Το σπίτι, οι άνθρωποι, ο τόπος, η ιστορία (για την παράσταση «η βιογραφία του πατρογονικού») σε σκηνοθεσία του Θοδωρή Γκόνη η πρώτη δημοσίευση στο diastixo.gr https://diastixo.gr/allestexnes/theatro/11415-viografia-patrogonikou

Το σπίτι, οι άνθρωποι, ο τόπος, η ιστορία

(για την παράσταση 

«η βιογραφία του πατρογονικού»)

σε σκηνοθεσία του Θοδωρή Γκόνη

η πρώτη δημοσίευση στο diastixo.gr
https://diastixo.gr/allestexnes/theatro/11415-viografia-patrogonikou

Θα μπορούσε να είναι ένα από τα πολλά σπίτια που έζησαν τη ζωή που χρονικά τους αναλογούσε και κάποτε έπεσαν στον βωμό της αστικής εξέλιξης και της αντιπαροχής. Θα μπορούσε ακόμη να πρόκειται μόνον για μια ιστορία που, παραμένοντας οικογενειακό κειμήλιο, δεν θα έβλεπε το φως της δημοσιότητας. Η καλή μοίρα όμως του καβαλιώτικου νεοκλασικού στην οδό Βύρωνος 5^Α προνόησε αλλιώς.

Στη  αρχή ένα βιβλίο γραμμένο από τη Μάγκυ Κριθαρέλλη (Η βιογραφία του πατρογονικού, εκδόσεις Καπόν, 2016) που ιστορεί τη ζωή του σπιτιού μέσα από τις δύο οικογένειες που το κατοίκησαν (η οικογένεια Δημητρίου Σούλα και η οικογένεια Χρήστου Παπανικολάου) και το γέμισαν με την παρουσία τους από το 1903 που χτίστηκε ως τα σήμερα. Κι έπειτα η συνάντηση με τον άλλο δημιουργό, τον Θοδωρή Γκόνη, που διάβασε το βιβλίο και φαντάστηκε τη μεταφορά του στη σκηνή, με τον τρόπο που έχει αποδείξει ως τώρα πως γνωρίζει άριστα. Εδώ το ερώτημα δεν είναι φυσικά το πώς διασκευάζεται θεατρικά ένα βιβλίο αλλά το πώς πρωταγωνιστεί στη σκηνή ένα σπίτι.  Γιατί, ας μην έχουμε καμία αμφιβολία, αυτό το σπίτι τω ανθρώπων είναι ο ήρωας και ο πρωταγωνιστής στην παράσταση του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας που σκηνοθετεί ο Γκόνης. Ο ίδιος μιλώντας για την παράσταση δίνει το στίγμα της δουλειάς του αλλά και το ήθος που συνοδεύει όλες του τις θεατρικές προτάσεις:

«Αυτό που ενδιαφέρει την παράσταση μας είναι οι άνθρωποι και λιγότερο η «περιήγηση» του σπιτιού αυτού καθεαυτό. Οι άνθρωποι που έβαλαν την πρώτη πέτρα για να χτιστεί αυτό το μικρό, ελάχιστο πεπρωμένο. Αυτοί που ανέγραψαν τη χρονολογία κτίσεως ανάγλυφα στο κέντρο του: 1903. Αυτοί που έσφαξαν τον πετεινό κι έβαλαν τη λίρα τη χρυσή κάτω από το θεμέλιο λίθο. […] Και αν μας επιτρέπεται να πούμε και κάτι ακόμα, η εξαιρετική αυτή ιστορία, η «Βιογραφία του Πατρογονικού» της Μάγκυς Κριθαρέλλη, μας ξαναθυμίζει πως οι άνθρωποι που πεθαίνουν, στηρίζονται από την παρουσία αυτού στο οποίο πίστεψαν, και αυτό τους αναλαμβάνει – σαν τους αγγέλους – αυτό είναι που κρατά τα έργα τους όρθια. Το αίμα και το χρυσάφι τους».

Η παράσταση λειτούργησε καλειδοσκοπικά, με εναλλαγή των τοπίων της. Το σπίτι, η κυρίαρχη ζωντανή παρουσία επί σκηνής, με τις αναπόφευκτες μεταποιήσεις της μορφής του για να ανταποκρίνεται κάθε φορά στις ανάγκες και την αισθητική των προσώπων που το κατοίκησαν. Τα πρόσωπα που το δημιούργησαν (όχι μόνον ως κατασκευή κτηρίου αλλά ως γερά δεμένη οικογενειακή εστία), με τις χαρές και τις λύπες τους, τις απώλειες και τις μνήμες τους. Γύρω από τα πρόσωπα ο τόπος, η Καβάλα από το τέλος του 19^ου αιώνα, οι μεταμορφώσεις της στην πάροδο των χρόνων, η ακμή της, η αναπόφευκτη κρίση, το αστικό της παρελθόν. Αλλά και η ιστορία της Ελλάδας στη διάρκεια των εκατό και πλέον χρόνων της ζωής των προσώπων και του σπιτιού, οι πόλεμοι που σημάδεψαν τα άψυχα και τα έμψυχα της ιστορίας· όλα αυτά μέσα από την εξιστόρηση αλλά και με το οπτικοακουστικό υλικό (από ιστορικά αλλά και οικογενειακά  αρχεία) που την τεκμηρίωνε.

Για να προκύψει το έξοχο αποτέλεσμα χρειάστηκε η συνέργεια πολλών:  Η ευρηματική ματιά του σκηνοθέτη, που συνέλαβε την ιδέα, επινόησε τον τρόπο και έστησε την παράσταση. Η διασκευή του κειμένου, η επιλογή των αποσπασμάτων και η μεταποίησή τους σε θεατρικό λόγο. Το περιστρεφόμενο σκηνικό (ως ιδέα αλλά και ως κατασκευή), που κάθε φορά αποκάλυπτε μια άλλη όψη του σπιτιού αλλά και μια άλλη εποχή. Τα λιτά και λειτουργικά  κοστούμια. Ο φωτισμός, που υπογράμμιζε εύστοχα τον λόγο των ηθοποιών. Ο άψογος ήχος. Οι ηθοποιοί, που έδωσαν ζωή στον λόγο του κειμένου ως ιστορητές της ζωής του σπιτιού και των προσώπων αλλά και ως υποκριτές υποδυόμενοι τα πρόσωπα, που εμβόλιμα στην αφήγηση διεκδικούσαν την παρουσία τους στα γεγονότα.

Αξίζει να γίνει μνεία και σε κάποιες μικρές λεπτομέρειες, που η κάθε μία με το δικό της βάρος συντέλεσε στο συνολικό αποτέλεσμα: Το κοριτσάκι που συμμετείχε για λίγο και που αφέθηκε κι αυτό να σιγοτραγουδά μαζί με τον δίσκο στο πικάπ. Το φως που αργά αργά έσβηνε σημαίνοντας και την πνοή του στρατιώτη που έφευγε από το σώμα. Το σκηνικό που οι ηθοποιοί περιέστρεφαν με τον κόπο που παρέπεμπε στις αλλαγές της ζωής και στις δυσκολίες της. Τέλος, το ρολόι που δεν έπαψε να χτυπά, όσες αλλαγές κι αν έγιναν στο πέρασμα του χρόνου, και να δίνει την αίσθηση ότι ακούς την καρδιά του σπιτιού. Οι άνθρωποι την κούρδιζαν δίνοντάς της πνοή, συντονίζοντας το σπίτι με τον δικό τους ρυθμό. Κι αυτό, με τη σειρά του, τους έδειχνε το ήθος της ζωής τους. Μια αμφίδρομη σχέση. Το σπίτι και οι άνθρωποι. Ένα ζωντανό σπίτι, μια καρδιά που μας έπεισε ότι ζει. Ως διακριτή οντότητα, μαζί με τους ανθρώπους του, μέσα στον τόπο που γεννήθηκε και κάτω από τις συνθήκες της ιστορίας που ερήμην του επηρέασαν τη ζωή του.

Εδώ οι Συντελεστές της παράστασης:

Σκηνοθεσία: Θοδωρής Γκόνης

    Κείμενο παράστασης: Πάνος Δεληνικόπουλος, 

   Κατερίνα Λιάτσου,  Θοδωρής Γκόνης

Σκηνικά/Κοστούμια: Ανδρέας Γεωργιάδης

Φωτισμοί: Τάσος Παλαιορούτας

    Κατασκευή σκηνικού: Γιώργος Μαστοράκης, Γιάννης Σταυρίδης

Ειδικός συνεργάτης: Στράτος Καλαφάτης

Βοηθοί σκηνοθέτη: Μιχάλης Αγγελίδης, Κατερίνα Συμεωνίδου

Χειρισμός ήχου παράστασης: Κωνσταντίνος Γαρουφαλίδης

Χειρισμός κονσόλας φωτισμών: Γιώργος Τριανταφυλλίδης

Διανομή: Ελένη Μαβίδου, Παύλος Σταυρόπουλος

[«Η βιογραφία του πατρογονικού», ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας, Αίθουσα θεάτρου του Ιδρύματος  Μιχάλης Κακογιάννης, 11 και 12 Ιανουαρίου]

Διώνη Δημητριάδου