Ψήφος εμπιστοσύνης Ψήφος δυσπιστίας Αρχή της Δεδηλωμένης

Ψήφος εμπιστοσύνης

Ψήφος δυσπιστίας

 Αρχή της Δεδηλωμένης

Ψήφος εμπιστοσύνης

Η Κυβέρνηση οφείλει να έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής.

Όταν ορκιστεί η Κυβέρνηση ακολουθούν οι προγραμματικές δηλώσεις της στη Βουλή. Μέσα σε 15 ημέρες από την ορκωμοσία του πρωθυπουργού η Κυβέρνηση οφείλει να ζητήσει από τη Βουλή ψήφο εμπιστοσύνης.

Η συζήτηση για την πρόταση εμπιστοσύνης αρχίζει μετά 2 ημέρες από την υποβολή της σχετικής πρότασης και δεν μπορεί να παραταθεί πέρα από 3 ημέρες από την έναρξή της.

Η ψηφοφορία για την πρόταση εμπιστοσύνης διεξάγεται αμέσως μόλις τελειώσει η συζήτηση, μπορεί όμως να αναβληθεί για 48 ώρες αν το ζητήσει η Κυβέρνηση.

Αν η Κυβέρνηση πάρει την ψηφοφορία εξασκεί πλέον κανονικά τα καθήκοντά της. Όμως η Κυβέρνηση μπορεί να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης και οποιαδήποτε άλλη στιγμή, για να επιβεβαιώσει ότι διαθέτει την εμπιστοσύνη της Βουλής.

Η Βουλή, αν έχουν διακοπεί οι εργασίες της, καλείται να συνέλθει και μέσα σε 15 ημέρες να αποφανθεί για την πρόταση εμπιστοσύνης.

Η ψηφοφορία είναι πάντοτε ονομαστική.

Για να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης η Κυβέρνηση, αρκεί η απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων βουλευτών, η οποία όμως δεν επιτρέπεται να είναι μικρότερη από τα 2/5 του συνολικού αριθμού των βουλευτών που τώρα με την ισχύουσα νομοθεσία είναι 300. Δηλαδή δεν μπορεί να είναι μικρότερη η πλειοψηφία από τους 120 βουλευτές. Οι απουσίες εκλαμβάνονται ως ψήφος ανοχής και τότε η Κυβέρνηση, αν έχει πάρει λιγότερες από 150 ψήφους, είναι Κυβέρνηση μειοψηφίας. Η Κυβέρνηση μειοψηφίας ασκεί κανονικά τα καθήκοντά της αλλά θα πρέπει να εξασφαλίζει και ψήφους από την αντιπολίτευση για την έγκριση νομοσχεδίων.

Ψήφος δυσπιστίας

Η Βουλή μπορεί με απόφασή της να αποσύρει την εμπιστοσύνη της από την Κυβέρνηση ή από ένα ή περισσότερα μέλη της. Προς τούτο η Βουλή χρειάζεται να εγκρίνει πρόταση δυσπιστίας.

Για να κατατεθεί πρόταση δυσπιστίας πρέπει υποχρεωτικά να είναι υπογεγραμμένη από τουλάχιστον το 1/6 των βουλευτών. Δηλαδή χρειάζονται 50 βουλευτές.

Με το που θα κατατεθεί η πρόταση δυσπιστίας, η Βουλή διακόπτει αμέσως τις εργασίες της και η συζήτηση επί της πρότασης ξεκινάει μέσα σε 2 ημέρες, εκτός αν η Κυβέρνηση ζητήσει να αρχίσει αμέσως η συζήτηση, η οποία δεν μπορεί να παραταθεί πέρα από 3 ημέρες από την έναρξή της.

Η ψηφοφορία για την πρόταση δυσπιστίας διεξάγεται αμέσως μόλις τελειώσει η συζήτηση, μπορεί όμως να αναβληθεί για 48 ώρες αν το ζητήσει η Κυβέρνηση.

Η ψηφοφορία είναι ονομαστική.

Για να εγκριθεί η πρόταση θα πρέπει να έχει την απόλυτη πλειοψηφία του συνολικού αριθμού των βουλευτών, δηλαδή 151 ψήφους.

Αν η πρόταση δυσπιστίας εγκριθεί από τη Βουλή, η Κυβέρνηση οφείλει να παραιτηθεί.

Πρόταση δυσπιστίας δεν μπορεί να υποβληθεί πριν περάσουν 6 μήνες από την απόρριψη προηγούμενης όμοιας πρότασης, εκτός αν υπογράφεται από την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών δηλαδή 151.

Αρχή της Δεδηλωμένης

Είναι η κοινοβουλευτική αρχή κατά την οποία ο ανώτατος άρχοντας του Κράτους υποχρεούται να αναθέτει τον σχηματισμό κυβέρνησης στον πολιτικό που έχει εξασφαλισμένη την «δεδηλωμένη» πλειοψηφία της Βουλής.

Η Αρχή της Δεδηλωμένης καθιερώθηκε άτυπα το 1875, περίπου ένα χρόνο μετά από το περίφημο άρθρο του Χαριλάου Τρικούπη «Τις Πταίει» στο οποίο κατηγορούσε τον Βασιλιά Γεώργιο Α' ότι εφάρμοζε καθεστώς απόλυτης μοναρχίας και διόριζε όποιους ήθελε πρωθυπουργούς χωρίς να λαβαίνει υπόψη του τα αποτελέσματα βουλευτικών εκλογών. Ο Γεώργιος ο Α' δεσμεύτηκε στον λόγο του Θρόνου ενώπιον του Κοινοβουλίου, ότι θα διόριζε στο εξής μόνο πρωθυπουργούς που θα απολάμβαναν την εμπιστοσύνη της Βουλής.

Η δέσμευση αυτή καθιερώθηκε άτυπα, καθώς δεν πέρασε αμέσως στο Σύνταγμα. Ρητή διάταξη έγινε για πρώτη φορά στο Σύνταγμα του 1927 και διατηρήθηκε στα νεότερα Συντάγματα.

Επιπλέον το ισχύον σήμερα Σύνταγμα (δηλαδή το Σύνταγμα του 1975 με την αναθεώρηση του 1986) καθορίζει αυστηρά τη σειρά με την οποία ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναθέτει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στους αρχηγούς των κομμάτων. Συγκεκριμένα το άρθρο 37 του Συντάγματος προβλέπει:

« Πρωθυπουργός διορίζεται ο αρχηγός του κόμματος το οποίο διαθέτει στη Βουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Αν κανένα κόμμα δεν διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει στον αρχηγό του κόμματος που διαθέτει τη σχετική πλειοψηφία διερευνητική εντολή για να διακριβωθεί η δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης που να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της Βουλής. Αν δεν διαπιστωθεί αυτή η δυνατότητα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του δεύτερου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος και εάν δεν τελεσφορήσει και αυτή, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του τρίτου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος. Κάθε διερευνητική εντολή ισχύει για 3 ημέρες. Αν οι διερευνητικές εντολές δεν τελεσφορήσουν, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καλεί τους αρχηγούς των κομμάτων και, αν επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής, επιδιώκει το σχηματισμό κυβέρνησης από όλα τα κόμματα της Βουλής για τη διενέργεια εκλογών και σε περίπτωση αποτυχίας αναθέτει στον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας ή του Αρείου Πάγου ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου το σχηματισμό κυβέρνησης, όσο το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής, για να διενεργήσει εκλογές, και διαλύει τη Βουλή.»

Επιμέλεια: Ιωάννης Ν. Βουδούρης