Θησαυροί της Άμμου – Ποίηση της Ελληνικής Κρίσης Treasures of the Sand – Poetry of the Greek Crisis Δίγλωσση έκδοση (μετάφραση στα αγγλικά: Robert Crist, Δέσποινα Λαλά-Crist) ΑΩ εκδόσεις η πρώτη δημοσίευση στο diastixo.gr

Θησαυροί της Άμμου – Ποίηση της Ελληνικής Κρίσης

Treasures of the Sand – Poetry of the Greek Crisis

Δίγλωσση έκδοση (μετάφραση στα αγγλικά: Robert Crist, Δέσποινα Λαλά-Crist)

ΑΩ εκδόσεις

η πρώτη δημοσίευση στο diastixo.gr
https://diastixo.gr/kritikes/poihsh/12756-thisayroi-ammoy

Οι Έλληνες ποιητές απέναντι στην ελληνική κρίση. Έχει άραγε η ποίηση τη δύναμη να αποτυπώσει την πραγματικότητα; Να φέρει στην επιφάνεια όσα υποκρύπτονται σε σκοτεινές γωνίες της συνείδησης, και που συχνά αδυνατούν να εκδηλωθούν με τη φόρμα της λογικής; Αν η ποίηση έχει άλλους δρόμους, άλλους τρόπους να μιλήσει, καθίσταται και ικανή να αποδώσει με τον υπαινικτικό, τον μεταφορικό της λόγο, όσα μόνον έτσι μπορούν να ακουστούν με όλο τους το νόημα, όλη τους την τραγικότητα. Ο άλλος ποιητής το έχει ήδη πει:

Κι α σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές

είναι γιατί τ' ακούς γλυκότερα, κι η φρίκη

δεν κουβεντιάζεται γιατί είναι ζωντανή

γιατί είναι αμίλητη και προχωράει·

στάζει τη μέρα, στάζει στον ύπνο

μνησιπήμων πόνος.

(Γιώργος Σεφέρης, Ο Τελευταίος Σταθμός, Cava dei Tirreni,

5 Οκτωβρίου '44.)

Η πυκνότητα του ποιητικού λόγου καταδεικνύεται έτσι ίσως η μόνη δυνατή να απομονώσει σκηνές της συνολικής εικόνας, να διεισδύσει στο βαθύτερο νόημά τους και να δώσει με τις ελάχιστες λέξεις το επιμέρους μέσα στο όλον. Ο αναγνώστης από αυτό το σημείο προσδιορίζει τη δική του θέση στην ποιητικά ιστορημένη εικόνα· συμμετέχει, προβληματίζεται, ερμηνεύει, πάει το ποίημα πιο πέρα, κάνει την ποίηση τρόπο επικοινωνίας. Εκεί που αδυνατεί ο πεζός λόγος να ενσωματώσει εμπειρίες, που ακόμη δεν έχουν την απαιτούμενη χρονική απόσταση ώστε να αποτυπωθούν ως βίωμα κατασταλαγμένο με την ιδεολογική επεξεργασία του, έρχεται ο ποιητικός λόγος να μιλήσει με το ελάχιστο των λέξεων για το μέγιστο της εμπειρικής πρόσληψης· για την πολύτιμη στιγμή που απομόνωσε ο ποιητής με γνώμονα την αίσθηση του ξεχωριστού που προέκυψε από τη συμμετοχή του σε μια πραγματικότητα ζοφερή.

Ακόμη σημαντικότερη η διαδικασία αυτή αποβαίνει, όταν συναντά όχι μία ποιητική φωνή αλλά συγκεντρωμένες πολλές, να εκφράζεται η καθεμία με τον προσωπικό της τρόπο και να προσφέρει μια άλλη δυνατότητα θέασης της εικόνας. Άλλο ύφος, άλλη γλώσσα, άλλη οπτική τελικά. Όλες μαζί, ωστόσο, να δίνουν το κομματάκι που χρειάζεται για να φανεί όλη η τοιχογραφία, με την πολυχρωμία της, την πολυσημία της, την εκλεκτή της πολυμορφία. Γιατί η σημερινή κρίση στην Ελλάδα –που θεματικά προσελκύει σ’ αυτόν τον τόμο τους ποιητές που συμμετέχουν– ούτε απλή είναι ούτε μονοσήμαντη. Απαιτεί τη συνάντηση των διαφορετικών ερμηνειών, επιθυμεί τη σύγκλιση των ποικίλων απόψεων, κυρίως είναι ευγνώμων για την αρωγή που προσφέρεται από την ευαισθησία μιας ιδιαίτερης ματιάς, όπως εδώ της ποιητικής. Τα ποιήματα αυτής της συλλογής δεν φιλοδοξούν να απαντήσουν σε ερωτήματα· όπως και κάθε άλλη μορφή λογοτεχνικής έκφρασης θέτουν τα ερωτήματα και προσφέρουν στον αναγνώστη κάτι από την προνομιούχο θέα που εμπεριέχουν, ώστε να τον καταστήσουν δυνητικά ικανό ερμηνευτή.

Τριάντα οκτώ ποιητές συμμετέχουν στη δίγλωσση αυτή συλλογή. Ποιητές που επιλέχθηκαν από τους δύο μεταφραστές, τον Ομότιμο Καθηγητή της Αμερικανικής  Λογοτεχνίας στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο της Αθήνας Robert Crist και τη συγγραφέα Δέσποινα Λαλά-Crist, με κριτήριο την ποιότητα του ποιητικού τους λόγου και την ευαισθησία με την οποία προσέγγισαν την ελληνική κρίση. Η συλλογή είναι όλη δίγλωσση, από τα εισαγωγικά και προλογικά σημειώματα των μεταφραστών και επιμελητών, τα ποιήματα των ποιητών, ως τα βιογραφικά σημειώματα των συμμετεχόντων.  Αποτελεί έμπνευση των δύο ανθολόγων/μεταφραστών, οι οποίοι με πολλούς τρόπους έχουν δείξει την ευαισθησία τους και τη διάθεση συμμετοχής τους στο δράμα της ελληνικής κοινωνίας εν μέσω κρίσης. Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε πέντε θεματικές ενότητες, ενδεικτικές του τρόπου με τον οποίο ο κάθε ποιητής βλέπει την κρίση αλλά και τη δική του θέση μέσα σ’ αυτήν:

Η Μελαγχολία της Πόλης

Αντίσταση, Πικρία και Χιούμορ

Τραγωδία και Αναζωογόνηση

Υπερασπίζοντας την Αθωότητα

Η Ποιητική Αναζήτηση

 Οι ποιητές που συμμετέχουν είναι, με τη σειρά που ανθολογούνται στις πέντε παραπάνω ενότητες οι εξής:

Αργυρός-Ιωάννης Πρωτοπαπάς, Ιωάννης Μασμανίδης, Τάσος Σ. Μάντζιος, Αθηνά Τιτάκη, Μαρία Μανδάλου, Βίκυ Δερμάνη, Μαρία Μπακοπούλου, Βαγγέλης Αλεξόπουλος, Παναγιώτης Δημητριάδης, Αναστασία Παρασκευουλάκου, Αναστασία Ν. Μαργέτη, Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου, Χριστίνα Ντούβρη – Ξένου, Αντώνης Δ. Σκιαθάς, Πέτρος Γκολίτσης, Γιώργος Λίλλης, Χριστίνα Καραντώνη, Χλόη Κουτσουμπέλη, Δώρα Μαργέλη, Δέσποινα Καϊτατζή – Χουλιούμη, Ελευθερία Θάνογλου, Φωτεινή Βασιλοπούλου, Δημήτρης Π. Κρανιώτης, Ηλίας Μάρκος, Διώνη Δημητριάδου, Δημήτριος Δημητριάδης, Γιώργος Χ. Θεοχάρης, Σταμάτης Πάρχας, Ντίνα Γεωργαντοπούλου, Μαριάννα Παπουτσοπούλου, Εύη Ψάλτη, Κωνσταντίνος Λουκόπουλος, Μαρία Σκουρολιάκου, Robert L. Crist, Γιώργος Ρούσκας, Παναγιώτα Μαστρογάλια, Αγγελική Γιαννοπούλου (Αρσινόη Βήτα), Έκτωρ Πανταζής.

Όπως γράφουν οι δύο μεταφραστές στην Εισαγωγή:

Η παρούσα συλλογή αφορά ποίηση που εστιάζει στην κρίση. Ο τίτλος της υπογραμμίζει τη σημασία της ελληνικής ψυχής – τη θάλασσα που αγγίζει την ανεξάντλητη άμμο της ανθρώπινης εμπειρίας, καθώς τα νερά της αγκαλιάζουν την ηπειρωτική Ελλάδα και τα νησιά ενσωματώνουν τους ανθρώπους της ιστορικά, πολιτισμικά, φιλοσοφικά και καλλιτεχνικά. Είναι η ρότα που πήραν τα πλοία για την Τροία· οι θαλασσινοί δρόμοι για την ατέρμονη αναζήτηση του Οδυσσέα· το σκηνικό για τις ιστορημένες ακρογιαλιές της Ιθάκης, της Χίου και της Πάτμου· η έκταση που γέννησε τη δυτική τέχνη, τη μουσική, τη φιλοσοφία, την επιστήμη, το θέατρο, την ποίηση και την εξερεύνηση· η γέφυρα για τον Ελληνισμό της διασποράς.

Η συλλογή αυτή είχε εκδοθεί πριν μερικούς μήνες (από τις εκδόσεις Seaburn publications) στις Ηνωμένες Πολιτείες, τώρα όμως την έχουμε στη διάθεση του ελληνικού κοινού από τις πολύ καλές εκδόσεις ΑΩ. Η γνωστή αισθητική των εκδόσεων ΑΩ (προσεγμένο το βιβλίο ως τη λεπτομέρεια με το έξοχο εξώφυλλο, έργο του ζωγράφου Γιώργου Ξένου) προσφέρει στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό ένα βιβλίο κόσμημα, πολύτιμο αποτύπωμα της ευαισθησίας των Ελλήνων ποιητών τον καιρό της κρίσης.

Το βιβλίο αφιερώνεται, όπως γράφεται στην αρχή:

[…] με συμπαράσταση, εκτίμηση και θαυμασμό στον Ελληνικό Λαό που τώρα αλλά και δια μέσου των αιώνων υπέφερε στερήσεις, αποκαλύπτοντας τη δύναμη και την απόφασή του να αντέξει μέσα από τη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία, την τέχνη και την επιστήμη, τον χορό και τη μουσική, τη συντροφικότητα και τον ανθρωπισμό.

Διώνη Δημητριάδου