2+2 επιλογές - προτάσεις για ανάγνωση η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal http://fractalart.gr/2-syn-2-epiloges-protaseis-gia-anagnosi/

2+2 επιλογές - προτάσεις για ανάγνωση

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό 

Fractal

http://fractalart.gr/2-syn-2-epiloges-protaseis-gia-anagnosi/

Εξορίες

ποιήματα

Δημήτρης Αγαθοκλής

εκδόσεις Μελάνι

Μια κατ’ εξοχήν διακειμενική ποίηση γράφει σ’ αυτή τη δεύτερη ποιητική του συλλογή ο Δημήτρης Αγαθοκλής, με πλείστες αναφορές στον αρχαίο κόσμο, όπου ανιχνεύει τις αφορμές του στη φιλοσοφική σκέψη, στον ομηρικό λόγο και στο μυθολογικό υπόβαθρο όλων αυτών. Ταυτόχρονα βρίσκει την ποιητική του έμπνευση σε τόπους και πρόσωπα της συλλογικής μας ευρωπαϊκής ταυτότητας. Με τη χρήση του πολυτονικού συστήματος γραφής (δεν το συναντάμε πλέον συχνά) χειρίζεται τη γλώσσα με επάρκεια και με εύστοχη επιλογή λέξεων οδηγεί σε ένα ευρηματικό αποτέλεσμα. Μια ενδιαφέρουσα ποίηση, ένα ξάφνιασμα μέσα στην πληθώρα των ποιητικών προτάσεων.

Πίσω ἀπὸ τὸν λόφο εἶναι μιὰ πόλη

ἀπό σκιὰ καὶ φῶς, ἥλιο καὶ ζόφο·

ἂγγελοι ἀπ’ τοῦ οὐρανοῦ τὸν ὂροφο

πέσαν – γίναν ἀστοὶ γίναν αἰπόλοι.

Ὃλοι ριζώσαν. Κι ἀπ’ τὸ λίγο, πολλοὶ

κτίσαν σπίτια, ταίρι πῆραν ὂμορφο

κλεῑσαν τὰ φτερὰ βαθιά τους στὸν κόρφο,

ρίξαν ἂγκυρα στὴ γῆ τὴν ὓπουλη.

[…]

(από το ποίημα «Πήγασος»)

[…]

(Κι εἶμαι μόνος καὶ γυρνῶ σὲ μακρινὴ

χώρα χωρὶς χειμὰδια, χωρὶς Θεό –

Πέθανα. Δὲν μὲ σκιάζουν οἱ φοβέρες!

Τῶν Προπατόρων δράχνοντας τὸ ὑνὶ

σφικτά, σκυφτὰ ὀργώνω μὲ ὑπομονή.

Νεκρός, δομῶ, γαλανόλευκο Ναό).

(από το ποίημα «Νέκυια»)

Αποδύοψις

ποιήματα

Μαρία-Λυδία Κυριακίδου

εκδόσεις Πνοή

Πρώτη ποιητική συλλογή για τη Μαρία-Λυδία Κυριακίδου, η οποία μας προκαλεί ήδη από τον τίτλο για μια διαφορετική ανάγνωση. Η επινοημένη αποδύοψις ως αυτοαναφορική προς την ποίηση  μάς συστήνει τον ειλικρινή και χωρίς προσχήματα ποιητικό λόγο· σε σχέση με τον αναγνώστη-αποδέκτη αφορά την είσοδό του στα ποιήματα επίσης απροσχημάτιστα, με τη διάθεση να απεκδυθεί μέρος από τον δικό του κόσμο, προκειμένου να εισχωρήσει μέσα του ο λόγος της ποιήτριας. Συχνή η απεύθυνση σε ένα δεύτερο πρόσωπο που καλύπτει ίσως μια πρωτοπρόσωπη αναφορά. Η γλώσσα αλλού να ακούγεται σκληρή και αλλού να αφήνεται σε μια πιο ευαίσθητη φωνή – οι δύο όψεις της ζωής σε αντίστιξη εύστοχη. Μια ποίηση με παλλόμενη ζωή μέσα της, μια γραφή πολλά υποσχόμενη.

Από παιδί παιδεύω

έναν φόνο.

Να σκοτώσω

παλεύω

εσένα.

Σκέψη μου σε είπα

αλλά το παν κτητικό

φυλακή.

Μάνα μου σε φώναξα,

μα απ’ όλες εσύ ήσουν η

Μήδεια.

Από παιδί παιδεύομαι

από έναν φόνο.

Παλεύω να

σκοτώσω

εμένα.

(Από Παιδί)

[…]

Κάποτε ήμουν

των αθώων

προτού αρχίσω να στριμώχνω κάτι

λουλούδια που δεν πότισα

κάτι αρμαθιές που δε φόρεσα

κάτι σφαλιάρες που

ποτέ δεν έδωσα

κάτι «σ’ αγαπώ» που έπνιξα,

κάτι συγγνώμες που δε ζήτησα

[…]

(από το ποίημα «Κάποτε»)

Δωμάτιο με Θέα

και άλλα διηγήματα

π. Σταύρος Τρικαλιώτης

εκδόσεις Γρηγόρη

Ο π. Σταύρος Τρικαλιώτης έχει δοκιμαστεί στην ποίηση («Ο ποιητής των βράχων», εκδόσεις Σιδέρη) και τώρα μας προσφέρει τη γραφή του στη μικρή φόρμα του διηγήματος μέσα από είκοσι τρία πεζά. Η θεματική του αντλείται κυρίως από τα προσωπικά του βιώματα (παιδική και νεανική ηλικία) άλλοτε με απροκάλυπτα αυτοβιογραφική μορφή και άλλοτε με την κάλυψη της μυθοπλασίας. Σε κάποια από αυτά είναι φανερή η ιδιότητά του (όπως άλλωστε και σε πολλά από τα ποιήματά του) μέσα από μια θεολογική θεώρηση της ζωής, ωστόσο αυτό δεν τον οδηγεί σε έναν στείρο διδακτισμό αλλά τουναντίον σε μια γραφή γεμάτη από αισθήματα ανθρωπισμού. Θα έλεγα πως η γραφή του π. Σταύρου μοιάζει να αγαπά τον άνθρωπο, να τον κατανοεί στις αδυναμίες του, να του συμπαραστέκεται νοερά. Σε μια εποχή που από πολλές πλευρές αμφισβητείται (και όχι πάντα   άδικα) η παρουσία της εκκλησίας δίπλα στα αληθινά προβλήματα της ζωής, δεν μπορεί παρά να είναι ενδιαφέρουσα ετούτη η εκδοχή προσέγγισης που επιχειρείται μέσω της λογοτεχνίας.

 

[…] Ἦταν πλέον μεσημέρι. Τότε ἦταν πού πῆρε τή μεγάλη ἀπόφαση. Ἄρχισε ν᾽ ἀνοίγει διάπλατα τά μεγάλα παράθυρα κι ὁ μεσημεριάτικος ἥλιος φώτιζε ὅλο τό σπίτι. Ὅλα ἄρχισαν νά γίνονται ὄμορφα καί πιό λαμπερά. Τά κρύσταλλα στό σκρίνιο ἄστραφταν σάν ἀκριβά διαμάντια. Οἱ πελώριοι καί ἀξιόλογοι πίνακες ζωγραφικῆς, πού κοσμοῦσαν τό σαλόνι, λές καί ζωντάνεψαν. Σέ λίγο ἦρθε καί ἡ Γεωργία μέ τό τσάι, τραγουδώντας χαρούμενη ἕνα παλιό τραγούδι.

Ὁ Πέτρος ὅταν τήν εἶδε, τῆς χαμογέλασε γιά πρώτη φορά ἀπό τότε πού τήν εἶχε προσλάβει, ἐδῶ καί ὀκτώ χρόνια. Πῆγε κοντά στό μεγάλο ἀνοικτό παράθυρο μέ τίς διπλές βελούδινες καί ἄσπρες κουρτίνες καί ρουφοῦσε ἀχόρταγα ὅσο ἀέρα χοροῦσαν τά πνευμόνια του.

   Ἡ ἀρχή εἶχε γίνει. Οἱ μάσκες τῆς θλίψης καί τῆς ὑποκρισίας κατέρρεαν. Τοῦ ἐρχόταν νά κλάψει ἀπό εὐτυχία, νά βγεῖ στούς δρόμους, νά περπατήσει χαρούμενος, νά συνομιλήσει μέ τίς ὧρες μέ τούς συνανθρώπους του. Νά ξανακερδίσει τόν χαμένο χρόνο.[…]

(απόσπασμα από το διήγημα «Το σπίτι με τα μεγάλα παράθυρα»)

Δέν ἔφυγες. Μέ περιμένεις ἐκεῖ σκονισμένη ἀπό τήν πολυκαιρία, στό τετράδιο ᾽Εκθέσεων τῆς ἕκτης Δημοτικοῦ, στήν ἔκθεση «Ἡ Γειτονιά μου». Ἔχω χρόνια νά σέ διαβάσω. Εἶσαι στήν πέμπτη καἰ στήν ἕκτη γραμμή. Κάθεσαι στήν πολυθρόνα τοῦ σκηνοθέτη, φορᾶς τό ζεστό βαθυπράσινο σάλι σου, τά στρογγυλά μαῦρα γυαλάκια σου καί μᾶς ρίχνεις κλεφτές ματιές μέ τά μεγάλα βαθουλωτά σου μάτια. Κανένας δέν μπορεῖ νά ξεφύγει ἀπό τό διαπεραστικό βλέμμα σου.[…]

(απόσπασμα από το διήγημα «Παλιά γειτονιά»)

Υπαρξιστής

μυθιστόρημα

Δήμητρα Παπακωνσταντοπούλου

εκδόσεις Ιωλκός

Σε βαθιά νερά θέλησε να βρεθεί η Δήμητρα Παπακωνσταντίνου με το πρώτο της βιβλίο. Όχι μόνον γιατί πρόκειται (σύμφωνα με την έκδοση) για μυθιστόρημα, είδος που απαιτεί πολύχρονη τριβή με τη θεματική του και άσκηση επίπονη πάνω στη μορφή του – έκπληξη προξενεί η ηλικία των είκοσι τριών ετών, κατά την οποία γράφτηκε το βιβλίο) αλλά και γιατί ο υπαρξισμός είναι η έννοια με την οποία καταπιάνεται – αποκαλυπτικός άλλωστε και ο τίτλος. Να πω αρχικά πως το μυθιστόρημα ως είδος εκτείνεται σε βάθος χρόνου είτε μέσα από την πλοκή και την περιπέτεια των προσώπων είτε μέσα από τις εμβόλιμες ετεροχρονισμένες αφηγήσεις, επομένως δύσκολα θα έπαιρνε ο Υπαρξιστής τον τίτλο του μυθιστορήματος. Όσο για τη φιλοσοφική θεωρία του Υπαρξισμού, ο τρόπος που ανιχνεύεται μέσα στην ιστορία του βιβλίου απέχει από την απόλυτη ελευθερία άρα και απόλυτη ευθύνη, έννοιες που εν συνόψει τον περιγράφουν. Περισσότερο ο ήρωάς της προσεγγίζει τη θεωρία του Παραλόγου, κατά τη φιλοσοφική ανάλυσή της από τον Καμύ – ένας κόσμος χωρίς νόημα, με τον άνθρωπο να κατανοεί την παράλογη συνύπαρξή του με το σύμπαν που σιωπά. Εντούτοις, το επιλέγω και το προτείνω για ανάγνωση για την τόλμη που είχε μια τέτοια επιλογή, κυρίως σε μια εποχή που πολλές «ευκολίες» συναντάμε στους πεζογράφους. Η ιστορία του βιβλίου είναι ικανή να τραβήξει την προσοχή του αναγνώστη, αρκεί να συμφιλιωθεί αυτός με την ιδέα πως δεν διαβάζει μυθιστόρημα και πως οπωσδήποτε ο όρος υπαρξιστής παραπέμπει σε κάτι άλλο από αυτό που ως φιλοσοφική θεωρία του έρχεται στον νου.

«Πιστεύω κατά κάποιον τρόπο σ’ εμένα. Πιστεύω πως ίσως υπάρχω μόνο εγώ και πως όλα τα υπόλοιπα γύρω μου τα κάνω να μοιάζουν εξίσου υπαρκτά μ’ εμένα, απλά για να αποκτά η ζωή μου κάποιο νόημα. Δεν μπορώ να σ’ το διατυπώσω καλύτερα γιατί με μπερδεύει. Μη νομίζεις πως το έχω ξεκάθαρο στο μυαλό μου».(σελ.72)

«Για μένα μιλάω. Άλλωστε για μένα εγώ είμαι το παν όπως κι εσύ για σένα». (σελ.48)

Διώνη Δημητριάδου