Γυναικοκτονία και Ο Ηλίθιος του Ντοστογιέφσκι Γράφει ο Παναγιώτης Σπύρου

 

Γυναικοκτονία και 

Ο Ηλίθιος του Ντοστογιέφσκι

Γράφει ο Παναγιώτης Σπύρου

Ο μεγάλος συγγραφέας πολύ νωρίς ασχολήθηκε με το θέμα. Άλλωστε οι μεγάλοι συγγραφείς της εποχής είχαν τοποθετηθεί πάνω στο Γυναικείο Ζήτημα όπως το αναφέρει ο Ντοστογιέφσκι. Πρώτος ο Φλομπέρ με το μαντάμ Μποβαρύ. Αργότερα ο Τολστόι με το Άννα Καρένινα. Αλλά και η Κάρμεν του Μπιζέ στην Όπερα.

Ο Ντοστογιέφσκι στον Ηλίθιο, ένα ολίγο δυνητικό έργο με ανθρώπινες σχέσεις όχι πολύ ρεαλιστικές. Όλοι μιλάνε για όλους σε ένα απίθανο κουτσομπολιό μιας κοινωνίας με αδιάκριτες παρεμβάσεις του ενός στον άλλο. Μειονεκτήματα τέτοιου επιπέδου έχουν αναφερθεί από παλιά για το βιβλίο. Η δομή του έχει κάτι το θεατρικό. Ο ίδιος ο ηλίθιος, ο ξεπεσμένος πρίγκιπας Μίσκιν, ένας αμφιλεγόμενος χαρακτήρας ενός καλού ευγενικού ανθρώπου εκτεθειμένου στην ασυνήθιστη ειλικρίνεια του φαίνεται ότι είναι μάλλον επινοημένος για να δοθεί η δυνατότητα στον συγγραφέα να πει πολλά άλλα πράγματα με το χώρο που δίνει, γίνεται ο καταλύτης. Από ότι φαίνεται δεν είναι ο στόχος του ο πρίγκιπας Μίσκιν ήρωας, που άλλωστε τον δείχνει κάποιες στιγμές παρά την αγαθή ψυχή του,  στενόμυαλο μισαλλόδοξο σλαβιστή, ορθόδοξο. Ο στόχος του συγγραφέα είναι άλλος. Είναι οι γυναίκες της αριστοκρατίας (και το Γυναικείο Ζήτημα, όπως το αναφέρει με ένα όρο της εποχής του) που δεν έχουν τίποτα άλλο να σκεφτούν και να υπερασπίσουν παρά μόνο πως θα διαπραγματευτούν ένα γάμο με τους υποψήφιους γαμπρούς που τις περιτριγυρίζουν και θα συγκριθούν μεταξύ του για την κομψότητα τους. Μία από αυτές η Ναστάζια Φιλίποβνα, η πιο έξυπνη και μορφωμένη έχοντας μια κατώτερη καταγωγή, που έχει υποστεί βιασμούς και ταπεινώσεις από τον πατριό της και άλλους, εξεγείρεται σε αυτές τις συμβάσεις και τις καταγγέλλει σε μια τελετουργική πρόζα. Ο Μίνσκιν συνειδητοποιεί το μεγαλείο της και το δηλώνει με θαυμασμό, οπότε ακολουθούν πλήθος γεγονότα που σχετίζονται με όλο το αξιολογικό πλαίσιο των συμβατικών αξιών, ιεραρχίας και κοινωνικής εξουσίας και ηθογραφίας της εποχής. Ζήλιες, δράματα, ηθικές στάσεις, κληρονομιές και χρήματα μιας αργόσχολης τάξης της εποχής της Τσαρικής Ρωσίας. Όταν λοιπόν η η Ναστάζια Φιλίποβνα  δηλώνει μέσα σε αυτό το αλισβερίσι προσώπων και στάσεων ότι την ενδιαφέρει πιο πολύ και αγαπά τον πρίγκιπα Μίνσκιν,  ο μόνιμος εραστής της,  ο Ραγκοζίν, άνθρωπος του υποκόσμου την σκοτώνει.   

 

Παναγιώτης Σπύρου