Η λίμνη Μπιάνκα Μπέλοβα μετάφραση: Ανδριάνα Χονδρογιάννη εκδόσεις Βακχικόν η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

 

Η λίμνη

Μπιάνκα Μπέλοβα

μετάφραση: Ανδριάνα Χονδρογιάννη

εκδόσεις Βακχικόν

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Το οικείο όσο και απειλητικό πρόσωπο της φύσης • Fractal (fractalart.gr)

 

 

Το οικείο όσο και απειλητικό πρόσωπο της φύσης

 

Με πραγματικό πλαίσιο (ίσως και αφορμή της γραφής) τη λίμνη Αράλη στο Καζακστάν, με μυθοπλαστικό ωστόσο κυρίαρχο φόντο της πλοκής μια λίμνη στην άκρη της γης που συρρικνώνεται καθώς στερεύει σπρώχνοντας ολοένα και περισσότερο τις όχθες της προς τα έξω, η Μπιάνκα Μπέλοβα (Τσέχα βουλγαρικής καταγωγής) θα γράψει μια ιστορία που έκανε αίσθηση μόλις κυκλοφόρησε, βραβεύθηκε στην πατρίδα της με το βραβείο Magnesia Litera, κερδίζοντας κατόπιν το ευρύτερο ευρωπαϊκό κοινό με το Βραβείο Λογοτεχνίας Ευρωπαϊκής Ένωσης, το 2017. Χάρη στη μεταφράστρια Ανδριάνα Χονδρογιάνη και στις εκδόσεις Βακχικόν, που διαρκώς ερευνούν τον χώρο της ξένης λογοτεχνίας, έχουμε τώρα την ευκαιρία να γνωρίσουμε αυτό  το σημαντικό μυθιστόρημα σε μια καλή ελληνική απόδοση. Ένα, στην πρώτη του ανάγνωση, Bildungsroma δηλαδή μυθιστόρημα ενηλικίωσης και μαθητείας, που διατρέχει την πορεία προς μια επώδυνη ωρίμαση του Νάμι, του αγοριού που θα ξεκινήσει από τη λίμνη του τόπου του  (μυστηριώδη και απειλητική, οικεία όσο και σκοτεινή στις προθέσεις της) για να περιπλανηθεί στον κόσμο σε αναζήτηση της μητέρας του· ένα ταξίδι που θα τον οδηγήσει στον αυτοπροσδιορισμό του, μέσα από προλήψεις και δεισιδαιμονίες, αλλά και στην αντιμετώπιση του ρεαλιστικού σκηνικού πέρα από τις όποιες μεταφυσικές αναζητήσεις, καθώς η συρρικνωμένη λίμνη, μολυσμένη από βιομηχανικά απόβλητα, καταστρέφει κάθε ζωντανό οργανισμό. Είναι έτοιμος να αναμετρηθεί μαζί της ο Νάμι; Θα αποτελέσει αυτή η σχεδόν δαιμονική λίμνη τη σωτηρία του ή θα συντελέσει στον αφανισμό του; Ο Νάμι θα κατανοήσει πως έτσι κι αλλιώς θα πρέπει να φθάσει ως τον σκοτεινό πυθμένα της, αν θέλει να ολοκληρώσει το ταξίδι που οδηγεί στην πλήρη συνειδητοποίηση της ταυτότητάς του.

Η Μπέλοβα γράφει εδώ μια ενδιαφέρουσα ιστορία περιπλάνησης, πίσω όμως από τη μυθοπλασία αφήνει να δούμε τον βαθύτερο σκεπτικισμό της για τη σύγκρουση του ανθρώπου με τη φύση, στον βαθμό που να την καθιστά εχθρική προς αυτόν. Δικαιολογημένα τράβηξε το ενδιαφέρον ως ένα ξεχωριστό μυθιστόρημα προβληματισμού. Αλλά κι αν μείνει κάποιος στο πρώτο επίπεδο ανάγνωσης θεωρώντας πως είναι κυρίως η σταδιακή ενηλικίωση του ήρωα που μετράει, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το γεγονός πως η Μπέλοβα επέλεξε να συνδέσει την πορεία αυτή τόσο με ρεαλιστικά (ως είθισται σε ανάλογες γραφές) όσο και με δυστοπικές εικόνες που μοιάζουν μελλοντολογικές (χωρίς ωστόσο να είναι) ή και με υπερφυσικά στοιχεία, ακόμη κι αν πρόκειται για τοπικές δοξασίες των ανθρώπων που αδυνατούν να κατανοήσουν τη συμπεριφορά της φύσης, όταν τη βιάζουν ανατρέποντας τους καθορισμένους κατά τη σχέση αιτίου-αιτιατού νόμους που τη διέπουν.

Η ιστορία είναι μοιρασμένη ανάμεσα σε μέρη περιγραφικά –σημαντική ας θεωρηθεί η επιμονή σ’ αυτό τον παραγνωρισμένο από πολλούς συγγραφείς αφηγηματικό τρόπο– και σε καλά δουλεμένα διαλογικά μέρη, έτσι που να δίνονται ταυτόχρονα ο χώρος και τα πρόσωπα σαφώς προσδιορισμένα, αλλά και να ζωντανεύει η φωνή τους με τις αναγκαίες συναισθηματικές αποχρώσεις· ένα μυθιστόρημα με αξιοποίηση όλων των τρόπων και των τεχνικών που έχει στη διάθεσή του ένας δημιουργός προκειμένου να υλοποιήσει, αποδίδοντας με πληρότητα, την αρχική ιδέα. Μνεία να γίνει στο ασπρόμαυρο εξώφυλλο, που προσθέτει στη γενικότερη ατμόσφαιρα του βιβλίου.

 

Απόσπασμα

 

 

Τρίβει τα μάτια του για μια στιγμή και μετά σκέφτεται ότι έχει φτάσει σε μια άλλη πόλη. Αυτή είναι μικροσκοπική, μια πόλη για παιδιά. αλλά ο κορμός του διαπλανητικού πομπού στην κορυφή του λόφου που δεσπόζει πάνω από την πόλη είναι ακόμη εκεί· δεν υπάρχει αμφιβολία: έφτασε στο Μπόρος.

Επιταχύνει και πλησιάζει προς την πόλη, αλλά οι αναλογίες παραμένουν αμετάβλητες. Κατά τη διάρκεια της απουσίας του, τα σπίτια συρρικνώθηκαν, οι αποστάσεις μειώθηκαν. Αλλά η λίμνη έχει υποχωρήσει τόσο πολύ που το νερό της είναι μόλις και μετά βίας ορατό. Ο Νάμι συνεχίζει να κοιτάζει τη λίμνη, είναι πιο δυνατό απ’ αυτόν, αισθάνεται σαν η λίμνη να είχε απλώς υποχωρήσει όπως υποχωρεί η θάλασσα μπροστά σ’ ένα τσουνάμι, και ότι σε λίγο θα τους έπνιγε όλους. Αλλά η επιφάνειά της λάμπει στο βάθος και παραμένει ακίνητη. Στόλοι από σκουριασμένα φορτηγά πλοία, βυθισμένα σε μια κρούστα ξηρής λάσπης, με καμήλες που ξεκουράζονται στη σκιά τους, απλώνονται στο βάθος, σχεδόν μέχρι τον ορίζοντα. (σ. 179-180).

 

 

Διώνη Δημητριάδου