Η ανάγνωση του Θανάση Βαβλίδα στο συλλογικό «Με το π της ποίησης – δεκατρείς λογοτέχνες για τη τρίτη ηλικία» εκδόσεις ΑΩ 2018 (δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Vakxikon.gr στις 27 Νοεμβρίου 2018, στις «Αναγνώσεις - Προτάσεις για τον Δεκέμβριο»)

Η ανάγνωση του Θανάση Βαβλίδα στο συλλογικό

«Με το π της ποίησης – δεκατρείς λογοτέχνες για τη τρίτη ηλικία»

εκδόσεις ΑΩ 2018

(δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Vakxikon.gr στις 27 Νοεμβρίου 2018, στις «Αναγνώσεις - Προτάσεις για τον Δεκέμβριο»)

Όταν ξεκινούσα να διαβάζω το βιβλίο αυτό, δε γνώριζα ούτε φανταζόμουν το μέγεθος και το βάθος του εγχειρήματος, που έχει πάνω απ' όλα έναν κοινωνικό στόχο με ευρύτητα αντιλήψεων. Ο κοινωνικός στόχος είναι να προκαλέσει και να προάγει μέσω εκδηλώσεων το διάλογο για θέματα της τρίτης ηλικίας και η ευρύτητα αντιλήψεων έχει να κάνει με τα πολλαπλές πτυχές που θίγει πάνω σε αυτά τα θέματα.

Πρόκειται για μια μικτή φόρμα με ποίηση και διήγηση για την οποία συνεργάστηκαν δεκατρείς λογοτέχνες συνθέτοντας ένα ενιαίο αφήγημα.

Όταν το διάβασα, της έγραψα μεταξύ άλλων:

"Η ιδέα είναι εξαιρετική και η υλοποίηση εξαιρετικότερη. Ένα δυνατό, συγκινητικό διήγημα περικλείει και ταυτόχρονα περιφέρεται σε όλα τα ποιήματα της σύνθεσης, σε μια αγαστή συνομιλία, που ακόμα και όταν τα ποιήματα είναι εκτενή, δεν λοξοδρομούν από την κεντρική θεματική. Για τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας", καθρεφτίζει μια πολυσύνθετη πραγματικότητα που σχετίζεται με το αναπόφευκτο τέλος. "Για νέους και μεσήλικες είναι μια έντονα εκφραστική υπενθύμιση ότι υπάρχει κι αυτή η φάση της ζωής, αυτή η πιθανότητα, αυτό το μέλλον". Και πρέπει να την αποδεχτούμε ως αναπόσπαστο στοιχείο της ζωής, προκειμένου να προσδώσουμε στις πτυχές του βίου μας την διάνοιξη και όχι τον αποκλεισμό, την ενέργεια και όχι την αδρανοποίηση, ένα φάσμα χρωμάτων και όχι το μονοσήμαντο σκότος.

Κατά τη γνώμη μου δεν πρόκειται απλώς για ένα καλό βιβλίο, αλλά για ένα σημαντικό βιβλίο και θα προσπαθήσω στη συνέχεια να σας αναπτύξω εν συντομία τους λόγους αυτής της κρίσης.

Πρώτον, η μορφή του. Πρόκειται, ουσιαστικά, για ένα διήγημα που συνδέεται με νήματα ποιητικής μνήμης από αφηγητή σε αφηγητή, όπου ένας ηλικιωμένος, έγκλειστος σε κελί, αναμένει να του ανακοινώσουν την εκτέλεσή του. Και παρ' ότι γράφτηκε εκ των υστέρων προκειμένου να συνομιλήσει τμηματικά και κατ' ιδίαν με τα δώδεκα ποιήματα της σύνθεσης, καταφέρνει να αφηγηθεί μια ενιαία ιστορία μαζί τους σε παράλληλους και σε διασταυρούμενους χρόνους. Τα ποιήματα δεν ακολουθούν συγκεκριμένη στιχουργική τεχνοτροπία, σηματοδοτώντας με την ποικιλία τους τις πολυκύμαντες εκφάνσεις της ζωής.

Δεύτερον, το περιεχόμενό του. Οι δεκατρείς λογοτέχνες μετρούν και ανατέμνουν το χρόνο, κοιτούν από την τρίτη ηλικία προς τα πίσω, στην δεύτερη και στην πρώτη, ιδίως στην πρώτη, οι μνήμες πλέκουν το κουβάρι μιας ζωής που σωρεύεται και στέλνει στη λήθη τα ξέφτια και στο καλάθι τα αταίριαστα νήματα, μνήμες που έρχονται, φεύγουν και επανέρχονται μετρώντας τις απώλειες της φθοράς και ρυθμίζοντας τις προσδοκίες μιας ανεπιθύμητης αποχώρησης. Βλέπεις τους άλλους ν' αποχωρούν και σε καταλαμβάνει η επιθυμία να μην αρχίσει ποτέ το δίχως τέλος ταξίδι, εκτός αν το δεις ανάποδα: ένα ταξίδι που έχει ήδη αρχίσει και δε θες να τελειώσει ποτέ και όπου η άφιξη δεν είναι το τέλος, αλλά μια νέα αρχή.

Και τρίτον, ο απώτερος στόχος του: η δια μέσω της λογοτεχνίας ευαισθητοποίηση του κοινού στα θέματα που ταλανίζουν σήμερα την τρίτη ηλικία και που σε μεγάλο βαθμό έχουν να κάνουν με τη μνήμη (ατομική ή και συλλογική), όπως η γεροντική άνοια με αποκορύφωμα τη νόσο του Αλτσχάιμερ, η γεροντική αδυναμία με αποκορύφωμα την ορθοπεδικού ή παθολογικού τύπου κατάκλιση, η κοινωνική αναλγησία που εκούσια ή ακούσια κωφεύει τόσο στα φθογγόσημα της σοφίας των γερόντων όσο και στις ριπές των εκκλήσεών τους για στήριξη. Τα ζητήματα της τρίτης ηλικίας, ειδικά για τη χώρα μας, με την έντονη δημογραφική γήρανση, θα μας απασχολούν όλο και πιο έντονα τις επόμενες δεκαετίες και η διαχείρισή τους θα είναι, ίσως, το υπ' αριθμόν ένα θέμα. Όσο πιο νωρίς γίνει αντιληπτό αυτό, τόσο πιο νωρίς θα δώσουμε στα νήματα της ζωής μας την ελευθερία που χρειάζονται για να πλέξουν το ένδυμα της ευτυχίας και όχι το κουβάρι της δυστυχίας.

Έχοντας, λοιπόν, διαβάσει τα κείμενα και μη θέλοντας να μακρηγορήσω, είχα την ιδέα να γράψω για κάθε ποίημα - κείμενο έναν στίχο, αφιερωμένο στον εκάστοτε λογοτέχνη. Και αφού το π της ποίησης μπορεί να είναι το π=3,14, το π του παππού και το γ της γιαγιάς, το π της περπατούρας και το β της βακτηρίας, το π του πάντα και του ποτέ, το π του παρελθόντος και το θ του θυμάμαι, θα καταλάβετε πού παραπέμπουν και οι στίχοι.

Για τη Διώνη Δημητριάδου

Το παιδί κοιμάται σ' έναν ίσκιο που απλώνεται μέχρι να το σκεπάσει.

Για την Ξανθίππη Ζαχοπούλου

Όταν τυλίγεις το κουβάρι του ήλιου, οι σκιές είναι τα νήματα.

Για τον Αντώνη Θ. Παπαδόπουλο

Ποτέ να μην αποδιώχνεις τις ρίζες που έθρεψαν τα όνειρά σου.

Για τον Ηλία Παπακωνσταντίνου

Το φως χαράζει τις ρυτίδες και το σκοτάδι τις θωπεύει.

Για τη Ματίνα Κ. Καρελιώτη

Ησυχία και περίσκεψη για να νιώσεις τους κελαηδισμούς του ονείρου.

Για τον Θεοχάρη Παπαδόπουλο

Συναντά ο φαιόχρωμος ίσκιος σου τα κίτρινα φύλλα της μνήμης.

Για τον Στάθη Κεφαλούρο

Πριν έρθει ο χειμώνας, υπήρχαν κάποτε τρεις άλλες εποχές.

Για τον Γιώργο Ρούσκα

Όσο κι αν θυμηθείς, η λήθη έχει δυνατότερο ίσκιο.

Για τον Αντρέα Πολυκάρπου

Ίσως η ώρα που σε σκιάζει ο ύπνος είναι ταυτόχρονα της γης και τ' ουρανού.

Για την Αναστασία Ν. Μαργέτη

Ήταν μια στιγμή, κι άλλη μια στιγμή, κι άλλη μια στιγμή, και μια αιωνιότητα.

Για τη Φαίη Ρέμπελου

Συσπειρώνονται τα μέλη του σώματος για να σβήσουν τα ίχνη του χρόνου.

Για την Αγγελική Ζερβαντωνάκη

Ήρθε η ώρα να μαδήσεις τα φύλλα, αυτές τις νευρικές απολήξεις της ρίζας.

Για τον Χαράλαμπο Μαγουλά

Σηκώθηκε το παιδί απ' τον ίσκιο του και άφησε μια τρύπα φως.

Αυτοί ήταν οι δεκατρείς στίχοι. Με το αρχικό γράμμα κάθε στίχου έφτιαξα την ακροστοιχίδα "Το π της ποίησης", δηλαδή σχεδόν τον τίτλο του βιβλίου. Προσθέτοντας τη λέξη "ΜΕ" θέλω να ευχηθώ σε όλους τους δημιουργούς να είναι πάντα με το π του πάθους.

Θανάσης Βαβλίδας