"Η Πόλη που έχουμε μέσα μας"

Τη μνήμη της Πόλης την φέρουμε μέσα μας ασχέτως καταγωγής. Όχι ως όραμα εθνικό. Αυτό, νομίζω, καλύτερα να το αφήσουμε στους σκόπιμα καλλιεργούντες εθνικιστικά σκοτάδια. Ούτε, όμως, μόνο ως ένα από τα πολλά κομμάτια της ιστορικής περιδίνησης μέσα στους αιώνες. Αυτό καλώς το χειρίζονται οι ειδικοί ερευνητές και όσοι αγαπούν την ανάγνωση των συμπερασμάτων τους. Εγώ εδώ μιλώ για μια προσωπική σχέση που διαμορφώνεται μέσα μας με το άκουσμα και μόνο του αγαπημένου ονόματος. Δεν είναι η Κωνσταντινούπολη ή η σύγχρονη διεθνής Ιστανμπούλ. Είναι η Πόλη. Που είναι δική μας, γιατί δεν τη χαρίζουμε ως μνήμη σε κανέναν. Γιατί κυκλοφορεί στο αίμα μας, χωρίς να ξέρουμε από πότε και μέσα από ποιες διαδικασίες. Οπωσδήποτε δεν κερδίζει τα εύσημα μιας τέτοιας εσωτερίκευσης η εκπαίδευση. Είναι κάτι πιο πάνω και πιο πέρα από τα σχολικά προγράμματα και τις γιορταστικές υπενθυμίσεις, που περισσότερο κακό κάνουν, αφού μνημειοποιούν και ταριχεύουν κάθε ζωντανή εικόνα. Αυτή, άλλωστε, είναι και η γοητεία που εμπεριέχεται στην έννοια ιστορική συνείδηση. Διατρέχει όλους τους αιώνες, κι έρχεται και φωλιάζει μέσα στη χρονική διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου, κάνοντάς τον να «θυμάται»  και όσα δεν έζησε. Να τα θεωρεί μνήμες του, ενσωματωμένες στις δικές του προσωπικές και χειροπιαστές.

Και, για να μιλήσω μεταφορικά:

Έτσι όπως ανοίγεις το κουτί με τις φωτογραφίες. Αυτές που τράβηξες για να κρατήσεις ζωντανά τα πρόσωπα που κάποτε θα πάψουν να υπάρχουν. Και ξαφνικά, ανάμεσά τους, ξεπηδά μια Άννα Κομνηνή. Κι εσύ τη βλέπεις να την καίει η οδύνη «μέχρις οστέων και μυελών και μερισμού ψυχής». Και λες πώς γίνεται; Πού βρέθηκε η βυζαντινή πριγκίπισσα, η «αγέρωχη αυτή Γραικιά» κατά τον ποιητή, χαμένη μες στα χρόνια τα παλιά, εδώ, να τριγυρνά θρηνώντας; Έτσι πιο εύκολα κατανοείς τον βιωμένο χρόνο και τον άλλο, τον αβίωτο κι αθέατο. Ωστόσο ζωντανό.

Διώνη Δημητριάδου

(εικόνα: "Κωνσταντινούπολη", Ιβάν Αϊβαζόφσκι)