Λόρδος Μπάυρον Συγκριτικές μελέτες στην ανάλυση των ποιημάτων του Εργογραφία – Σχόλια Χαράλαμπος Κατσάρας ΑΩ εκδόσεις η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

 

Λόρδος Μπάυρον

Συγκριτικές μελέτες στην ανάλυση των ποιημάτων του

Εργογραφία – Σχόλια

Χαράλαμπος Κατσάρας

 ΑΩ εκδόσεις

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal 

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Ερευνώντας το έργο και τη σκέψη του Μπάυρον • Fractal (fractalart.gr)

 

Ερευνώντας το έργο και τη σκέψη του Μπάυρον

 

Για τους κλασικούς της Λογοτεχνίας δεν θα πάψει ποτέ το ενδιαφέρον, όσα κι αν ως σήμερα έχουν γραφεί γι’ αυτούς. Πολύ περισσότερο, αν μια νέα μελέτη επιχειρεί να ερευνήσει κάποιους τομείς που ακόμη αναμένουν μια εμβριθή και αξιόπιστη ανάλυση. Εν προκειμένω, από τις ΑΩ εκδόσεις κυκλοφόρησε πριν λίγο καιρό ένας τόμος, στον οποίο ο Χαράλαμπος Κατσάρας κάνοντας μια επισκόπηση στους κυριότερους σταθμούς της πορείας του Λόρδου Μπάυρον (με χωρισμένο το υλικό του σε δέκα κεφάλαια) αναλύει, στηριγμένος στα ποιήματα αλλά και στις πηγές για τη ζωή και την εποχή μέσα στην οποία δημιούργησε, ενδιαφέρουσες παραμέτρους στο έργο ενός από τους σπουδαιότερους ποιητές, που δικαιολογημένα καταχωρίζεται στους κλασικούς. Και είναι σημαντική αυτή η εργασία, γιατί πέρα από την όποια εμβάθυνση στα λογοτεχνικά στοιχεία ενός έργου είναι απαραίτητη παράμετρος τόσο η ανάλυση της εποχής (ως χρόνος και ως τόπος) όσο και ο ιδεολογικός κόσμος του δημιουργού, η συνειδητή ένταξή του στην κοινωνία, τα μηνύματα της οποίας δέχεται και επεξεργάζεται· στοιχεία που οδηγούν στη συγκεκριμένη μορφή που θα δώσει στο έργο του, ακολούθως και στην ποιότητά του.

Με πολύ προσεγμένες συνδέσεις ο Κατσάρας ερευνά περιόδους της ζωής του Μπάυρον τεκμηριώνοντας τις θέσεις του με συγκεκριμένα εκτενή αποσπάσματα του έργου του σε δόκιμες μεταφράσεις σταχυολογώντας από τους πολλούς μελετητές/μεταφραστές του ποιητή στην ελληνική γλώσσα. Παράλληλα ερευνά και φέρνει στο φως πηγές που ελάχιστα ως καθόλου μέχρι σήμερα δεν είχαν απασχολήσει τις κατά καιρούς εκδόσεις σχετικά με το έργο του Μπάυρον, επιβεβαιώνοντας την άποψη ότι εν πολλοίς ο σημαντικός αυτός ποιητής του ρομαντισμού είναι γνωστός-άγνωστος.

Έτσι, θα διαβάσουμε για τις πολιτικές απόψεις του ποιητή, για τη σύγκρουσή του με το κατεστημένο της εποχής του, για τη σχέση του με το κίνημα των Καρμπονάρων, για την αποστασιοποίησή του από τη χώρα του, τον τρόπο που ενστερνίστηκε τις ιδέες του φιλελληνικού κινήματος στην Ευρώπη, καθώς και για τη διαφοροποίηση των αισθητικών του αντιλήψεων, όπως αποτυπώνονται στα έργα του (πρώιμα και μεταγενέστερα) καταδεικνύοντας με τον καλύτερο τρόπο  τη σχέση της ποιητικής δημιουργίας με τις κοινωνικοπολιτικές συνιστώσες της εποχής και τον βαθμό της πρόσληψής τους. Πώς, για παράδειγμα, αντέδρασε ο Μπάυρον στο «Κίνημα των Λουδδιστών», αυτό το πρώιμο ως προς τις εργατικές διεκδικήσεις αυθόρμητο κίνημα στα τέλη του 18^ου αιώνα, και πώς (ως φυσική ίσως συνέχεια) επέδρασε στις μετέπειτα επιλογές του, όπως στη μύησή του στο ιταλικό επαναστατικό κίνημα, κατά τη δεκαετία του 1820, σημαδιακή άλλωστε για την προσήλωσή του και στον ελληνικό αγώνα με την προσωπική του συμμετοχή. Μέσα από το πλούσιο υλικό του βιβλίου φαίνεται καθαρά η πολιτική σκέψη του Μπάυρον καθώς και η ανάγκη του να προσφέρει, με όποιον τρόπο πρόσφορο, στο πεδίο των κοινωνικών και εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων.

Την έκδοση συμπληρώνει Βιβλιογραφία (με πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές), Κατάλογος εκδόσεων σε ελληνική μετάφραση (να επισημανθεί η παράλειψη των ονομάτων των μεταφραστών εδώ στον κατάλογο, ενώ στην παράθεση αποσπασμάτων υπάρχει), Κατάλογος μελετών στο έργο του Μπάυρον, Εργογραφία, καθώς και Χρονολόγιο του ποιητή.

 

Απόσπασμα

 

Το ποίημα αυτό [«Παριζίνα» 1816] που την υπόθεσή του δανείστηκε ο Μπάυρον από τον Γίββωνα, διαφέρει πολύ από τα προηγούμενα στασιαστικά του ποιήματα του 1813-1815, όχι μόνο στο γεγονός ότι οι ήρωές του είναι περισσότερο συγκεκριμένοι, αλλά και στο γεγονός ότι από ψυχολογικής πλευράς είναι ανώτεροι, με συνειδητό ηρωισμό, πιστοί στο ιδεολογικό τους καθήκον και ειλικρινείς στις ατομικές σχέσεις τους. […] Ένα πνεύμα της φιλελευθερίας και της ανεξαρτησίας αποπνέει ο λόγος του μελλοθάνατου [Ούγο], όπου δεν υπάρχει τόπος ούτε για δικαίωση ούτε για μεταμέλεια ούτε για ικεσία.

 

[…]

Σε κείνη την τρανή στιγμή

παράπονο δεν είχε

μα κι ούτε απελπισία.

Μίλησε προς τον Ύψιστο

και μ’ άκραν ηρεμία

συγχώρηση ζητούσε.

Και λέξη ούτε μια

δεν είχε αυτός προσθέσει

μόν’ απ’ τον δήμιο γύρεψε

τα μάτια μην του δέσει.

 

(«Παρισίνα», Λόρδου Βύρωνος Ποιητικά Έργα, έμμετρη μετάφραση: Μαρία Κεσίση*, Εκδόσεις Σπανού, Αθήνα 1974)

*Η ποιήτρια Μαρία Κεσίση βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών (28-12-1974) για την έμμετρη μετάφραση του έργου του Μπάυρον, προϊόν δεκάχρονης ενασχόλησης.

 

 Διώνη Δημητριάδου