Μια 'ανάγνωση' στην ποιητική συλλογή

«Τα νεαρά ποιήματα»

της Ρένας Πετροπούλου-Κουντούρη,

από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη

Θα μπορούσε η δημιουργία ενός ποιήματος να είναι μια εικόνα στον καθρέφτη.

«Κοιτώ το είδωλό μου στον καθρέφτη

Η θλιβερή κουστωδία των γηρατειών

Αλώνει του προσώπου μου

Τη ραγισμένη πορσελάνη»

Στα ποιήματα της Ρένα Πετροπούλου-Κουντούρη, τα «νεαρά» όπως τα έχει ονομάσει, ίσως το πρώτο που σκέφτεσαι είναι αυτό το ανακόλουθο του τίτλου με το περιεχόμενο των στίχων της, οπωσδήποτε αντλημένο από ζωή γεμάτη εμπειρίες. Άλλωστε αυτή η ματιά στον καθρέφτη, όχι για να επιβεβαιώσει κάποιο ναρκισσισμό αλλά για επαλήθευση μιας μακράς πορείας, απαιτεί ώριμη στάση απέναντι στον χρόνο, στις απώλειες που συμπαρασύρει αλλά και στη σοφία που προσθέτει στο κάποτε νεαρό μυαλό.

Μια κατά μέτωπο αντιμετώπιση της ζωής έχουμε εδώ. Με σαφήνεια, με ειλικρίνεια αλλά και με λεπτή αισθητική. Ταυτόχρονα μια απόλυτη αίσθηση της συνέχειας του εαυτού μας μέσα στον χρόνο, με αποδοχή των περασμένων βημάτων, όπου κι αν οδήγησαν αυτά.

«Η ηλικία των λαθών

Εκείνη που σου υπόσχεται

Αυτό που βλέπεις στον καθρέφτη»

Η ποιήτρια αγαπά τις απλές φράσεις που δίνουν μόνο όσο επιτρέπει η συνωμοτική γραφή της ποίησης, που απευθύνεται σε μυημένο και δοκιμασμένο αναγνώστη στα στιχουργήματα. Λίγες φορές επιλέγει και τα επίθετα, αποφεύγοντας να αφήσει γυμνά τα ουσιαστικά της. Θα λειτουργούσαν με την εσωτερική τους δύναμη χωρίς αυτά; Πιστεύω πως ναι, ωστόσο σκέφτομαι τον στίχο της για εκείνα τα

«αγάλματα των κοιμητηρίων

Μια ανίσχυρη αγέλη αθανάτων»

και αναθεωρώ: εδώ έχουμε την καίρια χρήση των επιθέτων, καθόλου κοσμητικός ο χαρακτήρας τους, αντιθέτως συνοδεύουν το ουσιαστικό για να το απογυμνώσουν από κάθε άλλοθι. Ο λόγος γίνεται σκληρός, όταν η πραγματικότητα το απαιτεί.

Η θεματολογία της ποιήτριας ξεκινά από μια απόπειρα ταυτοποίησης του προσώπου με το είδωλο που διαγράφεται στον καθρέφτη (που σημαδιακά δηλώνει την παρουσία του στον πίνακα της ποιήτριας που κοσμεί το εξώφυλλο του βιβλίου) με όσα οδυνηρά μπορεί να φέρει μαζί της μια τέτοια απόπειρα υπαρξιακής αναζήτησης. Σκέψεις που την οδηγούν σε ένα προσδιορισμό της ποιητικής της ταυτότητας, αναπόφευκτα δεμένης με τη μοναξιά του δημιουργού

«Η μοναξιά πάνω απ’ τον ώμο μου

Τους στίχους μου διαβάζει»

αλλά και την ανάγκη να δει γραμμένα στο χαρτί τα όσα μέσα της φωνάζουν

«Να γεννηθούνε πρέπει

Ν’ ανασάνω»

Πίσω από όλη αυτή την πορεία δημιουργίας υπάρχει και ο αναγνώστης/αποδέκτης που η ποιήτρια επιθυμεί να τον φτάσει με τη φωνή της

«Ν’ ακούσεις

Την ανάσα της ψυχής μου»

Επικεντρώνει κατόπιν τη θεματική της στις χρονικές στιγμές που έφυγαν μαζί με τα πρόσωπα που απέδρασαν μαζί τους αφήνοντας εικόνες, μνήμες, όλα αυτά που συνιστούν μια πλούσια ζωή σε συναισθήματα, ικανό υλικό για ποιητική έκφραση.

«Στα ερειπωμένα μπράτσα μου

Κρατώ τον αποχωρισμό»

Μπορεί η θεματική αυτή να προϊδεάζει για ένα βαρύ κλίμα στα ποιήματα της Ρένας Πετροπούλου. Ωστόσο δεν ισχύει αυτό. Χωρίς να μπορείς να καταλάβεις πώς το καταφέρνει, αναδύεται μια νότα πιο φωτεινή πίσω από τις λέξεις. Έτσι που μπορείς να πεις ότι τα ποιήματα αυτά πρώτα τα ακούς, τα μυρίζεις (ήχοι, μελωδίες, ευωδία λουλουδιών) και κατόπιν τα σκέφτεσαι.

«Κι αν ήταν οι νεκροί τους αλαφρές ψυχές

Τους κελαηδούν αηδόνια»

«Αδιάκοπα πηγαινοέρχονται οι μνήμες

Σαν βελούδινες αυλαίες θεάτρου

Σαν ξεφτισμένα αλογάκια

Ενός πολύχρωμου μουσικού καρουζέλ»

Συναισθηματική η γραφή της ποιήτριας; Οπωσδήποτε. Με λυρικές εξάρσεις; Συχνές. Περισσότερο, όμως, μένει η αίσθηση πως εδώ έχουμε ένα ποιητικό λόγο στηριγμένο σε κάτι πιο σταθερό από μια συναισθηματική παρόρμηση. Χωρίς να έχει τη γήινη υφή που είθισται να συνυπάρχει με τη λιτότητα της γραφής, ο στίχος της έχει την πλαστικότητα που προϋποθέτει το γερά θεμελιωμένο βίωμα. Γι’ αυτό και φτάνει στον αναγνώστη με την ειλικρίνεια που φανερώνεται πίσω από τις λέξεις. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο πως εισαγωγικά επιλέγει τα λόγια του Ρίλκε: «Γιατί οι στίχοι δεν είναι, καθώς νομίζουν οι άνθρωποι, αισθήματα -αυτά τα έχει κανείς αρκετά νωρίς- είναι εμπειρίες». Με αυτό το υλικό της βιωμένης εμπειρίας γράφεται και η καλύτερη ποίηση.

Διώνη Δημητριάδου