Ιστορίες του κυρίου Κόινερ Bertolt Brecht Πλήρης έκδοση Εισαγωγή-Μετάφραση: Πέτρος Μάρκαρης εκδόσεις Κείμενα η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ500+ ΛΕΞΕΙΣ

 

Ιστορίες του κυρίου Κόινερ

 Bertolt Brecht

Πλήρης έκδοση

Εισαγωγή-Μετάφραση: Πέτρος Μάρκαρης

 εκδόσεις Κείμενα

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ500+ ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ | Ο κύριος Κόινερ και η αφύπνιση των συνειδήσεων • Fractal

 

 

 

Ο κύριος Κόινερ και η αφύπνιση των συνειδήσεων

 

Το αλλόκοτο κοινωνικό σύστημα μάς σπρώχνει εξάλλου να κατατάσσουμε τους ανθρώπους στα αντικείμενα κοινής χρήσης. («Ο κύριος Κόινερ και η φύση», σ. 78).

 

Αυτό το αλλόκοτο κοινωνικό σύστημα, που αντικειμενοποιεί τους ανθρώπους,  μετατρέποντάς τους σε καθοδηγούμενα και ετεροπροσδιοριζόμενα άβουλα όντα, αλλοτριωμένα από την αληθινή τους φύση και υποταγμένα στην «κανονικότητα» της  ταξικής κοινωνίας, θέλησε ο Μπέρτολτ Μπρεχτ να το αποκαθάρει από την όποια νομιμότητα αντλεί μέσα από την καθημερινότητα και τη συνήθεια, ακόμη χειρότερα, από τη δήθεν φυσικώ δικαίω νομιμότητά του.  Οι Ιστορίες του κυρίου Κόινερ του Μπρεχτ, αποτελούν έτσι ένα από τα πιο σημαντικά κείμενα, με ξεκάθαρο ιδεολογικό, πολιτικό χαρακτήρα, με συνεχή επίδραση διαχρονικά.

Στην τωρινή πλήρη έκδοση από τα Κείμενα, στη μετάφραση (σε νέα επεξεργασμένη μορφή) του Πέτρου Μάρκαρη, έχουν προστεθεί από το Αρχείο Μπέρτολτ Μπρεχτ τα «Χειρόγραφα της Ζυρίχης», με περισσότερες Ιστορίες του κυρίου Κόινερ, άτιτλες, κάποιες ατελείς, που όμως συμπληρώνουν τις αρχικά επεξεργασμένες και ολοκληρωμένες από τον ίδιο, δίνοντας μια πληρέστερη εικόνα της σκέψης του.

Με τη σειρά που γράφτηκαν (και δημοσιεύονται εδώ) οι Ιστορίες, μπορούμε να παρακολουθήσουμε τον τρόπο που ο Μπρεχτ αντιμετώπισε τις ιστορικές εξελίξεις (από το 1927 έως το τέλος της ζωής του), καθώς πίσω από τη σκέψη του κυρίου Κόινερ διακρίνουμε την επίδραση των ιστορικών γεγονότων, που διαμόρφωναν σταδιακά την πολιτική του τοποθέτηση, πάντοτε στο πλευρό της αριστερής διανόησης. Και έχει ιδιαίτερη σημασία που ασχολείται με μια ευρεία γκάμα καθημερινών εκδηλώσεων της αλλοτριωμένης προσωπικότητας, καθώς έτσι γίνεται έμμεσα (κάποτε και άμεσα) εμφανής ο τρόπος που η κυρίαρχη ιδεολογία «πλάθει» τις στερεοτυπικές αντιδράσεις του ατόμου, τη στιγμή μάλιστα που το ίδιο θεωρεί πως είναι ελεύθερο και αυτόνομο. Για παράδειγμα: […] η αδικία αποκτάει συχνά χαρακτηριστικά δικαίου απλά και μόνο επειδή συμβαίνει συχνά. («Δικαστική απόφαση», σ. 130). Άλλωστε, γνωστή η θέση του Μπρεχτ, όπως και κάθε γνήσιου μαρξιστή, πέρα από κομματικές δεσμεύσεις και ιδεολογικές αλλοιώσεις, πως οι αόρατες αλυσίδες είναι πιο ισχυρές από τις ορατές. Η κοινωνική, κατασκευασμένη, «κανονικότητα» αποτελεί τρανό παράδειγμα.

Μέσα από τον «κύριο Κόινερ» (είτε με αυτό το όνομα είτε ως «κύριο Κ.», ή  «κ. Κ.» ή «Στοχαστή»), διακρίνουμε, φυσικά, τον ίδιο τον δημιουργό του, όσα ονόματα κι αν αλλάξει. Αν θέλουμε να συγκρίνουμε αυτό το σκέτο Κ. με το Κ. του Κάφκα,  ας έχουμε στον νου μας πως το καφκικό γράμμα υπονοεί (πέρα από το όνομα του δημιουργού του) την αλλοτριωμένη προσωπικότητα που τείνει προς την ανωνυμία, ενώ στη περίπτωση του Μπρεχτ, ο κύριος Κόινερ ως Κ. είναι ξεκάθαρα στη θέση εκείνου που προσπαθεί να αφυπνίσει τις εν υπνώσει συνειδήσεις και όχι να συγκαταριθμηθεί μαζί τους. Ωστόσο, δεν είναι του παρόντος μια περαιτέρω ανάλυση της διάκρισης αυτής. Ας πούμε απλώς ότι η φαινομενική «ανωνυμία» μέσω του Κ. στις Ιστορίες υποκρύπτει και τη συγγραφική επιθυμία μιας εν δυνάμει ταύτισης του αναγνώστη με τον στοχασμό του Κόινερ, που υπερβαίνει τα καθιερωμένα και τείνει να τα αναιρέσει. Συνεπής με την ιδεολογία του ο Μπρεχτ, θα ήθελε αυτή την αφύπνιση. Το γεγονός πως κάποιες από τις Ιστορίες (ακόμη και οι αρχικές ολοκληρωμένες) μοιάζουν ατελείς, προσφέρει τη δυνατότητα της αναγνωστικής «συνέχισης», ενδυναμώνοντας τον προβληματισμό – άλλωστε ποια άποψη/θέση θα διεκδικούσε την τελείωση, εν μέσω μιας σύνθετης στη μορφή κοινωνίας, πλήρους αντιθέσεων, αντινομιών, κατασκευασμένων ιδεολογιών ή ιδεολογημάτων;  Εδώ ένα ενδεικτικό παράδειγμα της σκέψης του κυρίου Κόινερ, προκλητικά ανοιχτό στον προβληματισμό:

 

Κάποιος ρώτησε τον κύριο Κόινερ αν υπάρχει Θεός. Ο κύριος Κόινερ απάντησε: Σου συνιστώ να σκεφτείς αν η συμπεριφορά σου θα άλλαζε ανάλογα με την απάντηση σ’ αυτήν την ερώτηση. Αν δε θα άλλαζε, τότε μπορούμε να διαγράψουμε την ερώτηση. Αν θα άλλαζε, τότε μπορώ τουλάχιστον να σε βοηθήσω λέγοντας: Έχεις ήδη αποφασίσει. Χρειάζεσαι έναν Θεό. («Ο κύριος Κόινερ και το ερώτημα αν υπάρχει Θεός», σ. 68).

 

Χρησιμοποιώντας άλλοτε έναν ευθύ, συνήθως επαγωγικό συλλογισμό (όπως στην παραπάνω ιστορία, με αλλοιωμένη κάπως τη σωκρατική «μαιευτική μέθοδο», καθώς ο άλλος δεν απαντά), άλλοτε μια αλληγορία (ο εύσχημος τρόπος να ειπωθούν πολύ περισσότερα) ή μια παραβολή (με τη βοήθεια του αναλογικού συλλογισμού), οδηγεί τον αναγνώστη του, χωρίς δεσμευτικό διδακτισμό, να σκεφτεί και να συνειδητοποιήσει ο ίδιος αρχικά ποιος είναι, κατόπιν ποιος είναι ο κόσμος γύρω του και, κυρίως, ποια είναι η θέση του μέσα σ’ αυτόν.

Διώνη Δημητριάδου

 

 

 

Ο συγγραφέας Μάκης Τσίτας στο βιβλιοπωλείο Αναγέννηση της Πάρου

 

Ο συγγραφέας Μάκης Τσίτας 

στο βιβλιοπωλείο Αναγέννηση της Πάρου

 

Το βιβλιοπωλείο Αναγέννηση (Πλατεία Εκατονταπυλιανής, Παροικιά), ο Δήμος Πάρου και οι εκδόσεις Μεταίχμιο, προσκαλούν τους μικρούς και μεγάλους φίλους του βιβλίου να συναντήσουν τον συγγραφέα Μάκη Τσίτα, την Κυριακή 10 Αυγούστου 2025, στις 19:00.

Ο συγγραφέας θα βρίσκεται στον χώρο του βιβλιοπωλείου για να συνομιλήσει με τους αναγνώστες, να μοιραστεί τις ιστορίες του και να υπογράψει τα αγαπημένα του βιβλία, τόσο για παιδιά όσο και για ενήλικες.

 

Βιογραφικό:

Ο Μάκης Τσίτας γεννήθηκε το 1971 στα Γιαννιτσά και σπούδασε δημοσιογραφία στη Θεσσαλονίκη. Ζει στην Αθήνα και διευθύνει το ενημερωτικό site για το βιβλίο και τον πολιτισμό Diastixo.gr. Έργα του στο θέατρο ανέβασαν σημαντικοί σκηνοθέτες στην Ελλάδα και το εξωτερικό και στίχους του μελοποίησαν σημαντικοί συνθέτες. Διηγήματα και βιβλία του για παιδιά έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Για το μυθιστόρημά του «Μάρτυς μου ο Θεός» έλαβε το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2014 και τιμήθηκε από τους Δήμους Αθηναίων, Πέλλας, Έδεσσας, την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Έδεσσας. Το «Μάρτυς μου ο Θεός» κυκλοφορεί σε 12 ευρωπαϊκές γλώσσες. Έχει εκδώσει 5 βιβλία για ενήλικες και 32 βιβλία για παιδιά, 3 από τα οποία βραβεύτηκαν: «Η καμηλοπάρδαλη Χαραλαμπία» (Κρατικό Βραβείο Εικονογράφησης Κύπρου, 2021), «Έρχεται ο γίγαντας» (Βραβείο IBBY - Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, 2023), «Ο σύμβουλος του βασιλιά» (Βραβείο Περιοδικού Χάρτης, 2024).

Για περισσότερες πληροφορίες: makistsitas.com.

ΜΑΘΗΤΕΥΣΕΙΣ Γιώργος Αλεξανδρής

ΜΑΘΗΤΕΥΣΕΙΣ

Γιώργος Αλεξανδρής

Οργανωμένη η γνώση, υπόμνημα η περιρρέουσα σοφία
και η προσωπική επιτυχία, στάση ζωής και ερμηνεία.
Θέσπισμα η επανάληψη και η προστασία ανάγκη.

Θεωρημένοι οι δύσβατοι δρόμοι της αυτογνωσίας
και οι στενωποί της δημιουργίας αντιγραφές και μιμήσεις.
Βιαστικές αναγνώσεις η ιστορία και αναφορά οι μύθοι.

Γύρω, μέντορες και αυθεντίες,αρχές, περγαμηνές και αξίες
και οι καιροί συμβατοί για νουθεσίες και υποδείξεις.
Ιδέα και μέθοδος η αποδοχή και η συνέχεια χρέος.

Τον κόσμο να υποθέσουμε σε αδρή εικονογραφία
και η εποχή μας ρήτρα διάδοχη να πιστοποιεί.
Οι εικονοκλάστες βέβηλοι και οι αιρετικοί αγύρτες.

Και μαθητεύσαμε στην ιδιώτευση και το εφήμερο,
εντρυφήσαμε σε προσανατολισμένες πεποιθήσεις
και ενδώσαμε στους μακαρισμούς και τον εφησυχασμό.

Μαθητεύσαμε στον προσηλυτισμό των ευγενικών προθέσεων,
αναγνωρίσαμε εμβριθείς σχεδιασμούς και μαρτυρίες
κι ασπαστήκαμε δοξασίες ως αλήθεια και προοπτική.

Και μυηθήκαμε σε συνθήματα αλτρουϊσμού και αλληλεγγύης,
κρυπτογραφήσαμε ως συναλλαγή την καθημερινότητά μας
και ευτυχήσαμε στα άλλοθι της συνέπειας και της ευθύνης.

Γιώργος  Αλεξανδρής

(φωτογραφία: Moises Levy)

Νέες κυκλοφορίες Όλγα Πατσούρα Λένη ανίΝ ΑΩ Εκδόσεις

Νέες κυκλοφορίες

Όλγα Πατσούρα Λένη

ανίΝ

ΑΩ Εκδόσεις

 

Κυκλοφορεί από τις ΑΩ Εκδόσεις το νέο βιβλίο της Όλγας Πατσούρα Λένη «ανίΝ»

Σε τριάντα δύο μικρές, εξαιρετικές ιστορίες που μοιάζουν με στιγμιότυπα, το βιβλίο ξετυλίγει τη ζωή μιας γυναίκας από την αθωότητα της κούνιας μέχρι την ωριμότητα. Μια γυναίκα που μεγαλώνει σε ένα σπίτι όπου κυριαρχεί ο φόβος και η καταπίεση, με έναν πατέρα που υψώνει τη φωνή του και επιβάλλεται με σκληρότητα και μια μητέρα που παραμένει σιωπηλή και υποταγμένη. Σκηνές από μια ζωή που η ανδρική φιγούρα εμφανίζεται άλλοτε απειλητική, άλλοτε αποθαρρυντική, πάντα όμως κυρίαρχη αναγκάζοντάς την να κρύβει τις σκέψεις και τα συναισθήματά της.

Τα όρια ανάμεσα στο πραγματικό και το υπερφυσικό θολώνουν, καθώς σχεδόν κάθε γεγονός κρύβει μια αγωνία που ξεπερνά τα λογικά όρια. Κάθε αφήγηση είναι γεμάτη με υπαινιγμούς μεταφυσικού δημιουργώντας μια αίσθηση αγωνίας και ανατροπής που διαπερνά την καθημερινότητα. Εν τέλει μέσα από μικρές αλλά καθοριστικές στιγμές σχηματίζεται το πορτρέτο μιας γυναίκας που παλεύει να βρει τη θέση της σε έναν κόσμο που τη διαμόρφωσε πριν καν η ίδια προλάβει να ανακαλύψει ποια είναι.

 

Βιογραφικό

Η Ολγα Πατσούρα Λένη γεννήθηκε το 1966 στα Γιάννενα, όπου και μεγάλωσε. Απέκτησε πτυχίο Ηλεκτρολόγου Μηχανικού και Τεχνολογίας Ηλεκτρονικών Υπολογιστών από την Πολυτεχνική Σχολή Πατρών. Εργάζεται στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και ζει στην Πάργα. Είναι παντρεμένη και έχει δύο παιδιά. Το 2015 ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο ΠΜΣ Δημιουργικής Γραφής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας στη Φλώρινα. Τον Ιούνιο του 2014 συμμετείχε στο συλλογικό έργο «Ποίηση» (εκδ. Δίγαμμα), των διακριθέντων του πρώτου λογοτεχνικού διαγωνισμού «Μίμης Σουλιώτης» με το ποίημα «Ερωτικό». Τον Φεβρουάριο του 2015 εκδόθηκε η συλλογή διηγημάτων «Μάτια στο καρφί» (εκδ. Γαβριηλίδης) που αποτελείται από δώδεκα διηγήματα. Τον Σεπτέμβριο του 2015 συμμετείχε στο συλλογικό έργο «Τριάντα μέρες... “σινιά-κι”» (εκδ. Βάρφης), των μεταπτυχιακών φοιτητών του ΠΔΜ με το διήγημα «Πάτρα Αγκόνα». Το 2017 συμμετείχε στο συλλογικό έργο «Η βιβλιοθήκη μόλις είχε ανοίξει..» (εκδ. Το δόντι), που περιλαμβάνει τα διηγήματα των διακριθέντων στον διαγωνισμό μικροαφnγημάτων από τη Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Πατρών, με το διήγημα «Κόκκινο». Τον Δεκέμβριο του 2016 εκδόθηκε η νουβέλα «Όταν ο Άγγελος είχε φτερά» (εκδ. Περίπλους). Τον Οκτώβριο του 2019 εκδόθηκε η συλλογή διηγημάτων «Πικρά σταφύλια» (εκδ. ΑΩ) που αποτελείται από 24 αφηγήματα.

 

ΑΩ Εκδόσεις, Αθ. Μιχάλη 19, 19010 Καλύβια Αττικής, Τηλ: 6932 616019

aomegaekdoseis.gr, aomegaekdoseis@yahoo.gr

Τα σονέτα προς τον Ορφέα Γραμμένα ως ταφικό μνημείο για τη Βέρα Ουκάμα Κνόοπ Rainer Maria Rilke (δίγλωσση έκδοση) Εισαγωγή: Μαργκερίτ Γιουρσεναρ Μετάφραση-Επίμετρο: Ιωάννα Αβραμίδου Εκδόσεις Κουκκίδα η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

 

Τα σονέτα προς τον Ορφέα

Γραμμένα ως ταφικό μνημείο για τη Βέρα Ουκάμα Κνόοπ

Rainer Maria Rilke

(δίγλωσση έκδοση)

Εισαγωγή: Μαργκερίτ Γιουρσεναρ

Μετάφραση-Επίμετρο: Ιωάννα Αβραμίδου

Εκδόσεις Κουκκίδα

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ | Η ποίηση ως μόνη πραγματικότητα • Fractal

 

 

Η ποίηση ως μόνη πραγματικότητα

 

Το αληθινό μέγεθος του Ρίλκε μπορούμε να το προσεγγίσουμε αν αποστασιοποιηθούμε από τα υψωμένα τείχη που περιφρουρούν τη δομημένη επάνω στην ορθότητα του Λόγου κοινωνία μας. Αν δεχθούμε πως όσα οι αισθήσεις μας προσλαμβάνουν, για να τα επεξεργαστεί κατόπιν η (πεπερασμένων, έτσι και αλλιώς, δυνατοτήτων) λογική μας, δεν είναι το άπαν. Ακόμη, αν αναιρέσουμε τη στερεοτυπική πλέον λειτουργία της καρτεσιανής διάστασης ανάμεσα στη σκέψη και την ύπαρξη («σκέφτομαι, άρα υπάρχω»), εν πολλοίς υπεύθυνη για τον κατακερματισμό των πάντων, τη διάκριση πάντοτε ως προς ένα απαραίτητο «κάτι». Γιατί ο Ρίλκε πάσχισε να δει πέρα από όλα όσα του δόθηκαν ως ισχύοντα «λογικώ τω τρόπω», να δομήσει ένα δικό του σύμπαν «φυσικώ τω τρόπω». Είδε τη ζωή να μην απολήγει στον θάνατο, αλλά να διευρύνεται μέσω αυτού  («δεν υπάρχει ένα Εντεύθεν και ένα Επέκεινα, παρά μόνον η μεγάλη Ενότητα» θα γράψει ο Ρίλκε στον Πολωνό μεταφραστή του), είδε το φως και το σκοτάδι ως μια φυσική ενότητα, είδε την απουσία ως παρουσία, αθέατη μεν αλλά υπαρκτή, όπως ακριβώς η πραγματικότητα, που βλέπουμε και θεωρούμε ως τη μόνη αληθινή, «ανοίγει» για να νιώσουμε την αθέατη πλευρά της· στη θέση του Λόγου τοποθέτησε το «ανοιχτό», ως μια πρόκληση να βιώσουμε την άλλη όψη του κόσμου, ως ανοιχτό χώρο σε ό,τι αντιβαίνει το λογικά και κοινωνικά αποδεκτό υπάρχον, να εννοήσουμε τη ζωή πριν την κοινωνική της διαμόρφωση.

 

[…]

Υπάρχουν τάχα δέντρα, όπου άγγελοι τριγύρω πετούν,

και αθέατοι, αργοί κηπουροί τόσο παράξενα τους γεωργούν,

ώστε, δίχως να μας ανήκουν, για μας να καρποφορούν;

 

Μην ποτέ καταφέραμε, σχήματα εμείς και ίσκιοι,

με τις πρόωρα ώριμες και μαραμένες μας συμπεριφορές

να ταράξουμε του ξέγνοιαστου θέρους τους τη γαλήνη; (XVII, απόσπασμα)

 

Στα Σονέτα προς τον Ορφέα, γραμμένα εν μέσω μιας δημιουργικής έκρηξης (που την ενισχύει η ηθελημένη απομόνωση του ποιητή στον πύργο Μυζό της Ελβετίας)  τον Φεβρουάριο του 1922, με, εμφανή τουλάχιστον, αφορμή τον θάνατο της νεαρής Βέρα Ουκάμα Κνόοπ που τον συγκλόνισε. Ωστόσο, με «όχημα» τον μυθικό Ορφέα και τον συμβολισμό του, ερευνά την ανθρώπινη ύπαρξη, τη σχέση της ζωής με τον θάνατο, όχι ως ζεύγος αντιθέτων· στην ουσία φανερώνει τα «περάσματα» που επιτρέπουν την ένωση των δυο σε ένα όλον αδιαίρετο. Πρωτίστως ποιητής ο Ρίλκε, θα δείξει πώς η Τέχνη καθορίζει τη ζωή, στον βαθμό που να ταυτίζεται η ύπαρξη με τη δημιουργία του έργου, και η ποίηση να αναδεικνύεται ως μόνη αληθινή πραγματικότητα. Τα σονέτα απευθύνονται στον Ορφέα, απηχώντας τη διάθεση του ποιητή να ενδυθεί ο ίδιος τον μυθικό ήρωα, να κάνει τη δική του κατάβαση στον Άδη, να βιώσει την πλήρη καταβύθιση στον εσώτερο εαυτό του, εκεί που θα δει τον εξωτερικό κόσμο με άλλα μάτια, όχι αποκομμένος από αυτόν αλλά, όπως θα πει η Ιωάννα Αβραμίδου στο Επίμετρό της, «([…] βρίσκοντας τη σωστή απόσταση, μια μέση οδό που επιτρέπει σε κάποιον να δημιουργεί), μέσω δηλαδή της αναδίπλωσης στα μύχια του εαυτού του» (σ. 135).

 

Το Άσμα, εσύ διδάσκεις, δεν είν’ πόθος σφοδρός,

μήτε αναζήτηση απλώς για τρόπαια εφικτά·

το Άσμα είναι ύπαρξη. Για τον Θεό όλα απλά.

Μα πότε όμως υπάρχουμε εμείς; (III, απόσπασμα)

 

Τα κλασικά έργα της λογοτεχνίας διατηρούν τη φρεσκάδα τους, όταν προσεγγίζονται από ικανούς μεταφραστές, γνώστες όχι μόνον της γλώσσας αλλά και της ιδιαιτερότητας του δημιουργού τους και των συγκυριών της εποχής. Η Ιωάννα Αβραμίδου όχι μόνο απέδωσε στη γλώσσα μας (με σεβασμό στην αρχή του Ρίλκε για μια μετάφραση που δεν θα πρόδιδε το νόημα των στίχων του) ένα από τα σπουδαιότερα έργα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, αλλά διερεύνησε τον δημιουργό και την εποχή του, τις επιρροές του και τις αποστάσεις που κράτησε από τις σύγχρονες με αυτόν λογοτεχνικές τάσεις. Έτσι, μας έδειξε πώς δημιούργησε ένα δικό του σύμπαν, με τα Σονέτα του να  αποτελούν ικανή απόδειξη της μοναδικότητάς του. Απέδωσε τη μορφή του σονέτου, τον λυρισμό, τη μουσικότητα, το ομοιοκατάληκτο των στίχων, τον ρυθμό των ποιημάτων με γνώμονα, όπως θα πει, την πρόκληση μιας συγκίνησης ανάλογης αυτής που προξενεί το πρωτότυπο.

 

Φίλε βουβέ των αποστάσεων των πολλών,

νιώσε πως η ανάσα σου τον χώρο μεγαλώνει.

Στις σκοτεινές αψίδες των καμπαναριών

τον εαυτό σου άσε να ηχεί. Ό,τι σε κατατρώει

γίνεται Δύναμη με τούτη την τροφή.

Μπες μες στη Μεταμόρφωση και βγες.

Ποια είναι η εμπειρία σου η πιο οδυνηρή;

Γίνε κρασί, αν το να πιεις είναι πικρό για σε.

Τη νύχτα αυτή της πλησμονής, εκεί

που αλλόκοτα οι αισθήσεις συναντιούνται,

νόημά τους γίνε, δώσε τους μαγική ισχύ.

Τα γήινα όλα αν σ’ έχουνε ξεχάσει, εσύ

Πες στην ασάλευτη τη γη: κυλώ.

Και στο γοργό νερό πες: Είμαι. (XXIX)

 

Στη πρόσφατη δίγλωσση έκδοση των Σονέτων προς τον Ορφέα, των εκδόσεων Κουκκίδα, προτάσσεται ένα κείμενο εισαγωγικό, γραμμένο το 1936, στο οποίο η Μαργκερίτ Γιουρσενάρ θα δώσει το ιδιαίτερο στίγμα του σπουδαίου ποιητή όχι μόνον ως δημιουργού αλλά και ως «φορέα» και «διακινητή» των μυστικών μηνυμάτων: «εάν αυτός ο ποιητής, συνηθισμένος στις αγγελικές επισκέψεις, προτίμησε να παραμείνει πένης, ταπεινός, απογυμνωμένος έως και διάφανος, είναι επειδή ήξερε πως γεννήθηκε για να μεταδίδει, να ακούει, να μεταφράζει με κίνδυνο της ζωής του, τα μυστικά μηνύματα που του επέτρεπαν να συλλαμβάνουν οι κεραίες της ιδιοφυΐας του». (σ. 12).

 

 Διώνη Δημητριάδου

 

 

ΣΕ ΣΤΑΥΡΩΣΑΝ ΑΔΕΡΦΙ ΜΟΥ 20-7-1974 Γιώργος Αλεξανδρής

ΣΕ ΣΤΑΥΡΩΣΑΝ ΑΔΕΡΦΙ ΜΟΥ

20-7-1974

Γιώργος Αλεξανδρής

Το λίκνισμα του νησιού, στ’ αφρόσκεπο το κύμα,
γλυκανασαιμιά και τραγούδι στης πεθυμιάς την τράτα
και το μακρινό τ’ αγνάντεμα, ακόμη ένα στέριο  βήμα
για το σφιχτό τ’ αγκάλιασμα στης ένωσης τη στράτα.

Λιοκέντητη  η σημερινή, εικοστή του Ιούλη αυγή,
το μεσημέρι απάντημα της πίστης στην ελπίδα
κι απέλπισμα τ’ απόβραδο με σταύρωση θλιβερή
στ’ αντάμωμα που πόθησε τ’ αδέρφι στην πατρίδα.

Τα πορτόφυλλα που έπεσαν στο βάρος της κατάρας,
τα κλάματα που ακούστηκαν παράπονο κι ευχή,
ψυχές που μοιρολόγησαν το στοίχειωμα της λαχτάρας,
στο σπίτι μας αντήχησαν παράκληση και οργή.

Φωτιές φυγής και κρότοι διωγμού στο σπίτι του αδερφού
και πνίγεται η ανάσα του ,μαραίνεται η ψυχή του
στο μίσος και την απειλή, του γείτονα και του γνωστού,
να σηκώνει ψηλά τα χέρια του, ικέτης στη ζωή του.

Σε σταύρωσαν αδέρφι μου και είδα τη θανή μου.
Τον τάφο που σου άνοιξαν είναι δικό μου μνήμα.
Θεριέψου στο κουράγιο σου, άκου και τη φωνή μου
κι η πίστη μας ομόψυχη, φουρτουνιασμένο κύμα,

θα πνίξει στο βαθυγάλαζο τ’ αφορεσμένα χέρια
που μάτωσαν τη θάλασσα, αυτή που γλυκοκυματούσα
κρατούσε στην αγκάλη της το σμίξιμο των πόθων,
περήφανα που το ένιωθες κι εγώ το λαχταρούσα.

Το σταύρωσαν αδέρφι μου το συναπάντημά μας,
μα σφίξε μέσ’ στο χέρι μου τα στέφανα του χρόνου,
πανήγυρη ξημέρωμα στην Κύπρο τ’ αντάμωμά μας,
στο δίκιο μας  να ιστορήσουμε, το κούρσεμα του πόνου.

Γιώργος   Αλεξανδρής

Οδός Πανός εργοτάξιο εξαιρετικών αισθηµάτων τχ. 207

Οδός Πανός

εργοτάξιο εξαιρετικών αισθηµάτων

τχ. 207

 

‛Oδός Πανός®

εργοτάξιο εξαιρετικών αισθηµάτων

έτος 44o, τχ. 207, Οκτώβριος-Δεκέµβριος 2025

ΠEPIEXOMENA

Σελίδες με τον

Γιάννη Τσαρούχη

3 Ευφροσύνη Δοξιάδη: Ο πατέρας μου, ο Τσαρούχης και τα Φαγιούμ. Καταγραφή Θανάσης Θ. Νιάρχος

12 Συνέντευξη του Γιάννη Τσαρούχη στον Γιώργο Κ. Πηλιχό, 1965. Αρχείο του Θανάση Θ. Νιάρχου

14 Γιάννης Βασιλόπουλος: Ο Τσαρούχης σαν άγιος

*

15 Δημήτρης Νόλλας: Μια ξενιτιά ο κόσμος όλος

23 Δάφνης Παράσχου: Με τον τρόπο του Κ.Π. Καβάφη

24 Βασίλης Κοντόπουλος: Εδώ Βερολίνο

29 Κωνσταντίνος Ανδρουτσόπουλος: Σταυρός

30 Χρίστος Χριστοφής: Με την ματιά του συλλέκτη...

36 Πηνελόπη Τριάντου: Αρκαδία

37 Θανάσης Θ. Νιάρχος: Σελίδες ημερολογίου

42 Γιώργος Χρονάς: Ο Κωνσταντίνος Παπαδάκης στην Αθήνα

Aφιέρωμα στην Άλις Μανρό

από την Εύα Στάμου

43 Εύα Στάμου: Άλις Μανρό: ο ρόλος του τόπου και της έμφυλης πραγματικότητας στο έργο της

48 Τζούλια Γκανάσου: «Η λυτρωτική αμφιβολία της Άλις Μανρό»

51 Όλγα Μπακοπούλου: Ο αφηγηματικός μικρόκοσμος της Άλις Μανρό

55 Νίκος Ξένιος: Με τον τρόπο της Alice

58 Γιώργος Πολ. Παπαδάκης: Μια ματιά στο έργο της Alice Munro με αφορμή το βιβλίο της Απόδραση

*

62 Γιώργος Σπ. Αναγνώστου: Φύσηξε αέρας κι άνοιξε

62 Δημήτρης Στενός: Κατάκλιση

63 Κώστας Θ. Ριζάκης: φυλλοβόλων ένσφαιρος τετράς

65 Ιουλίτα Ηλιοπούλου: Σκέψεις για το βιβλίο του Θανάση Νιάρχου «Επιτέλους μόνος»

68 Νεφέλη Γκάτσου: Αλφρέ ντε Μυσσέ

69 Νεφέλη Γκάτσου: Επίγραμμα

71 Χρήστος Μαυρής:«Ηταν ένα σωστό μακελειό αθώων»

82 Μαριάννα Γ. Παπουτσοπούλου: Μετά τον Αρθούρο

84 Κωνσταντίνος Βορβής: Μπρουταλισμός

86 Βιβλία. Γράφουν οι: Διώνη Δημητριάδου, Κατερίνα Ι. Παπαδημητρίου, Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης, Χάρης Β. Χαρίσης, Κωνσταντίνος Βορβής, Δώρα Κασκάλη, Κωνσταντίνος Μπούρας, Αθανάσιος Βαβλίδας, Γιώργος Χρονάς

126 Γιώργος Ζώταλης: Ποντικοφάρμακα

127 Μπάμπης Ιμβρίδης: 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

134 Γιώργος Κατραούρας: Διαδοχικά

135 Θέατρο. Γράφουν οι: Κωνσταντίνος Μπούρας, Αθανάσιος Βαβλίδας

142 Μάριος Σκέμπης: Ταύρος πλήρης δικομαχιών: ο Πάμπλο Πικάσσο στην Θεσσαλονίκη

148 Παντελής Λημναίος: Το ελληνικό όνειρο

151 Αθανάσιος Βαβλίδας: Μουσικές Ανταπο-κρίσεις

159 Βίος, Πειραιώς 84, Γκάζι - Αθήνα

160 Δευτέρα

161 Τα 4 τεύχη μας του 2025 – 204, 205, 206, 207

166 Τα νέα μας βιβλία, Εκδόσεις Οδός Πανός

Υπάρχει στα βιβλιοπωλεία:

Πολιτεία

Ιανός (Αθήνα, Θεσσαλονίκη)

Πρωτοπορία (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα)

Πατάκης

Αχιλλέας Σίμος

Ελευθέριος Τζανακάκης

Χρήστος Μαρίνης

Α. Κανάκης

Συμμετρία Α. Ε.

Τσιγαρίδας Α. Ε.

Ευριπίδης Α. Ε.

Σμυρνιωτάκης Greek books

Δ. Τσανάς – Σ. Δημόπουλος

Σκλαβούνος Παράσχης

Ηλίας Μαγγόπουλος

Κέντρο του Bιβλίου (Θεσσαλονίκη)

Μαλλιάρης (Θεσσαλονίκη)

Κεντρί (Θεσσαλονίκη)

Oblik Editions (Θεσσαλονίκη)

Πολύκεντρο Θαλασσινού (Κως)

Βιβλιοπωλείο Οδός Πανός, Διδότου 39 και Ιπποκράτους

106 80 Αθήνα, τηλ 2103616782

e-mail: chronas@otenet.gr

και όπου ζητηθεί με αντικαταβολή.

Διανομή από το Πρακτορείο Τύπου, Άργος Α.Ε., μόνο στην Αττική,

και στο αεροδρόμιο Αθηνών

 

Αντιμέτωποι με τον πόνο των άλλων Susan Sontag Μετάφραση: Χριστίνα Παπαδοπούλου εκδόσεις Gutenberg η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

 

Αντιμέτωποι με τον πόνο των άλλων

Susan Sontag

Μετάφραση: Χριστίνα Παπαδοπούλου

 εκδόσεις Gutenberg

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ | «Εμείς» και ο πόνος των άλλων • Fractal

 

«Εμείς» και ο πόνος των άλλων

 

Εφόσον αισθανόμαστε συμπόνια, θεωρούμε πως δεν έχουμε μερίδιο ευθύνης σε ό,τι είναι αυτό που προξένησε τη δυστυχία. Ο οίκτος που νιώθουμε είναι ένδειξη όχι μόνο της αθωότητας, αλλά και της αδυναμίας μας. (σ. 152). Η Susan Sontag (1933-2004),  μια από τις πιο επιδραστικές φωνές της διανόησης του 20^ού αιώνα, στο δοκίμιό της Αντιμέτωποι με τον πόνο των άλλων αναλύει τους τρόπους που η κυριαρχία της εικόνας (με όλα τα μέσα προβολής που διατίθενται) δημιουργεί μια ψευδαίσθηση εγγύτητας με την πραγματικότητα, οδηγώντας συν τω χρόνω στην αδιαφορία και την παθητικότητα. Ποιοι, όμως, είμαστε «εμείς», μέσα στο πρώτο πληθυντικό πρόσωπο που χρησιμοποιεί η Sontag, πόσες διαφορετικές ποιότητες συμπεριλαμβάνονται μέσα σε αυτό το εύκολα προσλαμβανόμενο ως συλλογικό υποκείμενο; Η παντοδύναμη εικόνα, απείρως ισχυρότερη από αυτή την υποτιθέμενη συλλογικότητα, μπορεί να μας αντιμετωπίζει ως σύνολο ομοειδών και ομοφρονούντων, τη στιγμή που ποικίλλουν, διακλαδίζονται, αλληλοσυμπληρώνονται ή αλληλοαναιρούνται όλα τα επίπεδα στα οποία βρισκόμαστε ο καθένας, οικονομικά, κοινωνικά, ιδεολογικά, πολιτικά, θρησκευτικά, για να δώσουμε μόνο τις συμβατικές και επιφανειακές κατηγορίες;

Ζώντας, επομένως, σε μια κοινωνία πολλαπλών αντιθέσεων και επιπέδων, δεν ανταποκρινόμαστε το ίδιο απέναντι σε ό,τι προβάλλεται μέσα από τους κυρίαρχους κάθε φορά εξουσιαστικούς μηχανισμούς. Υπάρχει μεγάλη διαφορά, εν προκειμένω, στον τρόπο που αντιδρά ο θεατής στις εικόνες ενός καταστροφικού πολέμου, ανάλογα με τη θέση του, οριζόμενη από τις παραπάνω παραμέτρους. Αλλά και μεγάλη διαφορά επίσης, αν πρόκειται απλώς για έναν θεατή των βραδινών ειδήσεων, πολύ μακριά ευρισκόμενο από το θέατρο της φρίκης,  ή αν πρόκειται για κάποιον που θεάται στην οθόνη την καταστροφή της δικής του ζωής, στη δική του πατρίδα.

Στο δοκίμιό της αυτό η Sontag συνεχίζει αλλά και ανασκευάζει στα σημεία του το προηγούμενο γνωστό της έργο Περί φωτογραφίας. Κυρίως στέκεται στη θέση που είχε διατυπώσει τότε για την υπονόμευση της ικανότητάς μας να ανταποκρινόμαστε στα ερεθίσματα των εικόνων με συναισθηματικό σφρίγος και ηθική μέριμνα. Τώρα, μένοντας περισσότερο στις προβαλλόμενες με καταιγιστικό ρυθμό σκηνές φρίκης, θα ανασκευάσει: […] αυτό που υπονομεύεται είναι η αίσθησή μας για την πραγματικότητα. Η ίδια η πραγματικότητα εξακολουθεί να υπάρχει, παρά τις όποιες προσπάθειες να μειωθεί το κύρος της. (σσ. 159-160).

Με αναλυτικές αναφορές σε φωτογραφίες ή κινηματογραφημένα ντοκουμέντα από διάφορους τόπους και διαφορετικές εποχές (αρχής γενομένης από την πρώτη απόπειρα καταγραφής ενός πολέμου, κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου και φθάνοντας έως τους Δίδυμους Πύργους, τον  πόλεμο στη Βοσνία, αφού θα έχει διατρέξει τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, θα δείξει κατά πόσο η φωτογραφική μηχανή, που είναι το «μάτι της Ιστορίας» κατά τον φωτογράφο Μάθιου Μπρέιντι, μπορεί όχι μόνον να παραπλανά αλλά και να ψεύδεται ακολουθώντας εντολές άνωθεν· για παράδειγμα η επιλογή για πολιτική συμφιλίωση οδηγεί σε περιορισμό της μνήμης, την οποία υποτίθεται πως εξυπηρετεί η εικόνα, ή θα ήταν μάλλον αντιπατριωτική ενέργεια μια, ας πούμε, έκθεση φωτογραφίας με υλικό από τα χρόνια της δουλείας των μαύρων στην καθόλα προοδευτική Αμερική.

Στο βιβλίο της αυτό η Sontag δεν θα μιλήσει απλώς για την «κοινωνία του θεάματος», με τον όρο του Γκυ Ντεμπόρ, αλλά κυρίως θα στρέψει το ενδιαφέρον στον ρόλο του θεατή, όχι μέσα στο επιφανειακό και ανεδαφικό συλλογικό «εμείς», αλλά στην προσωπική ευθύνη που έχουμε ως άτομα σκεπτόμενα. Δεν έχει τόση σημασία για το θέμα που αναλύει το διαδεδομένο «Δεν ξεχνώ», καθώς η εστίαση σε κάποιο συγκεκριμένο γεγονός βαρβαρότητας υποτιμά τη λειτουργία της σκέψης χάρη στη μνήμη. Η μνήμη, όμως, έτσι κι αλλιώς συνδέεται, όπως θα πει, με τους νεκρούς. Το ζητούμενο είναι να αναρωτηθεί κανείς ποια η αρχή του νήματος, ποιος ευθύνεται για όσα φοβερά δείχνει η εικόνα,  πώς θα μπορούσε να αποφευχθεί, υπάρχει και η δική μας ευθύνη γιατί υποστηρίξαμε μια άδικη εξουσία που ανέλαβε δράση και προσπαθεί να μας πείσει πως σωστά πράττει, γιατί δεν αντιδράσαμε εγκαίρως, γιατί σιωπήσαμε;

Όλα αυτά δεν είναι εύκολα ερωτήματα, ούτε οδηγούν αυτονόητα στην επικράτηση του δικαίου, στο τέλος της φρίκης των πολέμων, των βασανιστηρίων, των εξευτελισμών. Ούτε εξαντλούνται σε αυτό το κριτικό σημείωμα όλες οι παράμετροι που εξετάζονται στο δοκίμιο της Sontag. Κρατώ για το τέλος μια σημαντική διάκριση που κάνει, ανάμεσα σε όλους «εμάς» και στους νεκρούς των φωτογραφιών, των ρεπορτάζ των δελτίων ειδήσεων, τους οποίους εμείς θέλουμε να σηκώσουμε στους ώμους μας: Εδώ οι νεκροί αδιαφορούν για τους αυτόπτες μάρτυρες – αδιαφορούν για εμάς. Γιατί να ζητήσουν την προσοχή μας; Μήπως θα είχαν κάτι να μας πουν; «Εμείς» –αυτό το «εμείς»  περιλαμβάνει όσους ουδέποτε βίωσαν καταστάσεις αντίστοιχες με αυτές που έζησαν εκείνοι– αδυνατούμε να καταλάβουμε. Αδυνατούμε να το συλλάβουμε. Δεν  μπορούμε με τίποτα να φανταστούμε τα όσα έζησαν. Δεν μπορούμε να φανταστούμε πόσο φρικτός, πόσο τρομακτικός είναι ο πόλεμος· και πόσο συνηθισμένος γίνεται. (σ. 182).

Χρόνια πολλά μετά την πρώτη έκδοση του δοκιμίου στην ελληνική γλώσσα, τώρα από τις εκδόσεις Gutenberg, σε νέα μετάφραση από τη Χριστίνα Παπαδοπούλου, πάντοτε επίκαιρη η σκέψη της  Susan Sontag, όσο η φρίκη θα συνεχίζεται απτόητη και η εικόνα της θα μας καθιστά θεατές της.

Διώνη Δημητριάδου