Τα κοριτσάκια του Κάτω Κόσμου Γιάννης Σ. Βιτσαράς εκδόσεις Οδός Πανός η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractalhttp://fractalart.gr/ta-koritsakia-tou-katw-kosmou/

Τα κοριτσάκια του Κάτω Κόσμου

Γιάννης Σ. Βιτσαράς

εκδόσεις Οδός Πανός

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractalhttp://fractalart.gr/ta-koritsakia-tou-katw-kosmou/

μια σπουδή στην απουσία

Ο ποιητής Γιάννης Σ. Βιτσαράς προτάσσει στο νέο του ποιητικό σύνολο ένα ποίημα της λυρικής ποιήτριας Ήριννας, χρονολογούμενο από τα μέσα του 4^ου π. Χ. αιώνα. Καθόλου τυχαία η όποια αναφορά γίνεται στην είσοδο ενός βιβλίου· μοιάζει να ανοίγει αργά την πόρτα για όσους θα ήθελαν να εισέλθουν. Έτσι κι εδώ η Ήριννα γράφει με τις δωρικές της λέξεις το επίγραμμα στον τάφο της Βαυκίδας, της φίλης της που πρόωρα πολύ χάθηκε, χωρίς να γνωρίζει πως και η ίδια θα την ακολουθούσε σύντομα σε ανάλογη μοίρα. Η αρμόζουσα προλογική φωνή σε μια σειρά ποιημάτων που «αφηγούνται» την απουσία.

Τα ποιήματα του Βιτσαρά σε αιχμαλωτίζουν για τη συντομία τους (δεν χρειάζονται πολλά λόγια για να σε φτάσει η ποίηση), για την αίσθηση που σου δημιουργούν ότι τα πρόσωπα μέσα τους έχουν αποχωρήσει (με όποιον τρόπο κι αν θεωρηθεί η απουσία τους) από τη σκηνή – αν σκηνή λογίζεται όλο αυτό που ζούμε:

Δεν ρωτάς τίποτα.

Σε έρημες αλάνες προχωρείς.

Η φουρκέτα -λύθηκε- των μαλλιών σου.

Το μακιγιάζ σου εξαχνώθηκε με τον καιρό.

Και συ

Με δάχτυλα γλυπτά

Την ξύλινη  -ανεβαίνεις- σκάλα.

Και χάνεσαι.

(Λαθρόβια)

Η απουσία των προσώπων με τον τρόπο του ποιητή παίρνει πότε τη μορφή μιας φευγαλέας σκιάς (αποτύπωση μνημονική), πότε μιας εικόνας που αποδίδεται με τις ελάχιστες λέξεις ολοζώντανα·  άλλοτε αρκεί μια μαγική εισχώρηση του μελλοντικού «θα» μέσα στο ήδη βιωμένο παρελθόν:

Θα σε κοιτάξω.

Θα σκοτεινιάσει.

Και θα φύγεις.

(Σπουδή)

Σπουδή στη φυγή των προσώπων, δοκιμές στη βίωση της απουσίας. Αυτό είναι το περιεχόμενο της νέας συλλογής (δεύτερης) του ποιητή Γιάννη Βιτσαρά. Μικρές ποιητικές καταθέσεις σαν επιγράμματα (ταφικά τούς ταιριάζει να είναι) που αποτυπώνουν το ίχνος του προσώπου που φθίνει αλλά και την εικόνα που απομένει στη συνείδηση του ποιητή. Μια απόπειρα να αποδοθεί ποιητικά η μεταφυσική:

Η ασημένια μεταφυσική που ψιχαλίζει

Μέσα στο κρανίο μου

(Είσαι)

Η αρχή και η αιτία των όντων, η ανθρώπινη ενατένιση του αόρατου και αχανούς, η υπέρβαση των φυσικών πραγμάτων. Και δίπλα ο ποιητικός λόγος, ασύλληπτος στο εύρος και στο βάθος του, ανερμήνευτος στις πολλαπλές του διαστάσεις και στις μορφές που παίρνει από ανάγνωση σε ανάγνωση.

Και επειδή η ποίηση στις καλύτερες στιγμές της γίνεται αυτοαναφορική, εδώ η πιο σύντομη Θεωρία της λογοτεχνίας:

Κάθε ποίημα είναι το δροσερό αεράκι

Που ολισθαίνει ανάμεσα στα πόδια σου,

Αποστηθίζοντας μέσα στην παραζάλη

ένα κινούμενο τοπίο.

(Θεωρία Λογοτεχνίας)

Θα μπορούσε αυτή η δροσερή πνοή να έρχεται από την αύρα που αφήνουν τα αγαπημένα πρόσωπα , όταν πλέον έχουν αποχωρήσει; Η κίνηση πανταχού παρούσα, και οι μορφές μετατοπίζονται διαρκώς αλλάζοντας το τοπίο γύρω μας. Ο ποιητής είναι εκεί, να καταγράφει και να απαθανατίζει τα σκιές των προσώπων και των σωμάτων. Θηλυκές συχνά οι παρουσίες/απουσίες των ποιημάτων· ο τίτλος άλλωστε σε κατευθύνει να αναζητήσεις αυτές τις μορφές στον εδώ χώρο και στον επέκεινα, χωρίς να έχει και ιδιαίτερη σημασία πού θα τις συναντήσεις – αυτές έτσι κι αλλιώς κατοικούν μέσα στην ποίηση πλέον, κατά την κυρίαρχη βούληση του ποιητή. Ωστόσο, έτσι όπως απομακρύνονται τα πρόσωπα από το φως, δεν είναι εύκολο να διακρίνεις τα χαρακτηριστικά τους· αυτά αποτυπώθηκαν στη μνήμη του ποιητή και αποδίδονται πέρα από διαχωριστικές γραμμές, σε μια έξοχη ανθρώπινη ομοιομορφία. Μπορεί έτσι να μιλά για κάθε πρόωρα χαμένη μορφή, όπως ο Βαγγέλης Γιακουμάκης, που «σιωπηλός κι αμίλητος» περπατά στο ποίημα «Φυγή», που έχει γραφεί γι’ αυτόν. Ή ακόμα για τα κοριτσάκια του κάτω κόσμου, που έδωσαν τον τίτλο στη συλλογή:

Γιατί είναι αργά

και πάντα σκέφτομαι

όλα τα κοριτσάκια του Κάτω Κόσμου

Σχολιάζοντας πριν καιρό την πρώτη συλλογή του ποιητή (Σχιζοφασία, Οδός Πανός, 2017)) είχα γράψει:

«Είσαι ό,τι σου επιτρέπει κάθε φορά το ποίημα να είσαι· ούτε πιο πάνω αλλά ούτε και πιο κάτω. Η πρώτη ύλη των ποιημάτων είναι που καθορίζει και το πόσο μακριά μπορούν αυτά να ανοιχτούν».

Σκέφτομαι τώρα, διαβάζοντας τα νέα ποιήματα, πόσο περισσότερο ο Βιτσαράς αποδεικνύεται άριστος χειριστής της πρώτης ύλης της γραφής του. Η ποίησή του έχει τις ρίζες της βαθιά στον χώρο βίωσης του δράματος. Ένα δράμα που το έχει εγκολπωθεί αδυνατώντας με τη λογική να το ερμηνεύσει· αυτή όμως είναι και η ουσιαστική δύναμη του ποιητικού του λόγου. Και το σημαντικότερο για έναν νέο ποιητή: έχει αποκτήσει τη δική του αναγνωρίσιμη φωνή.

Διώνη Δημητριάδου