Ο Θεριο -Κωσταντής Μια διήγηση από τον Αγώνα του ’21 στα Μεσόγεια Ματίνα Κ. Καρελιώτη ΑΩ εκδόσεις η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

 

Ο Θεριο -Κωσταντής

Μια διήγηση από τον Αγώνα του ’21

στα Μεσόγεια

 Ματίνα Κ. Καρελιώτη

ΑΩ  εκδόσεις

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Η σημασία μιας οικογενειακής ιστορίας • Fractal (fractalart.gr)

 

 

Η σημασία μιας οικογενειακής ιστορίας

 

Συνηθισμένοι στις αφηγήσεις που υφαίνουν τον καμβά της καταγεγραμμένης επίσημης ιστορίας του τόπου, εν προκειμένω των γεγονότων του Αγώνα του ’21, ίσως λησμονούμε πως απαιτούνται πολλές ψηφίδες (μικρής ή μεγάλης σημασίας) προκειμένου να συγκροτηθεί σε ένα  σπουδαίο όλον ό,τι αποτελεί πλέον πολύτιμο εθνικό κειμήλιο. Έτσι, πίσω από τις μεγάλες μορφές που μονοπωλούν τη γνώση μας γύρω από τα ιστορικά γεγονότα, υπάρχουν πολλοί ακόμη πρωταγωνιστές ή και δευτεραγωνιστές, στους οποίους οφείλουν οι ιστορικές συγκυρίες την εξέλιξή τους, και που χωρίς αυτούς μπορεί τα γεγονότα να είχαν πάρει άλλη τροπή. Το γεγονός ότι δεν διασώζονται ως ευρύτερο γνωστικό απόκτημα τα ονόματά τους και η δράση τους, καθόλου δεν μειώνει τη συμβολή του καθενός από αυτά τα πρόσωπα σε ό,τι εν τέλει συνιστά την εθνική μας περιουσία.

Μία από αυτές τις μορφές είναι και ο Κωσταντής Παναγή Λαμπρινός, ο επονομαζόμενος (δικαίως) Θεριο-Κωσταντής, γνωστός μεν στην τοπική κοινωνία των Μεσογείων για τη σπουδαία δράση κατά τον Αγώνα όπως αυτή παραδόθηκε με την προφορική παράδοση, ωστόσο ελάχιστα  η φήμη του έχει περάσει στην υπόλοιπη Ελλάδα. Ιδιαίτερη αξία, επομένως, αποκτά το πρόσφατο πόνημα (ιστορική αφήγηση με μυθιστορηματική επεξεργασία) της Ματίνας Κ. Καρελιώτη, η οποία στηριγμένη στην οικογενειακή ιστορία για τον επιφανή πρόγονό της, αφηγείται σε υποδειγματική περιεκτική λιτότητα την ιστορία του, δένοντας έτσι την ατομική (οικογενειακή) περίπτωση με την ευρύτερη εθνική, ενσωματώνοντας την τοπική ιστορία του Αγώνα στην ευρύτερη ιστορία της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της ένδοξης περιόδου της παλιγγενεσίας,  και τοποθετώντας επάξια το όνομά του στη μεγάλη σειρά των ηρώων της Επανάστασης.

Η Καρελιώτη επέλεξε στη θέση ενός χρονικού στηριγμένου αποκλειστικά στην παράθεση στοιχείων από τις πηγές (κυρίως προφορικές), να αποδώσει την ιστορία του Θεριο-Κωσταντή μέσα από μια λογοτεχνική επεξεργασία, προεκτείνοντας τα πραγματικά γεγονότα με την επινοημένη προσθήκη, η οποία χωρίς να προδίδει τα αληθινά γεγονότα προσφέρει ένα ανάγνωσμα γοητευτικό, με εμβόλιμα διαλογικά μέρη που ζωντανεύουν την αφήγηση. Να επισημανθεί εδώ η αφηγηματική ικανότητά της, καθώς κατορθώνει να συμπεριλάβει όσα αξίζει να ειπωθούν από τη γέννηση του Κωσταντή ως τη σταδιακή του συνειδητοποίηση και τη μεταβολή του από τσιράκι του Μπαμίρ Αγά σε ικανό πληροφοριοδότη των αγωνιστών και κατόπιν ως την προσωπική συμμετοχή του στον Αγώνα στα πλέον σημαντικά γεγονότα που καθόρισαν τις εξελίξεις στη περιοχή της Αττικής. Στην αφήγηση αυτή δεν περισσεύει ούτε λείπει τίποτα, σε μια σοφή κατανομή του αυθεντικού υλικού (ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία παράλληλα με την αλήθεια των γεγονότων) και της επινοημένης πλοκής. Η λογοτεχνία, άλλωστε, που σέβεται και δεν προδίδει τα πραγματικά γεγονότα, είναι γνωστό ότι προσφέρει τα μέγιστα στην επεξεργασία του ιστορικού υλικού.

Η Καρελιώτη κάνει εισαγωγή στην ιστορία μέσα από ένα οικογενειακό κειμήλιο, ένα μαχαίρι/χατζάρι, που τραβάει την προσοχή της και κινητοποιεί έτσι την εγκιβωτισμένη αφήγηση του πατέρα της. Η ίδια θα κλείσει την ιστορία αποτιμώντας την αξία όσων της αφηγήθηκε ο πατέρας της, καταλήγοντας: Και τελικά, γι’ αυτό μάς πονάνε τα χώματα της πατρίδας μας: γιατί κρύβουν μέσα τους τα στίγματα αυτά, που με τη σειρά τους κρύβουν μέσα τους άλλες ζωές, στις οποίες οφείλουμε τη δική μας. Αναμφισβήτητη η αξία του αφηγήματος, όπως επισημαίνεται και στον  πρόλογο του βιβλίου, όπου έχουμε την άποψη για τη σημασία του γραμμένη από τον Πέτρο Φιλίππου, Αρχαιολόγο και Δήμαρχο Σαρωνικού. Όπως θα πει: […] εκτός των άλλων, μας μαθαίνει πράγματα και γεγονότα της τοπικής μας Ιστορίας, πολλά από τα οποία είναι άγνωστα.

Στο εξώφυλλο της εξαιρετικά φροντισμένης έκδοσης (για μια ακόμη φορά αξίζουν συγχαρητήρια στις ΑΩ εκδόσεις) και στην προμετωπίδα βλέπουμε έργα του ζωγράφου Βαγγέλη Τζερμιά.

 

Απόσπασμα

 

Τα νέα ταξίδεψαν από στόμα σε στόμα με μεγάλη ταχύτητα. Το βράδυ κιόλας, η Δημητρία φώναξε στο πλυσταριό τον Κωσταντή για να του πει τι είχε συμβεί.

«Παλικάρι μου. θα βγούνε λόγια απ’ το στόμα μου που κάλλιο να με έπνιγες για να μη βγούνε».

«Τι γίνηκε, θεια; Η μάνα, Η γιαγιά; Μίλα».

«Όχι ντιάλιο μου… όχι… ο… καπετάνιος μας! Ο καπετάνιος μας, πάει…».

Ο Κωσταντής στο άκουσμα της λέξης καπετάνιος ένιωσε έναν οξύ πόνο στο στέρνο, τα μάτια του γέμισαν κατακόκκινα σημάδια από σπασμένα αγγεία και το σώμα του βάρυνε τόσο πολύ, λες κι ήταν έτοιμο να τρυπήσει το πάτωμα και να βρεθεί στα τρισκατάρατα βάθη της κόλασης. Είχε έρθει η ώρα του θεριού. (σσ 52-53)

Διώνη Δημητριάδου