Η θεούσα μυθιστόρημα Ζαχαρίας Στουφής ΑΩ εκδόσεις η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

 

Η θεούσα

μυθιστόρημα

Ζαχαρίας Στουφής

 ΑΩ εκδόσεις

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Το σκοτεινό τοπίο της ψυχής • Fractal (fractalart.gr)

 

Το σκοτεινό τοπίο της ψυχής

 

Σκοτεινό ένα μυθιστόρημα μπορεί να χαρακτηρισθεί λόγω της νουάρ ατμόσφαιρας που πλαισιώνει τη δράση και τα πρόσωπα,  λόγω των εγκλημάτων που δομούν την πλοκή, ή ακόμη λόγω μια αόρατης και ανεξήγητης απειλής που διατρέχει τις σελίδες του. Κι όμως, πίσω και πέρα από αυτές τις σκοτεινές συνθήκες, υπάρχει ένα τοπίο ανεξερεύνητο, καθώς καμία λογική δεν το προσεγγίζει επαρκώς, που όλα τα ζοφερά μπορεί να δικαιολογήσει:  η ψυχή των ανθρώπων, ικανή να αιφνιδιάσει με τον τρόπο που «σκέφτεται» και δρα, με την αδυναμία διερεύνησής της ακόμα και από την επιστήμη που πειραματίζεται στα απροσπέλαστα σημεία της. Σε ένα τόσο δυσπρόσιτο τοπίο, όμως, η λογοτεχνική γραφή έχει τη δυνατότητα να εισχωρήσει με το ανεπίληπτο που τη διακρίνει, και είναι τότε που ένα απλό μυθιστόρημα που βρίθει εγκλημάτων δεν χαρακτηρίζεται απλώς αστυνομικό, γιατί δεν είναι. Δεινός ο μυθιστοριογράφος, δεν εστιάζει στα εγκλήματα θεωρώντας τα τεκμήρια που οδηγούν ίσα προς το ζητούμενο, τον σκοτεινό τόπο της ψυχής.

Ο Ζαχαρίας Στουφής έχει δείξει το ενδιαφέρον του για τον θάνατο στα πλαίσια της τραγικότητας που διέπει κάθε μορφή του –αναμενόμενη ή απρόσμενη–  με την έννοια του τραγικού άλλοτε να υποφώσκει πίσω από ματαιωμένες επιθυμίες και άλλοτε να δικαιολογεί ή να υπογραμμίζει παράλογες εξελίξεις ή δυσερμήνευτες συγκυρίες. Όταν μάλιστα συνειδητοποιεί την ιδιαίτερη σχέση ανάμεσα στο τραγικό και το αναπόφευκτα κωμικό ως δυο όψεις ενός και του αυτού, τότε μια νέα θέαση της τραγικότητας, πιο σύνθετης και πιο λειτουργικά προσπελάσιμης, ανοίγει στα κείμενά του.

Το πρόσφατο μυθιστόρημά του, Η θεούσα, είναι προκλητικό λόγω θέματος ως τα όρια της αναγνωστικής αποδοχής, ευφυές στις ανατροπές του και, κυρίως, ανοιχτό (πάλι ως τα όριά του, καθόσον πρόκειται για λογοτεχνία) σε μια φιλοσοφική θεώρηση όσων καθορίζουν τον γνωστικό μας ορίζοντα. Πολυφωνικό εκ των πραγμάτων, με αρχικά έναν παντογνώστη αφηγητή (περσόνα του συγγραφέα) που μας εισάγει στην υπόθεση, κατόπιν μοιρασμένο αφηγηματικά στις φωνές του ήρωά του, του Μάρκου,  και της ηρωίδας του, μοιρασμένης και αυτής σε δύο εκδοχές, αυτή της Δήμητρας και αυτή της Άννας, πρωτοπρόσωπες όλες χάριν αυθεντικότητας. Όσο ο Μάρκος θα προχωράει ακάθεκτος στην εκπλήρωση συμβολαίων θανάτου με θύματα αθώα παιδιά (προκλητικό και πρωτόγνωρο για τη λογοτεχνία θέμα), τόσο το ερώτημα για την ψυχή που κουβαλάει και αυτός και ο εντολέας του θα θεριεύει. Εμβόλιμα κομμάτια που αποτυπώνουν τον φιλοσοφικό και θεολογικό (στην ουσία του) προβληματισμό του Μάρκου, θα λειτουργήσουν ως μια μορφή δικαιολόγησης ή απενοχοποίησης του δράστη, αν φυσικά είναι ικανή μια θεωρία (όσο ρηξικέλευθη, όσο περίτεχνα τεκμηριωμένη) να αποτελέσει τη «λογική» θεμελίωση των πράξεων.

Αυτά ακριβώς τα κομμάτια, ωστόσο, επιτρέπουν μια ερμηνεία του παράδοξου αυτού μυθιστορήματος, ίσως ρηξικέλευθη και αυτή. Πόσο απέχει, αλήθεια, ένα  φιλοσοφικό δοκίμιο από μια ευφάνταστη μυθοπλασία; Ίσως τόσο λίγο όσο η απόφαση να ενσωματωθεί σε ένα μυθιστόρημα η θεώρηση του κόσμου από ένα συγγραφέα που έχει δείξει ότι τολμά να «πειράζει» τις μορφές των κειμένων του οδηγώντας σε εύστοχες προσμείξεις. Έτσι, ένα κείμενο προβληματισμού και προβολής θέσεων μεταπλάστηκε σε μυθιστόρημα, παράξενο στη σύλληψή του, εύστοχο στη διερεύνηση του σκοτεινού τοπίου της ψυχής – σκοπό στον οποίο αρχικά πιστεύω ότι προσανατολιζόταν. Πιθανόν, πρόκειται για μια ανάγνωση από τις πολλές που θα γεννήσει το βιβλίο. Ένα βιβλίο που θα προκαλέσει και θα συζητηθεί. Αυτή άλλωστε είναι και η αξία της λογοτεχνίας. Από τις ΑΩ εκδόσεις, με εξώφυλλο της Μαργαρίτας Βασιλάκου (με την ευφυΐα της σαλής προσωπικότητας στο βλέμμα της γυναίκας που κρατά το παιδί σαν προστάτης και δήμιος ταυτόχρονα) προκλητικό επίσης και τόσο ταιριαστό με την ιστορία του βιβλίου.

 

Αποσπάσματα

 

Ο φόβος είναι το πιο βαθιά εγγεγραμμένο συναίσθημα στη μνήμη μας και όσο οι άνθρωποι φοβούνται, θα συντηρούν αυτή τη θεολογική εμμονή του κόσμου. […] Σήμερα, ακόμη κι εγώ αγωνίζομαι για έναν καλύτερο κόσμο, όπως ο χριστιανός για τη Δευτέρα Παρουσία. Όμως εγώ βιώνω το αλλόκοτο να γνωρίζω καλά πως αυτός ο Κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ, όχι γιατί δεν μπορεί να αλλάξει, αλλά γιατί δεν υπάρχει. (σ. 18)

 

Τις υπόλοιπες ελεύθερες ώρες μου μελετούσα την αρχαία τραγωδία για να βρω τα μεγέθη της δικής μου τραγωδίας και το κλειδί της λύτρωσής μου. Έτσι εντρύφησα στην έννοια της αδιάκοπης παρακμής και βγήκα οριστικά από κάθε ψέμα, που από τη νηπιακή μου ηλικία γέμιζε τη ζωή μου. Την κατεύθυνση για να στραφώ στην τραγωδία και εν συνεχεία στην «παρακμιολογία», μου την έδωσε πριν πολλά χρόνια ο εκτελεστής που είχα «προσλάβει» για να πάρω την εκδίκησή μου. (σ. 122)

 

Διώνη Δημητριάδου