammenes-sti-vailima-ya-oikogeneiaki-chrisi-robert-luis-stevenson-ekdoseis-agra/

Κύριε, ιδού η οικογένειά μας συγκεντρωμένη. Σε ευχαριστούμε για τον τόπο αυτό, της διαμονής μας· για την αγάπη που μας ενώνει· για τη σημερινή γαλήνη· για την ελπίδα με την οποία αναμένουμε την επαύριο· για την υγεία, την εργασία, την τροφή και τον λαμπερό ουρανό που κάνει το βίο μας μαγευτικό· για τους φίλους σε όλα τα πέρατα της γης και τους φιλικούς σ’ εμάς συμπαραστάτες σε τούτη την ξένη νήσο. Πλήθυνε τη γαλήνη της μικρής μας σύναξης. […]

Ο Ρόμπερτ Λούις Στήβενσον, ένας από τους σημαντικότερους αγγλόφωνους συγγραφείς του 19^ου αιώνα και συγκαταλεγόμενους ανάμεσα στους σπουδαιότερους της παγκόσμιας λογοτεχνίας, παραμυθάς από τους λίγους, γράφει εδώ προσευχές για χρήση οικογενειακή, βρισκόμενος στη Βαϊλίμα των Νήσων Σαμόα στον Ειρηνικό, στον τόπο όπου έμελλε να είναι και ο τελευταίος της πολύπαθης σύντομης ζωής του. Καθώς αντιλαμβάνεται ως οικογένεια όχι μόνον τους συγγενείς του αλλά και τους ιθαγενείς, συνηθίζει να προσεύχεται μαζί τους γράφοντας αυτοσχέδιες προσευχές ιδιαίτερης λογοτεχνικής αξίας.

Οι δεκατέσσερις προσευχές που περιέχονται στο μικρό αυτό βιβλίο δίνουν την ευκαιρία να δούμε μια άλλη πλευρά του Στήβενσον, που δεν γίνεται αντιληπτή μέσα από τα λογοτεχνικά του έργα. Εδώ δεν έχουμε μυθοπλασία και επινοημένες ιστορίες που μας κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον από παιδιά ως σήμερα. Έχουμε, όμως, την ειλικρινή κατάθεση ψυχής του ανθρώπου που απευθύνεται στον Δημιουργό του, με απλότητα, με ταπεινότητα, με αγάπη και με γνώση της φθαρτότητάς του.

Κύριε, τα πλάσματα που Εσύ έπλασες, τα αποκληρωμένα τέκνα, έρχονται ενώπιόν Σου με τις ασυνάρτητες επιθυμίες και τις λύπες τους: Παιδιά είμαστε και παιδιά θα είμαστε, μέχρις ότου η μάνα γη τραφεί με τα οστά μας. Αποδέξου, διόρθωσε και οδήγησέ μας. Εμάς τους ενόχους αθώους. […]

Είναι προσευχές για την επιτυχία, τη συγχώρεση, τη  αυτοσυγχώρεση, για την Κυριακή, το πρωί, το απόγευμα, για τον βροχερό καιρό, τους φίλους, την οικογένεια. Σαν να επιζητά ο άνθρωπος κάθε αφορμή προκειμένου να στραφεί στον Θεό και να τον νιώσει συμπαραστάτη του, όχι Θεό τιμωρό που τον φοβάται αλλά Θεό φίλο που τον αναζητά συνέχεια δίπλα του. Και μαζεύει γι’ αυτό τον σκοπό όλους τους καλούς φίλους χωρίς να νοιάζεται για τη φυλή που ανήκουν, για τη γλώσσα που μιλούν ή ακόμα και για τον Θεό στον οποίο πιστεύουν. Μια σύναξη ίσων ατόμων απέναντι στην ανώτερη δύναμη την οποία επικαλούνται. Ένα σοφό δίδαγμα ισότητας απέναντι στις ποικίλες ανισότητες και διαμάχες που ταλάνιζαν την εποχή του – φυσικά όχι μόνον αυτήν. 

Κύριε, έστειλες βροχή στα αναρίθμητα δέντρα νερό, να ξεδιψάσουν τη δίψα τους. Είμαστε μια δράκα άνθρωποι σε τούτο το νησί και πόσες μυριάδες μυριάδων δέντρα! Δίδαξέ μας το δίδαγμα των δέντρων. Η θάλασσα ολόγυρά μας, που τούτη η βροχή ανεφοδιάζει, βρίθει από αναρίθμητα ψάρια. Δίδαξέ μας, Κύριε, των ψαριών το δίδαγμα. Κάνε να αντιληφθούμε τη δική μας αλήθεια, ότι είμαστε μία μονάχα από τον αμέτρητο αριθμό των φυλών που Εσύ φιλοτέχνησες. Και σαν απελπιζόμαστε, κάνε να θυμόμαστε πως κι εκείνα Εσένα υπηρετούν και δοξάζουν.

Ο Σπύρος Γιανναράς που υπογράφει τη μετάφραση (όπως πάντα προσεκτική στη γλώσσα και αποτελεσματική στην απόδοση του ύφους) προσφέρει προλογικά στην έκδοση μια εμπεριστατωμένη αναφορά στο περιεχόμενο του βιβλίου επισημαίνοντας το νόημα της προσευχής, την ιδιαίτερη αξία των συγκεκριμένων προσευχών του σπουδαίου δημιουργού, δίνοντας παράλληλα στοιχεία της ζωής του που τον έκαναν έναν από τους καλύτερους παραμυθάδες της λογοτεχνίας. Tusitala, δηλαδή παραμυθάς, ήταν άλλωστε η ονομασία-παρατσούκλι που είχαν δώσει στον Στήβενσον οι κάτοικοι της Βαϊλίμα.

Την έκδοση συμπληρώνει, εκτός από φωτογραφικό υλικό, μια εισαγωγή γραμμένη από τη σύζυγο του Στήβενσον, που μας μεταφέρει ακριβώς το κλίμα που επικρατούσε στις συνάξεις για προσευχή καθώς και την αίσθηση του τέλους που πλησίαζε, λίγο πριν ο Στήβενσον ολοκληρώσει τη σύντομη ζωή του.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα, στη μικρή σειρά «Ο άτακτος λαγός». Έχει ενδιαφέρον (τουλάχιστον σημειολογικό) το γεγονός ότι το τομίδιο αυτό (βιβλίδιο, κατά τον εκδότη) κυκλοφόρησε ταυτόχρονα με το διήγημα του Bram Stoker «Ο καλεσμένος του Δράκουλα – Βαλπούργεια νύχτα». Ευφυής συνδυασμός της σκοτεινής ιστορίας του Στόουκερ με την ψυχική ανύψωση προς το φως του προσευχόμενου ανθρώπου του Στήβενσον. Οι δυο όψεις της ζωής; Ίσως ναι. Μήπως οι «άτακτες» επιλογές του «άτακτου λαγού»; Σε κάθε περίπτωση ένα δείγμα έξοχης εκδοτικής πρότασης.

Διώνη Δημητριάδου