Για το βιβλίο «Ο Βιωμένος Χρόνος – μικρές ιστορίες»
της Διώνης
Δημητριάδου
εκδόσεις ΑΩ
γράφει η Μαρία Λυδία
Κυριακίδου
η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Apodyoptes
η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Apodyoptes
https://apodyoptes.com/2018/11/27/o-viomenos-chronos-tis-dionis-dimitriadou/
Ο Émile Littré στο σπουδαίο λεξικό του (1863) μας χάρισε
έναν ορισμό για το διήγημα.
Σύμφωνα με τον ορισμό αυτόν, ο οποίος γεννάται από τη
διάκριση του διηγήματος από τα υπόλοιπα είδη του πεζού λόγου, το διήγημα δε
διαφέρει κατ’ ουσίαν από το μυθιστόρημα.
Διήγημα και μυθιστόρημα, κατά τον Littré, αποτελούν ουσιαστικά τη γένεση μιας μυθοπλασίας
ή, τελικά, μιας ιστορίας που φαίνεται ως τέτοια.
Μεγαλύτερο ενδιαφέρον, ωστόσο, παρουσιάζει ένας
χαρακτηρισμός του Ξενόπουλου, όπως εντοπίστηκε στον πρόλογο της συλλογής των
διηγημάτων της Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου (ουσιαστικά της πρώτης γυναίκας πεζογράφου),
που είχε τον τίτλο «Δεσμίς διηγημάτων» και η οποία εκδόθηκε το 1889 στην
Κωνσταντινούπολη.
Σε εκείνο το κείμενο, ο Ξενόπουλος, έγραφε πως το διήγημα
«ομοιάζει με την γυναίκα», αφού όπως «η γυνή άνευ καλλονής» έτσι και το
διήγημα, «άνευ τέχνης» δε μπορεί να εκπληρώσει τον προορισμό του. Λίγο παρακάτω, θα προσθέσει πως το διήγημα
είναι αδιαμφησβήτητα, μετά το δράμα, το δυσκολότερο είδος του λόγου.
Και είναι, θα λέγαμε, απολύτως εύστοχη η παρατήρηση του μέγα
Ξενόπουλου, μιας που απαιτείται νους ευφυής, οξυδερκής και διεισδυτικός,
απαιτείται νους εκπαιδευμένος στους ελιγμούς για τη συγγραφή ενός καλού
διηγήματος, αφού το διήγημα δε μπορεί να εκπληρώσει τον στόχο του, αλλά ούτε
και να φτάσει τον προορισμό του, αν δε καταφέρει να αποδώσει την ουσία, να σμικρύνει
τα μεγάλα και να αποτυπώσει βαθιές παρατηρήσεις και αλήθειες σε μια μικρή,
μόνο, σελίδα.
Διαβάζοντας τη συλλογή της κ. Διώνης Δημητριάδου, «Ο
βιωμένος χρόνος», συναισθανόμαστε τον ορισμό του Ξενόπουλου. Πρόκειται για μια
γραφή ψύχραιμη, μα όχι ψυχρή, ώριμη, μα όχι γερασμένη. Μια πένα μεστή και ζωηρή
την ίδια στιγμή, που δε φλυαρεί τη συγκίνηση και που όμως δεν παζαρεύει την
αλήθεια της. Μια ματιά που ανασκοπεί χωρίς να χάνει την επαφή της με το διαρκές
παρόν.
«Ο βιωμένος χρόνος» αποτελεί μια συλλογή διηγημάτων που,
όπως αναγράφεται στο οπισθόφυλλο, πραγματεύεται «τον μέσα χρόνο», τον
εσωτερικό, προσωπικό μας χρόνο. Τις στιγμές, δηλαδή, που εμείς καταφέρνουμε να
αποτυπώσουμε ανάμεσα σε εκείνες τις μικρές αναλαμπές που νιώσαμε πως συλλάβαμε
το νόημα της ύπαρξης. Κι όλο αυτό τη στιγμή που ο συμπαντικός «άχρονος χρόνος»
τρέχει, αδιαφορώντας για οτιδήποτε ορίζει ή ερίζει εμάς, τους απειροελάχιστους.
«Πότε πότε και τα
ουράνια σώματα αυτονομούνται από τις κοσμικές συντεταγμένες και αποφασίζουν να
πρωτοτυπήσουν. Κι αν αυτό μοιάζει λιγάκι αυθαίρετη εικασία, τότε φτάνει να
βρεθεί κανείς μια νύχτα με πανσέληνο δίπλα στη θάλασσα».
(άναρχα, σελ.32)
«Ο βιωμένος χρόνος» της κ. Διώνης Δημητριάδου μοιάζει να
βαδίζει επάνω σε μια νοητή σκαλωσιά, φτιαγμένη συνδυαστικά από πραγματικά
βιώματα και ονειρικά μετρήματα, σμιλεμένες παρατηρήσεις και φιλοσοφικούς
(ανά)στοχασμούς. Σχολιάζει, θυμάται, θέτει την ερώτηση, διαπιστώνει. Όλα τα
ίχνη των διηγημάτων του βιβλίου αυτού χαρτογραφούν οπωσδήποτε ένα κομμάτι του
εσώτερου συμπαντικού ορίζοντα της συγγραφέως, τον οποίο περιφρουρεί
καιροφυλακτώντας, αλλά και που αφήνει ελεύθερο να διαστέλλεται.
«Εκείνη κατέβηκε τις
σκάλες και χύθηκε στον δρόμο με όλο το βάρος μιας λέξης που δεν ειπώθηκε. Ακόμα
με την αίσθηση του μάταιου να ισοπεδώνει κάθε επιθυμία. «Ας είναι», είπε, «η
στιγμή αποτυπώθηκε».
(ο σκοτεινός θάλαμος, σελ. 41)
Ξεχώρισα πολλές ιστορίες, κατά έναν παράξενο τρόπο συνδέθηκα
στενά με την εξελικτική αφήγηση αυτού του βιωμένου χρόνου, όπως ξεδιπλώνεται σε
τούτο το εξαιρετικό βιβλίο, όπως «η πορτοκαλιά» που με άγγιξε ιδιαιτέρως και
από τη θέση του εκπαιδευτικού.
«Ο βιωμένος χρόνος» είναι μια συλλογή διηγημάτων που αληθινά
αξίζει να διαβαστεί.
Μαρία Λυδία Κυριακίδου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου