Χρειάζομαι μουσική (στίχοι και κείμενα) Σωτήρης Κακίσης εκδόσεις Ερατώ η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

 

Χρειάζομαι μουσική

(στίχοι και κείμενα)

Σωτήρης Κακίσης

 εκδόσεις Ερατώ

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Ο μέσα κήπος • Fractal (fractalart.gr)

 

 

Ο μέσα κήπος

 

Ο μέσα έρωτας, ο μέσα κήπος,

κόσμος ολόκληρος αυτός ο χτύπος

 

Διαβάζοντας τον Κακίση από τα πρώτα χρόνια που γράφει (πάνω από σαράντα πλέον), λέω πως αυτός ο μέσα έρωτας είναι που τον καθοδηγεί πάντα –σε όποια μορφή θέλει να δώσει στις λέξεις του– να αποτυπώνει έναν κόσμο ολόκληρο από μνήμες, παραστάσεις, πρόσωπα και τόπους σε μια έξοχη μείξη, ταυτόχρονα προσωπική δική του όσο και παράξενα οικεία, δική μας· μια αναγκαία συνθήκη προκειμένου ό,τι γράφεται να έχει μέσα του τη δυναμική να προχωρήσει πιο πέρα από τον στενό ιδιωτικό χώρο. Ποιητής κυρίως, γράφει συχνά με μια ενδιαφέρουσα πεζότητα στη μορφή, όμως με ρυθμό που προσδίδει μουσικότητα στους στίχους του – η αλήθεια είναι ότι ακόμη και τα κατ’ εξοχήν πεζά του ακολουθούν, με τον κατάλληλο χειρισμό της σειράς των λέξεων, συχνά ένα ρυθμικό κανόνα. Καθόλου τυχαία, λοιπόν, έρχεται κάποιες φορές η μουσική να συμπληρώσει τους στίχους του δημιουργώντας ένα καινούργιο περιβάλλον γι’ αυτόν τον μέσα κήπο, όπως ο ίδιος ονομάζει τον έσω τόπο.

Στην πρόσφατη έκδοση από την Ερατώ δίνεται η ευκαιρία να δούμε τα «τραγούδια» του Σωτήρη, καθώς και κείμενά του με θέμα τη μουσική (δημοσιευμένα σε προηγούμενα βιβλία του) ακόμα συνεντεύξεις που πήρε από πρόσωπα του τραγουδιού δημοσιευμένες σε έντυπα που συνεργαζόταν μαζί τους. Ένας κόσμος όλο μουσική, όλο ήχο που ψιθυρίζεται ή τραγουδιέται, και στο κέντρο του αυτός ο πολυτάλαντος ποιητής, στιχουργός, πεζογράφος, μεταφραστής. Ανάμεσα στους στίχους του που μελοποιήθηκαν θα βρούμε και τη μεταφρασμένη από αυτόν Σαπφώ. Δικαίως, γιατί ποίηση που μεταφράζεται εμπεριέχει τόσο τον δημιουργό της όσο και αυτόν που πάσχισε να μεταφέρει στην άλλη γλώσσα το αρχικό κείμενο με τέτοιο τρόπο ώστε να μη χαθεί ο λόγος που το έκανε ποίημα, με ρυθμό, με ανάσα ποιητική – ας μη θεωρηθούν αυτονόητα πράγματα αυτά σε ανάλογα εγχειρήματα. Μια που ο λόγος για τη Σαπφώ, συγκινητική η αναφορά (εν είδει αφιέρωσης στο βιβλίο) στην ανολοκλήρωτη μελοποίηση της Σαπφώς του Κακίση από τον Μάνο Χατζιδάκι.

Ο πρόλογος του Ηρακλή Οικονόμου θα μας θυμίσει την πολύμορφη σχέση του Κακίση με τη μουσική, στην τηλεοπτική εκπομπή του Σαββόπουλου «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι» –με τις παρεμβάσεις του για τις νέες κυκλοφορίες– αλλά και τα κείμενά του στα πάλαι ποτέ αγαπημένα μας περιοδικά, το «Ντέφι» και το «Δίφωνο». Το μικρό επιλογικό σημείωμα του Φοίβου Δεληβοριά θα βάλει τα πράγματα στη θέση τους: δεν είναι τόσο οι στίχοι του Κακίση που χρειάζονται τη μουσική (όπως δηλώνει ο τίτλος του βιβλίου), είναι η ίδια η μουσική που χρειάζεται δημιουργούς σαν κι αυτόν, που ό,τι γράφει έτσι κι αλλιώς σιγοσφυρίζεται, σαν να ήταν μουσικό κομμάτι.

Μένω στο κείμενο «Πέντε πολύ, πάρα πολύ αγαπημένα μου τραγούδια», όπου συνταιριάζουν μεταξύ τους το «Μην απελπίζεσαι και δεν θ’ αργήσει» του Τσιτσάνη, το «Ήρθε βοριάς, ήρθε νοτιάς» του Χατζιδάκι, το «Απ’ της Ζέας το λιμάνι» του Παπαϊωάννου, ο «Γλάρος» πάλι του Χατζιδάκι (με την ερμηνεία φυσικά του Δεληβοριά), όπως τέλος το σπουδαίο χατζιδακικό «Ένα σπίρτο στο τραπέζι». Πέντε διαφορετικά τραγούδια σε ύφος και σε τεχνική εκτέλεση, που στη συνείδηση και περισσότερο στην ψυχή του Σωτήρη φτιάχνουν έναν κοινό χώρο να ξαποστάσουν. Γιατί αυτή είναι η εκτίμησή του για τις μουσικές, τις εικόνες, τα πρόσωπα και τα πράγματα, πως όλα συνδέονται, αν στο άκουσμά τους, στο κοίταγμά τους, στο άγγιγμά τους, δένουν το μυστικό τους νήμα με τον μέσα κήπο του αποδέκτη τους που πάνω τους αφήνει τα πιο κρυφά του αισθήματα. Όλυμπε, Κίσσαβε, βουνά της Κίνας,/ άγνωστα Έβερεστ της Ινδοκίνας,/ ψηλά κι απάτητα, μικρά μπροστά μου,/ μπρος στα αισθήματα τα πιο κρυφά μου.// Ο μέσα έρωτας, ο μέσα κήπος,/ κόσμος ολόκληρος αυτός ο χτύπος./ Ο μέσα έρωτας, καρδιά, καρδιά μου,/ βουνά κι ηφαίστεια όλα δικά μου!// Βουνά ρεμπέτικα της Αλαμπάμα,/ Αίτνα της Θήρας μου και Φουτζιγιάμα,/ ηφαίστεια άγρια, σβηστά μπροστά μου,/ μπροστά στον έρωτα και την καρδιά μου.

Στο εξώφυλλο το έργο του Χρήστου Κεχαγιόγλου Ο κήπος της χαράς, που αποδίδει ταιριαστά τον κόσμο του Κακίση, πολύμορφο, ιδεατά χαρούμενο, μα και μελαγχολικά υπογραμμισμένο, πότε με ζωηρά και πότε με γκρίζα χρώματα. Ένας κήπος ανοιχτός, προσβάσιμος, να τον περπατήσεις, να τον ακούσεις, να τον σιγοψιθυρίσεις, να τον σιγοτραγουδήσεις, σαν να ήταν δικός σου. Αυτό είναι, πιστεύω, και το κερδισμένο στοίχημα σ’ αυτή τη γραφή.

 

Διώνη Δημητριάδου