Για τον Γιάννη Χρήστου Αλέξανδρος Αδαμόπουλος εκδόσεις Οδός Πανός η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

 

Για τον Γιάννη Χρήστου

Αλέξανδρος Αδαμόπουλος

 εκδόσεις Οδός Πανός

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη  ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ | Γιάννης Χρήστου: η ζωή και το έργο του «εκ των ένδον» • Fractal (fractalart.gr)

 

Γιάννης Χρήστου: η ζωή και το έργο του «εκ των ένδον»

 

Έχει γίνει θεσμός σχεδόν, κάθε τόσο να εμφανίζεται σε κάποια εφημερίδα μια είδηση για τον Γιάννη Χρήστου […] Κι όσοι διαβάζουν λένε: «Ο Χρήστου· βέβαια, ο Χρήστου… » Λίγοι όμως γνωρίζουν ποιος ήταν κι ακόμα λιγότεροι τι πραγματικά δημιούργησε. Φυσικό άλλωστε· αφού τα έργα του δεν έχουν εκδοθεί όλα ακόμη και δεν ακούγεται συχνά. Αφήνοντας για τους ειδικούς τα υπόλοιπα, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μια συνοπτική κι όσο γίνεται πιο πλήρη εικόνα της ζωής του, πιστεύοντας πως από ’κει πρέπει να ξεκινήσουμε για να κατανοήσουμε το έργο του δημιουργού που χαρακτηρίστηκε ως ένας απ’ τους μεγαλύτερους της χώρας και γνώρισε στη σύντομη ζωή του διεθνή αναγνώριση. (σ. 17).

Έτσι ξεκινά ο Αλέξανδρος Αδαμόπουλος το βιβλίο του για τον Γιάννη Χρήστου. Ο ίδιος δεν είναι η πρώτη φορά που ασχολείται με το έργο και την  προσωπικότητα του σπουδαίου συνθέτη. Άλλωστε είναι ιδρυτής, το 1984, της «Εταιρείας Φίλων Μουσικής Γιάννη Χρήστου», με σκοπό τη διάσωση και διάδοση του έργου του συνθέτη. Μάλιστα,  έχοντας ζήσει (από το 1975 και μετά) μέσα στον «κόσμο» του Γιάννη Χρήστου, συμπορευόμενος για χρόνια με την κόρη του συνθέτη, τη ζωγράφο  Σάντρα Χρήστου, είχε την ευκαιρία να γνωρίσει πρόσωπα και πράγματα «εκ των ένδον», όπως του είπε ο Μάνος Χατζιδάκις για να τον πείσει να γράψει ένα κείμενο, που δημοσιεύθηκε το 1985 στο 3^ο τεύχος του περιοδικού Τέταρτο. Στον τόμο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οδός Πανός, ο Αδαμόπουλος έχει συμπεριλάβει, εκτός από το κείμενο αυτό, μια συζήτηση με τον μουσικολόγο Σταύρο Χουλιαρά, που εστιάζει στα πρώτα χρόνια της ζωής του Χρήστου και τις οικογενειακές καταβολές του, αλλά και κείμενα που αφορούν στα φοιτητικά του χρόνια στο Καίμπριτζ, τη στροφή του από τα οικονομικά στη φιλοσοφία, την επίδραση που ασκούσε πάνω του ο αδελφός του Έβης, τα πρώτα έργα του συνθέτη, τη συνεργασία με το «Θέατρο Τέχνης», το «Εθνικό Θέατρο», τις παραστάσεις στην Επίδαυρο, τη διεθνή του αναγνώριση, όπως και το ξαφνικό και πρόωρο τέλος της ζωής του, το 1970, σε ηλικία μόλις σαράντα τεσσάρων ετών, σε αυτοκινητικό δυστύχημα, όσο και όσα ακολούθησαν, την ίδρυση της Εταιρείας, τον απόηχο του έργου του, τη στάση των ομοτέχνων του, τις περιπέτειες της δισκογραφικής αποτύπωσης του έργου του. Το σημαντικό είναι πως όλα αυτά τα κείμενα συνοδεύονται από πλούσιο αρχειακό υλικό, τεκμηριώνοντας έτσι όλες τις πληροφορίες που παρέχουν.

Μένω σε δύο από αυτά τα κείμενα. Στο ένα διασώζεται η γνώμη του Μάνου Χατζιδάκι για τον Γιάννη Χρήστου. Λέει ο Χατζιδάκις (με το απαράμιλλο ύφος του),  αφήνοντας άφωνο τον Αδαμόπουλο: «- Εγώ, γύρω στο 1960 που τον πρωτογνώρισα· τον Γιάννη Χρήστου τον ζήλευα… Βέβαια! Για τρεις λόγους: Πρώτον, διότι ήτανε λεπτός και όμορφος ενώ εγώ χοντρός και άσχημος. Δεύτερον, γιατί ήτανε πολύ μορφωμένος ενώ εγώ ένας αυτοδίδακτος ημιμαθής. Και τρίτον· διότι είχε γράψει τα Έξι τραγούδια σε στίχους του T. S. Eliot κι εγώ δεν είχα κάνει τίποτα!» (σ. 132). Πίστευε ο Χατζιδάκις πως ο Χρήστου είχε βουτήξει σε βαθιά νερά και είχε πετύχει πολύ σημαντικά πράγματα για τη Μουσική. Το δεύτερο αφορά μια συνομιλία ανάμεσα στον Αδαμόπουλο και τον Γιώργο Χρονά, στην οποία με λεπτομέρειες εκτίθεται όλο το παρασκήνιο της (παρ’ ολίγον ματαιωθείσας) συναυλίας του έργου του Χρήστου Πύρινες Γλώσσες στο Μέγαρο Μουσικής, το 1992.

Η αξία του βιβλίου δεν έγκειται μόνο στο υλικό που διασώζει για τον Γιάννη Χρήστου, αλλά και στον τρόπο που το παρουσιάζει ο Αλέξανδρος Αδαμόπουλος. Γνωστό το συγγραφικό του ύφος στα δικά του βιβλία, γλαφυρό, παραστατικό, ικανό να σε κερδίσει αναγνωστικά, εδώ αποτελεί τον απαραίτητο συνδετικό κρίκο για να δεθούν ομαλά και αβίαστα τα ποικίλα κείμενα, ώστε να μην αποτελούν μόνο μια σειρά από απομονωμένες αναφορές στον Γιάννη Χρήστου. Έτσι, διαβάζεται με αμείωτο ενδιαφέρον, αποτελώντας μια σπουδαία προσφορά (σπανίως πλέον συναντάμε κάτι ανάλογο) στη μνήμη του συνθέτη, αλλά και μια εκ νέου γνωριμία (πιο σωστή, πιο τεκμηριωμένη, πιο αυθεντική) με το πρόσωπο και το έργο του Γιάννη Χρήστου. Ίσως έτσι γράφονται, με αληθινή αγάπη αλλά και σεβασμό, τέτοιου είδους βιβλία, βιογραφικά και όχι μόνον. Εδώ δείτε πώς παρουσιάζει τη «γνωριμία» τους: 

Τον θυμάμαι: Με άνετα σκούρα ρούχα και μαύρα γυαλιά πάντα. Βηματίζει επίμονα στη μεγάλη βεράντα κι εγώ· ακριβώς απέναντι, μαθητής γυμνασίου τότε· εραστής τρελός της μουσικής, του Furtwängler θαυμαστής· ψώνιο κανονικό· διευθύνω λυσσαλέα, με τις ώρες, μια θεσπέσια ορχήστρα, φανταστική, που βγαίνει μες απ’ τα μεγάφωνα, στα ράφια της μεγάλης πέρα ώς πέρα βιβλιοθήκης του πατέρα μου. Εκείνος βηματίζοντας πάνω-κάτω στη μεγάλη βεράντα, στον κόσμο του πάντα· χτίζοντας νότα νότα το όραμά του. Σκοτεινός, ήρεμος, με αργές σίγουρες κινήσεις· μόνος. Σχεδόν κάθε μέρα βημάτιζε έτσι, λίγα μόλις μέτρα μακριά μου. Απέναντι: Στο 5^ο πάτωμα, Βασιλίσσης Σοφίας 60. Πού και πού σταματούσε, ακουμπούσε τα χέρια στα κάγκελα, κοιτούσε στη μεριά μου, κι άκουγε τη μουσική που άκουγα. Έλεγα μέσα μου· να πάλι με βλέπει, κι έκανα τάχαμου πως δεν καταλάβαινα τίποτα, συνεχίζοντας να διευθύνω την αόρατη ορχήστρα στα ράφια της βιβλιοθήκης του πατέρα. Τον πρόσεχα με την άκρη του ματιού που στεκόταν εκεί και λικνιζόταν ελαφρότατα χαμογελώντας αδιόρατα… (σ. 13).

 

Διώνη Δημητριάδου