Για τον «Ευτυχισμένο Σίσυφο» της Διώνης Δημητριάδου γράφει ο Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης

Για τον «Ευτυχισμένο Σίσυφο»

 της Διώνης Δημητριάδου

γράφει ο Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης

(η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό  Fractal 

https://www.fractalart.gr/o-eutuxismenos-sisyfos/)

Ο Σίσυφος δεν υπήρξε πάντα άτυχος και δυστυχής, παρά το ότι χρίστηκε σύμβολο ματαιότητας

Ο Σίσυφος δεν υπήρξε πάντα άτυχος, παρά το γεγονός ότι τελικά χρίστηκε ως σύμβολο της επίγειας, ή μη, ματαιότητας.  Ο βιωμένος χρόνος του, στην επάνω γη και στον Άδη, ενέχει και εμπεριέχει έντονα την έννοια της άφαντης και απρόσιτης σχετικότητας. Υπήρξε τυχερός και άτυχος, τίμιος και πονηρός σε ειδικές στιγμές και καταστάσεις, καλοσυνάτος και  καταφερτζής, αλλά η μοίρα τόν ήθελε εν τέλει να αγωνίζεται και να αγκομαχά σε μόνιμη βάση για πολυποίκιλα προβλήματα για πολλά από τα οποία, μάλλον, δεν τού αντιστοιχούσαν. Όπως και να το κάνουμε, πάντως, έζησε μια ζωή χορταστική από κάθε πλευρά, και για μεγάλα χρονικά διαστήματα υπήρξε ευτυχισμένος!  Ίσως γι’ αυτόν το λόγο ποιητές και συγγραφείς να του αποτίνουν φόρο  τιμής διαχρονικά, με τον δικό τους φυσικά τρόπο.

Σε ένα από τα πρώτα ποιήματα της συλλογής ‘Ο Ευτυχισμένος Σίσυφος’ της πολυγραφότατης συγγραφέως, ποιήτριας και κριτικού Διώνης Δημητριάδου, απέναντι στο χιλιοειπωμένο και τραγουδημένο πανάρχαιο ταξίδι του Σίσυφου,  ‘… ως την κορφή του βουνού και πάλι πίσω…’, η ποιήτρια παρακάμπτει αιώνες και μυθολογία με τις σχετικές τους λεπτομέρειες και εστιάζει την προσοχή της στο ‘Σίσυφο της κάθε εποχής’, στον σημερινό άνθρωπο, σε όλα εκείνα τα έμβια όντα τα οποία  ανηφορίζουν και κατηφορίζουν τον ίδιο δρόμο, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, καθημερινά, σε τούτο το ατέλειωτο παιχνίδι, περιγελώντας ‘την τάξη αυτού του κόσμου’, επιδεικνύοντας δείγμα ανωτερότητας, αποδοχής της καθεστηκυίας τάξης, ή μοιρολατρίας, απλώς, ποιος ξέρει! Γράφει στην αρχή -αρχή σχεδόν της συλλογής της,

‘…  έτσι ο Σίσυφος της κάθε εποχής

σαν λίγο ατενίσει προς τα πάνω

όλα τα θέλει κι όλα τα ελπίζει

δεν ξέρω αν τότε είναι ευτυχής

ίσως ορθότερο να πω φέρελπις πως νοιώθει…’.

Αλλά αν δούμε κατάματα την ωμή πραγματικότητα, έτσι ακριβώς δεν είναι στην ουσία και η ζωή των ανθρώπων; Καθημερινοί αέναοι αγώνες, γνωστού όντος  κάποιες φορές ότι πιθανόν οι ελπίδες αποδειχτούν φρούδες, όταν η τελική κατάληξη της υπόθεσης και της προσπάθειας δεν φαινόταν ξεκάθαρα  στην αρχή; Ευτυχώς εκείνος, όμως, δεν τα εγκαταλείπει, αποδέχεται την νέα αλήθεια και συνεχίζει ακάθεκτος προς μια άλλη, ίσως πιο πετυχημένη,  ετούτη τη φορά, διαδρομή:

‘… στην άκρη του μυαλού τους η αλήθεια

ή το ψέμα –

πως τα ταξίδια που ορμούν

στην άκρη του ορίζοντα

βρέθηκαν να γυρίζουν πάλι

στο ίδιο το σημείο…’.

Η ενασχόληση με το αέναο των θεών, το αγνώστου κατάληξης παιχνίδι των πεπερασμένων, τον ανθρώπινο κύκλο, το ταξίδι τους καθενός μας, παρά τις όποιες διαδρομές, κυκλικές ή οριζόντιες και αφόρητα ευθείες και καταληκτικές σε ένα σημείο, είναι στοιχεία και παράμετροι που προσδίδουν την έννοια της ευτυχίας στο καθημερινό Σίσυφο του κάθε μικρού ή μεγαλύτερου σχεδίου, στον σημαντικότερο γι’ αυτόν αγώνα και αιώνα. Τη χαρά, την εγκαρτέρηση, τη γενναιότητα για συνέχιση της όποιας προσπάθειας, την μικρή έστω προσδοκία, την πλήρωση της ψυχής με απύθμενη ευτυχία. Πιθανόν λοιπόν, κάτι περισσότερο ήξερε ή υποψιαζόταν ο Αλμπέρ Καμύ, όταν έλεγε ‘πρέπει να φανταστούμε τον Σίσυφο ευτυχισμένο’! Ίσως απ’ εκεί η Διώνη Δημητριάδου, άντλησε και τον τίτλο της τελευταίας της συλλογής, δίνοντας νόημα στο εκ πρώτης όψεως απίθανο εγχείρημα, και την παράτολμη και καταδικασμένη, για τους περισσότερους, διαδικασία και πράξη.

Όπως και να γίνει, όμως, κάποια στιγμή έρχεται και η ώρα του αναμενόμενου, ούτως ή άλλως, απολογισμού! Τα θετικά και αρνητικά του ταξιδιού, του εγχειρήματος:

‘… μετά η ώρα του απολογισμού

ένα ακόμα μέτρημα

ποιοι είναι ακόμα εδώ

ποιοι φύγαν…

κι ύστερα με προσοχή

τα ίχνη αποθηκεύονται

πολύτιμο  φορτίο

για τους εναπομείναντες…’.

Στο ταξίδι της ζωής, αρκετοί πέρασαν από δίπλα μας, άλλοι έμειναν καιρό και μας σημάδεψαν, άλλους σημαδέψαμε εμείς, εκόντες άκοντες, κάποιοι εξαφανίστηκαν για δικούς τους λόγους, μερικούς τους εξαφανίσαμε από το προσκήνιο εμείς, σκέψεις και ιδιόρρυθμες προσπάθειες διαλογισμού, ηθελημένης ή μη προσωπικής επιθυμίας, με τη μνήμη να παίζει περίεργο ρόλο, ειδικά μερικά  βράδυα, όταν καμιά φορά,

‘… αγέρας χτυπάει το παράθυρο

δεν κλείνει και καλά

σημάδι εγκατάλειψης μιας νέας

προοπτικής

ή ίσως μία έκδηλη από καιρό εσωτερίκευση

καλπάζουσα προσφάτως…

αυτά τα απρόσωπα χτυπήματα

μπορεί να ’ναι δηλωτικά

μιας παρουσίας απρόσκλητης’.

Μνήμες λοιπόν από το ξεχασμένο παρελθόν, ορμούν κάποιες φορές απ’ τα ανοιχτά παράθυρα και τις μισάνοιχτες πόρτες της μνήμης, φέρνοντας στο νου πρόσωπα και καταστάσεις οριστικά χαμένες στο χρόνο, με τη ‘… σκέψη να γυρίζει στο  παράδοξο ορθό…’, ανοίγοντας άραγε, ή κλείνοντας έναν κύκλο μισάνοιχτο ή μισόκλειστο, τελικά, γύρω από μορφές ξεχασμένες και μακρυνές, ‘…χλωρά, ξερά και αφρόντιστα/ρημάδια μιας ζωής/σε μια ανέλπιστη προσπάθεια/αναμονής για ανάσταση…’, απότοκης πια της μικρής Παρασκευής και όχι της Μεγάλης, προφανώς για να ‘…μην τη δούνε  και σκιαχτούν/όσοι ακόμα ελπίζουν’.  Ο ποιητής, ο Σίσυφος, βρίσκεται απέναντι σε κάθε σκορπιό της μέρας, μικρό ή μεγαλύτερο, έτοιμος από καιρό να αναμετρηθεί μαζί του, για το μεγάλο χτύπημα, μια περήφανη και άκρως φιλοσοφημένη στάση ζωής, ανορθόδοξης και χαμένης εν πρώτης όψεως, στην οποία κυρίαρχο ρόλο  ενέχει η ποίηση, με τον ποιητή να αποτελεί το αντίστοιχο του Σίσυφου. Όταν καταγίνεται νυχθημερόν με τους στίχους του και ικανοποιώντας κάποιες βαθύτερες ανάγκες του, γινόμενος έτσι ευτυχέστερος έστω και για λίγο χρόνο!

‘Το ποίημα θέλω να είναι νύχτα, περιπλάνηση/σε ξεμοναχιασμένους δρόμους και σε αρτηρίες/όπου η ζωή χορεύει… όταν οι άλλοι, αδιάφοροι, με σιγουριά/ ξοδεύονται άσκοπα ή ετοιμάζονται για το βράδυ/να πεθάνουν, όλη τη νύχτα ψάχνω για ψηφίδες/αδιάφθορες μες το μονόλογο τον καθημερινό/κι ας είναι οι πιο φθαρμένες…’ , έγραφε κάποιες δεκαετίες πριν ο λυρικός Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, στο ποίημα Ars Poetica,  της συλλογής ‘Ο Θάνατος του Μύρωνα’.  Η Διώνη Δημητριάδου, παρακάμπτοντας και προσπερνώντας τα παραπάνω, σε τούτη την άψογης αισθητικής  ποιητική συλλογή των Εκδόσεων ΑΩ, βάζει στους στίχους της τις φωνές όλου του κόσμου, γιατί είναι πεπεισμένη κι’ αυτή, ότι ‘…το ποίημα δεν συντροφεύει/είναι κακή παρέα… το ποίημα μόνο συντροφεύεται/διαρκώς αναζητά μια  αθώα ερμηνεία/γιατί η μοναξιά του είναι αφόρητη…’, και το σπουδαιότερο, ότι,  ‘… τότε ίσως να είμαστε ποιητές/για τούτη την πολύτιμη στιγμή/που γίναμε η φωνή των άλλων…’!

Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης

Διώνη Δημητριάδου,

«Ο Ευτυχισμένος Σίσυφος», ΑΩ  εκδόσεις, 2019