ΟΙΝΟΣ ΚΑΤΟΠΤΡΟΝ ΝΟΥ ΦΩΤΗΣ ΙΩΑΝ. ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ της Παναγιώτας Π. Λάμπρη πεζογράφου - ποιήτριας

 

ΟΙΝΟΣ ΚΑΤΟΠΤΡΟΝ ΝΟΥ

ΦΩΤΗΣ ΙΩΑΝ. ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

 

της Παναγιώτας Π. Λάμπρη

πεζογράφου - ποιήτριας

 

Μόλις ολοκλήρωσα τη μελέτη του βιβλίου του Φώτη Ιωάν. Δημητρόπουλου, ΟΙΝΟΣ ΚΑΤOΠΤΡΟΝ ΝΟΥ - Οίνος και Συμπόσια στην Ελληνική Αρχαιότητα - Ποιητικές και άλλες μαρτυρίες (Πάτρα 2019), ένιωσα βαθιά ικανοποίηση και χαρά. Και τούτο, διότι, πέραν του ότι αγαπώ τις μονογραφίες διαφόρων επιστημονικών πεδίων, εν προκειμένω είχα απολαύσει μια ξεχωριστή μελέτη για τον οίνο, η οποία ήταν αποτέλεσμα πολύ μόχθου, καθώς ο συντάκτης της, πέραν άλλων, διέτρεξε πλήθος πηγών, που στη συνέχεια αριστοτεχνικά τις σύνθεσε, προσφέροντας στο αναγνωστικό κοινό ένα άκρως ενδιαφέρον βιβλίο, τη συγγραφή του οποίου καθόρισε «ο οίνος ως γεύση και απόλαυση και ο οίνος ως ηδύγευστον σύνδρομον ενός πολιτισμού (ενν. του ελληνικού) από τη χαραυγή της παρουσίας του ως τις μέρες μας» (σ. 7).

    Και όπως ορθά επισημαίνεται στον Πρόλογο, η κληρονομιά των αρχαίων προγόνων δεν αφορά μόνο σε «αγάλματα και μαρμαροκολόνες ενός ηρωικού μεγαλείου ή  συγγράμματα λογοτεχνίας επιστημονικής σκέψης και φιλοσοφικού στοχασμού, αλλά και ήθος ανθρώπου που η κοινωνικότητα του επεκτεινόταν πέρα από το βουλευτήριο και την εκκλησία του δήμου και ολοκληρωνόταν σχεσιοδυναμικά στην ελεύθερη συναναστροφή της αγοράς, της γιορτής και του συμποσίου.» (σ. 8)

    Σε τέτοιες εκφάνσεις του πολιτιστικού βίου μάς μυεί σταδιακά ο συγγραφέας και με πλήθος κειμένων της ελληνικής γραμματείας, τα οποία παραθέτει στην πρωτότυπη μορφή τους για ευνόητους λόγους, αλλά και σε μετάφραση προς διευκόλυνση των αναγνωστών. Και είναι αλήθεια πως διαβάζοντας τα κείμενα και στις δύο μορφές τους, εκτός από τη συνάφεια που παρατηρείς, γοητεύεσαι από πολλές λέξεις του αρχαίου λόγου, οι οποίες γεννήθηκαν, για να περιγράψουν τη ζωή, όπως τότε δημιουργείτο και αναπτυσσόταν, ενώ πλείστες εξ αυτών τις συναντάς ίδιες ή κάπως παραλλαγμένες στις μέρες μας.

    Η οργάνωση της γραφής σε κεφάλαια βοηθά τον μελετητή, ο οποίος δεν χάνεται στη ροή ενός συνεχούς κειμένου, αλλά και μπορεί εύκολα να επανέρχεται σ’  όποια σημεία τον εντυπωσίασαν κι επιθυμεί να τα ξαναδεί, ενώ πολλοί από τους τίτλους, εκτός που προϊδεάζουν για το περιεχόμενό τους, προσφέρουν ξεχωριστή αρχοντιά, θα έλεγα στο βιβλίο, όπως για παράδειγμα, «Οίνος ηδύποτος», «Προσκεκλημένοι και απρόσκλητοι», «Η ταξιθέτηση», «Εταίρες περιωπής και ποταγωγίδες», κ.λπ. Επίσης, σημαντικές για την πρόκληση ενδιαφέροντος και την κατανόηση του κειμένου είναι το πλήθος σχετικών εικόνων που το συνοδεύει. Αξιοσημείωτο είναι ακόμα και το ότι ούτε στιγμή δεν ξεχνά να υπενθυμίζει στον αναγνώστη και ταυτόχρονα να τον διδάσκει για το ιδιότυπο DNA που μας συνδέει με τους αρχαίους προγόνους μας σε πλείστες όσες εκφάνσεις του ιδιωτικού και του δημόσιου βίου, γι’ αυτό και πρέπει να πίνουμε κρασί όχι σαν πότες αλλά σαν συμποσιαστές Έλληνες, που έπιναν κρασί στα συμπόσια.

    Άλλωστε, στην Εισαγωγή, καλώντας μας στη γνωριμία με το βιβλίο του, γράφει χαρακτηριστικά: «Για να διαβάσει κανείς ένα κείμενο για το κρασί, ή για να το απολαύσει δεν χρειάζονται πολυτελείς προσκλήσεις και πολυδάπανες επισημότητες των διαφόρων φορέων και εκφορέων. Είναι αρκετοί δυο-τρεις φίλοι, ένα ποτήρι κρασί με τη μυρωδιά του σταφυλιού και τη γλυκιά του γεύση, καθώς και ανάλογο… μεζεδάκι! Γιατί το να ξέρει κανείς να πίνει «ευ και επισταμένως» σημαίνει ότι ξέρει να ζει. Το κρασί είναι το ποτό του τραπεζιού και της συντροφιάς. Είναι το «αντιοξειδωτικό» για τις τριβές των ανθρώπινων σχέσεων. Σε αντίθεση με τη μοναξιά του ξενόφερτου σκληρού ποτού, δρα ψυχολυτρωτικά και ασκεί θετική επίδραση στην υγεία ψυχική και σωματική. Ο Πλάτων θεωρεί «τον οινον επίκουρον της του γήρως αυστηρότητος και φάρμακον ώστε ανηβάν». Και πρέπει να πίνουμε κρασί όχι σαν πότες αλλά σαν συμποσιαστές Έλληνες, που έπιναν κρασί στα συμπόσια∙ εκεί όπου επικρατούσε η απόλαυση, η συντροφικότητα, το μέτρο και το πνεύμα. Εκεί όπου ο οίνος ήταν κάτοπτρον όχι μόνο του νου αλλά και ενός ολόκληρου λαού.» (σ. 12)

    Με λίγα λόγια, ο Φώτης μας καλεί να γίνουμε συμποσιαστές και κατά τη διάρκεια της μελέτης του βιβλίου του, διότι έτσι θα νιώσουμε τι σημαίνει οίνος και απόλαυσή του. Ως εκ τούτου, ως καλός συμποσίαρχος μας οδηγεί σταδιακά στη γνώση και στη μέθεξη, μιλώντας μας για την ετυμολογία της λέξης οίνος, για τα είδη των οίνων κατά την αρχαιότητα, για την καλλιέργεια της αμπέλου, για τα αναγκαία για την οινοποίηση αντικείμενα, για τα έθιμα που σχετίζονται με τη συγκομιδή των σταφυλιών και την επεξεργασία τους, κ.λπ., κι αυτά μέσα από σχετικά κείμενα δημιουργών, οι οποίοι εμπνεύστηκαν και τα αποτύπωσαν σε διάφορα είδη λόγου καταλείποντάς μας πολιτιστικούς θησαυρούς.

    Από τη μελέτη του βιβλίου, «ΟΙΝΟΣ ΚΑΤOΠΤΡΟΝ ΝΟΥ - Οίνος και Συμπόσια στην Ελληνική Αρχαιότητα - Ποιητικές και άλλες μαρτυρίες», εκτός άλλων, προκύπτει πως ο συντάκτης του δημιούργησε ένα άρτιο έργο για τον οίνο, το οποίο θ’ αποτελεί, αν μη τι άλλο, σημείο αναφοράς για τη βιβλιογραφία. Το μόνο, που με θλίβει, είναι ότι αυτό το εξαίρετο από πολλές απόψεις σύγγραμμα δεν τυγχάνει της δημοσιότητας και της αναγνωσιμότητας που του αναλογεί, αφού δεν υπάρχει στις προθήκες και στις προτάσεις των βιβλιοπωλείων και, όπως σημειώνεται (σ. 4), διατίθεται μόνο από το βιβλιοπωλείο HAPPY HOUSE (haphouse@otenet.gr), το οποίο διαπίστωσα πως βρίσκεται στο Ληξούρι της Κεφαλλονιάς! Τόσο μακριά και τόσο κοντά για όποιον ενδιαφέρεται!   

    Κλείνοντας τούτη τη σύντομη αναφορά στο εν λόγω βιβλίο, σημειώνω πως ό,τι και να γράψει κάποιος γι’ αυτό είναι λίγο! Ταιριάζει κάθε έπαινος στον δημιουργό του για πολλούς λόγους και αξίζει στο βιβλίο να ταξιδέψει στο πνεύμα και την ψυχή πολλών Ελλήνων, και όχι μόνο, διότι αποτελεί αξιολογότατο πολιτιστικό αγαθό και μιας μορφής αντίσταση στην ποικιλόμορφη ευτέλεια που μας κατακλύζει.

Παναγιώτα Λάμπρη