Συνομιλώντας με τη «Νύχτα» το συνθετικό ποίημα του Κώστα Κουτσουρέλη μαζί με πέντε πίνακες του Vincent van Gogh

Συνομιλώντας με τη

«Νύχτα»

το συνθετικό ποίημα του Κώστα Κουτσουρέλη

μαζί με πέντε πίνακες του Vincent van Gogh

Η νύχτα είναι ένα συνθετικό ποίημα σε επτά μέρη

νάρκωση

βύθιση

υπνολαλία

ονείρωξη

ανάνηψη

εγρήγορση

έγερση

Στη μεταφορικότητά της η Νύχτα θα μπορούσε να είναι μια κυοφορία που οδηγεί σε μια γέννηση. Θα μπορούσε να είναι ακόμη μια καταβύθιση στον εσώτερο εαυτό προκειμένου να βγει από τα σκοτάδια ένα νέο φως. Στην ποιητικότητα των λέξεων κυοφορείται μια πορεία προς τη δημιουργία. Στη δεύτερη ανάγνωση καταφαίνεται η κάθοδος στα βαθύτερα σκοτάδια – απαραίτητη οδυνηρή συνθήκη για να αναδυθεί στην επιφάνεια το νέο σώμα μιας ύπαρξης αλλιώς χαμένης. Σε μια ακόμη ανάγνωση η νύχτα αγκαλιάζει τη σκληρή πραγματικότητα ενός κόσμου που πεθαίνει αβοήθητος μέσα στη φενάκη μιας απόλυτα ρυθμισμένης ζωής, μέσα από τις αυταπάτες μιας ειρηνικής συνύπαρξης που γεννά πολέμους και θάνατο.

Η νύχτα όμως σηματοδοτεί την έναρξη της γέννησης της μέρας· έτσι και η Νύχτα αποτελεί την αρχή για το ελπιδοφόρο μέτρημα των ωρών της νέας ζωής. Ωστόσο, ποιος είναι αληθινά έτοιμος να κατεβεί στα άδυτα του εμφανούς κόσμου για να συναντήσει τους πιο σκοτεινούς φόβους του, για να αντιληφθεί πως στην επιφάνεια μόνο του υπαρκτού στηριζόμαστε αγνοώντας  το όλο σώμα του αφανούς;

Η καρδιά της Νύχτας είναι διαδοχικά:

από γάλα

από στάχτη

από αιθάλη

από σπέρμα

από ειρήνη

από σκέψη

από μάτια

Ο Κώστας Κουτσουρέλης καλεί σε μια κατάδυση στο βαθύτερο σκηνικό της Νύχτας του (μέσα από το επιφανειακό σκηνικό μιας χειρουργικής επέμβασης) και προϊδεάζει για την πορεία από το εξώφυλλο ήδη, έτσι με το μαύρο χρώμα που απλώνεται και τυλίγει το βιβλίο και με τα γράμματα της λέξης να σχηματίζουν τον αστερισμό.

Σπάνια συναντάμε τόσο εντυπωσιακή στη συντομία της εικόνα της οδού άνω και κάτω, που μία είναι κατά τον «σκοτεινό» φιλόσοφο: ὁδὸς ἄνω κάτω μία καὶ ωὑτή.

Αποσπάσματα από το έργο:

Καμιά φωνή. Σ’ αρνήθηκαν κι οι λέξεις.

Καθηλωμένος στη γωνιά σου πιόνι

δεν έχεις κίνηση άλλη να επιλέξεις,

στρατιωτάκι εσύ σ’ αυτή τη δίνη

ποιες ήττες, πόσες νίκες πια ν’ αντέξεις;

……….

τη νάρκη αυτή στοιχειώνουν την υπόγεια,

τι δείχνουν τώρα οι μέσα οιωνοσκόποι,

ποιος ψίθυρος σαρώνει τα ρολόγια;

Σκοτάδι πέφτει πάνω στην Ευρώπη.

Αθήνα; Φλωρεντία; Βαϊμάρη;

Κολλυβιστές, μεσίτες, χρεοκοποι

………

κραυγή που σείει του καιρού το στάχυ,

που το ποτέ τρέπει σε πάντα αιφνίδια

και σε παντού το πουθενά, σαν να ’χει

νικήσει όλου του κόσμου τα βαρίδια,

ξεφύγει πια απ’ του δόλου τον μαγνήτη.

………

τα μέλη σου στην υποψία της πτήσης

μοιάζουν φτερά, όχι άλλο πόδια ή χέρια.

Θεός δεν σε προσμένει να βαδίσεις

μα να υψωθείς! Σε μονοπάτια αιθέρια,

πέρα απ’ του κόσμου αυτού τη σκοτοδίνη,

μακριά απ’ τη γη της νάρκης τη χειμέρια..

Της νύχτας είναι η καρδιά από ειρήνη.

……….

ο χρόνος είναι ένα παιδί που παίζει.

Κι εσύ του χρόνου είσαι παιχνίδι

     -   αυτό  το βάζο, ας πούμε, στο τραπέζι

που βάφεται τριανταφυλλί…

...........

μάτια που ανοίγουν, μάτια που όντως βλέπουν

το φως – της χάρης, της χαράς κειμήλιο,

που όλα τα σκέπουν, που τα πάντα διέπουν,

μάτια της νύχτας που γεννάει τον ήλιο.

(αποσπάσματα από τη Νύχτα, το συνθετικό ποίημα του Κώστα Κουτσουρέλη, εκδόσεις Κίχλη)

Οι πίνακες είναι του Vincent van Gogh

Σχολιασμός και επιμέλεια: Διώνη Δημητριάδου