… , ασύνδετο σχήμα, … Άννα Ε. Πετράκη εκδόσεις Κάκτος η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

 

… , ασύνδετο σχήμα, …

Άννα Ε. Πετράκη

 εκδόσεις Κάκτος

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη  ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ | Λόγος λιτός, κι όμως αναφλεγόμενος • Fractal

 

 

Λόγος λιτός, κι όμως αναφλεγόμενος

 

Στην προμετωπίδα της πρόσφατης ποιητικής συλλογής της Άννας Πετράκη ορίζεται η ποίηση, τολμηρό εγχείρημα, καθώς, από όλα τα είδη της γραφής, η ποιητική εκφορά του λόγου διεκδικεί περισσότερο την άρση των ορίων: Ποίηση είναι// να κάνεις τη σιωπή/ να καίγεται/ να λαμπαδιάζει/ στάχτη να γίνεται// σαν φως και σαν κραυγή/ να ανασταίνεται/ απ’ την αρχή ξανά. Και, πράγματι, εδώ τα «όρια» της ποίησης μοιάζει να καταργούνται, να αρπάζουν φωτιά, να καίγονται, να μένει η κραυγή σε μια αέναη διαδρομή δημιουργίας. Έτσι, από την αρχή η ποιήτρια μάς βάζει στο κλίμα ενός λόγου που αναφλέγεται.

Χωρισμένη σε τρία μέρη η συλλογή (Εν ονόματι του ανθρώπου, Λιγοστεύω την επικράτεια του Άδη, Μόνη μνήμη οι λέξεις), με το κάθε μέρος φαινομενικά αυτόνομο, ωστόσο γερό νήμα να τα συνδέει· αν στο πρώτο κυρίαρχη μορφή ο ποιητής με το αμφίβολο κάθε φορά έργο στα χέρια του, έτοιμο να δικαιωθεί η να κατασπαραχθεί, αν στο δεύτερο η ίδια στο επίκεντρο, σε μια πιο προσωπική καταγραφή, αν στο τρίτο οι λέξεις παντού δηλώνουν την παρουσία τους ως δομικά στοιχεία του λόγου αλλά και ως στοιχειωμένα μέσα τους νοήματα, η σύνδεση είναι εκεί. Η ποιήτρια καταγίνεται σε ένα παιχνίδι, μεταθέτοντας διαρκώς την εστίαση του φακού της, από τους ποιητές, στην ίδια ως ποιήτρια, και πάλι πίσω στο ποίημα, όλα σε μια σχέση άρρηκτη, ικανή να ενσωματώσει στις πτυχές της τη δημιουργία, τη βίωση της απώλειας, το ερωτικό στοιχείο ως απολεσθέν κι αυτό, τη μνήμη εν τέλει που αρπάζεται από τις λέξεις, να διασωθεί, κι έτσι σωσμένη, να σώσει και το ποίημα και τον ποιητή.

Πιο ώριμη σ’ αυτή τη συλλογή της η Πετράκη, μετά από μια μακρά πορεία ποιητικών καταθέσεων, βρίσκει τον «κοινό τόπο», το σημείο που τα ποιήματά της συναντώνται, ώστε να συστεγαστούν στην ίδια συλλογή. Το ασύνδετο σχήμα, με τα πενήντα ποιήματα, βρίσκει τις συνδέσεις, κρατώντας αόρατες τις ραφές τους. Ελάχιστα τα σημεία στίξης (τι τα χρειάζεται άλλωστε η ροή του λόγου;), σχολιασμένες οι τελείες στο ομώνυμο ποίημα, δηλωτικές ενός αμετάκλητου τέλους που καταργεί τη χρησιμότητα των ατελών αποσιωπητικών, που δεν αρκείται στη μικρή παύση ενός κόμματος, μικρή ανάσα άχρηστη, αφού εδώ όλο το ποίημα ανασαίνει. 

[…] Δεν μου χρειάζονται/ των κομμάτων παύσεις μικρές./ Ζω τις μεγάλες, τις ανεπίστροφες, τις οριστικές./ Άχρηστα μού ’γιναν τα αποσιωπητικά./ Τι χαμηλόφωνα να υπονοήσω;/ Διφορούμενο τι να σκεφτώ;/ Εσύ είσαι μακριά./ Το κενό είναι εδώ./ Σε αδιάφορους ξένους μιλάω./ Τελειώνω πάντα ό,τι έχω να γράψω./ Αποσώνω πάντα ό,τι έχω να πω. («Ασύνδετο σχήμα»).

Η γραφή της Πετράκη μετεωρίζεται ανάμεσα στην κυριολεξία με λιτό, κοφτό λόγο, και στην ελάχιστη μεταφορικότητα, όση επιτρέπει ο ποιητικός της τρόπος, η άποψή της για τον ποιητικό λόγο, να γίνεται κατανοητός χωρίς υπερβολικές «υπερβάσεις».

[…] Ποια ανοικείωση να επιδιώξω;/ Όλοι του αδύτου μου οι συνειρμοί/ άγιοι συν-αγερμοί της γλώσσας. («Διάλογος με έγκριτο κριτικό»). 

Ενσωματώνει στους στίχους της αναφορές αντλημένες από τη φιλολογική της σκευή, συνδέει με τον δικό της λόγο άλλους ομοτέχνους της, θυμάται μουσικές και ταινίες, αφήνεται καμιά φορά στον μύθο. 

[…] Προκρούστεια κλίνη/ Στο κεφαλάρι της η αλήθεια αόρατη θεά/ Στα πόδια της ιέρεια η λέξη/ με κατάνυξη υπηρετεί τη θεά,/ με μένος τελετουργικό την αποκαθηλώνει («Προκρούστεια κλίνη»).

Ταυτόχρονα πρόκειται για μια ποίηση αυτεπίγνωσης –δείγμα ωριμότητας– που δεν φοβάται τον αυτοσαρκασμό, τις πικρές διαπιστώσεις, τη λεπτή ειρωνεία. 

Όταν φύγω,/ θα πούνε/ πως η θανούσα έγραφε ποιήματα/ προδήλως ευπρεπή και ευπρεπισμένα/ Μόνον εγώ θα ξέρω/ πως ήμουν μια στιχοπλόκος/ που θρασυδείλως περιέγραφα/ το comme il faut μου το εξώτερον,/ πνιγμένη σε δαίμονες/ (χορό αγχόνης)/ εις το εσώτερον// Την υπογραφή μου ποτέ δεν έβαλα/ (ούτε υποδήλως)/ κάτω από κρίματα/ και ας περιφέρονται οι ενοχές μου/ στους ουρανούς του κόσμου/ αγκαλιασμένες σε έναν βρόχο/ μιας ανεπίκαιρης/ και ανοίκειας/ αθωότητας («Προδήλως ευπρεπή»).

Ποίηση ειπωμένη με ειλικρίνεια, με αυθεντικότητα, σε ευθεία πορεία συνάντησης με τον αναγνώστη της. Δυνατός, βέβαια, και ο ποιητικός λόγος που πίσω από τις λέξεις του αφήνει τα συνδηλούμενα να σπάσουν τον σκληρό φλοιό του κώδικα, να απογειώσουν την αναγνωστική συμμετοχή (όσοι αναγνώστες, τόσες ερμηνείες), ωστόσο αν μπορούμε να θέσουμε στόχο στην ποίηση, κι αν αυτός ο στόχος αφορά την όσο πιο ευθύβολη προσέγγιση του αποδέκτη, απομακρυνόμενη από την όποια «ιδιωτική οδό» –έχει ενδιαφέρον η τοποθέτηση αυτή– τότε η ποίηση της Πετράκη έχει την ξεχωριστή αξία της. Άλλωστε, όπως δηλώνεται στον τίτλο του  δεύτερου μέρος της συλλογής (Λιγοστεύω την επικράτεια του Άδη), η ουσία εκεί βρίσκεται, πώς θα νικήσει η ζωή απέναντι σε ό,τι την καταργεί. Η ποίηση, η γραφή εν γένει, με όποιον τρόπο μπορεί, αυτό θα ήθελε.

 

Διώνη Δημητριάδου