Μαγκαλί Caryl Férey Μετάφραση: Αργυρώ Μακάρωφ Εκδόσεις Άγρα η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

 

Μαγκαλί

Caryl Férey

 Μετάφραση: Αργυρώ Μακάρωφ

Εκδόσεις Άγρα

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ | Η Μαγκαλί ή όλες οι γυναίκες • Fractal

 

Η Μαγκαλί ή όλες οι γυναίκες

 

Τι άλλο να πει κανείς επιπλέον. Και αν η Μαγκαλί είναι ανώνυμη, αυτό συμβαίνει επειδή η Μαγκαλί είναι όλες οι γυναίκες. (σ. 187).

Έτσι ολοκληρώνει ο Καρύλ Φερέ (Caryl Férey) το μυθιστόρημά του Μαγκαλί, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Άγρα, σε μετάφραση της Αργυρώς Μακάρωφ, που, όπως και στα υπόλοιπα βιβλία του, μάς χαρίζει μια άριστη απόδοση στην ελληνική γλώσσα. Αν στα άλλα του βιβλία τον ακολουθήσαμε στην Αφρική, στη Σιβηρία, στη Νέα Ζηλανδία, στη νότιο Αμερική, ακόμα και στην Ελλάδα, τώρα μας μεταφέρει στη Γαλλία (στο χωριό Μονφόρ συρ Με, στη Βρετάνη), όπου το 2021 η εξαφάνιση μιας γυναίκας οδήγησε στην εξιχνίαση μιας δολοφονίας. Ο Φερέ, ταυτίζοντας τον συγγραφέα με τον αφηγητή, δείχνει τον τρόπο της συγγραφής μέσα από την επιτόπια έρευνα, τον δικό του τρόπο να μεταπλάθει την πραγματικότητα σε μια, θα λέγαμε, «αληθινή» μυθοπλασία. Αν θέλαμε να τον προσδιορίσουμε ως προς τη σχέση του με την αφήγηση, βρίσκεται ανάμεσα στον ετεροδιηγητικό και στον ομοδιηγητικό αφηγητή, δημιουργώντας μια ιδιαίτερη παρουσία μέσα στην ιστορία: είναι εκ των πραγμάτων και εκ του συγγραφικού αποτελέσματος παντογνώστης τελικά, ωστόσο ερευνά και σταδιακά γνωρίζει, μετέχει με έναν ξεχωριστό τρόπο στα γεγονότα, σκέφτεται και διαμορφώνει την εξέλιξη της έρευνας, συνδιαλέγεται με τα κύρια πρόσωπα, διατηρώντας τον ρόλο του συγγραφέα, χωρίς ο ίδιος να αποτελεί ένα από αυτά.

Και οπωσδήποτε δεν είναι η μοναδική συγγραφική του καινοτομία. Χειρίζεται το υλικό του σαν μια αστυνομική ιστορία, με εγκλήματα προς εξιχνίαση, μόνο που αυτό αποτελεί μόνον το κέλυφος, τον μανδύα που σταδιακά αποκαλύπτει τον πυρήνα της θεματικής του. Στην ουσία πρόκειται (αν θέλουμε επιτέλους να τον κατηγοριοποιήσουμε, αν και στην πραγματικότητα η γραφή του δεν  το έχει ανάγκη) για μια γραφή «νεο-πολάρ», που μας πηγαίνει πολύ πιο πέρα από τα νουάρ μυθιστορήματα, καθώς στοχεύει σε κοινωνικά προβλήματα, συχνά με ευθύ πολιτικό σχολιασμό. Ο Φερέ χρησιμοποιεί αυτό το είδος για να αφυπνίσει, να κινητοποιήσει όποιον νιώθει εγκλωβισμένος σε στερεοτυπικές αντιλήψεις θεωρώντας πως δεν μπορεί να εξεγερθεί ενάντια σ’ αυτή τη στρεβλή «κανονικότητα». Καταξιώνει, με αυτόν τον τρόπο, το κατασυκοφαντημένο είδος της αστυνομικής λογοτεχνίας, ανοίγοντας ένα ρήγμα στην, εν πολλοίς, επιφανειακή θεματική της, προκειμένου να δείξει πώς, με την ανάλογη στόχευση, μπορεί να ασκήσει γόνιμη κοινωνική κριτική, στο πλευρό κάθε καταπιεσμένου.

Στην πρόσφατη ιστορία του, τη Μαγκαλί, ανιχνεύει με την επιτόπια έρευνά του, ως συγγραφέας-αφηγητής μια υπόθεση γυναικοκτονίας. Όταν η Μαγκαλί Μπλαντέν, μητέρα τεσσάρων παιδιών και σε διάσταση με τον άντρα της  Ζερόμ Γκαγιάρ, εξαφανίζεται από το σπίτι της, οι περισσότεροι πιστεύουν πως πρόκειται για αυτοκτονία. Μόνο που η Μαγκαλί, για πρώτη φορά ελεύθερη στα σαράντα της χρόνια από ένα κακοποιητικό σύζυγο, δεν φαίνεται έτοιμη να αυτοκτονήσει, ίσα ίσα μοιάζει δυνατή να πάρει επιτέλους τη ζωή της στα χέρια της. Όμως, δεν υπολόγισε σωστά έναν αστάθμητο παράγοντα. Ο Ζερόμ δεν θα δεχόταν εύκολα την ελευθερία της, την επανάστασή της. Τη θεωρούσε κτήμα του και έτσι την αντιμετώπισε. Έναν μήνα αργότερα, ο Ζερόμ θα οδηγήσει την αστυνομία στο μέρος όπου έθαψε τη Μαγκαλί.

Μια ακόμη γυναικοκτονία; Ο Φερέ, καταγόμενος από το ίδιο μέρος με αυτήν, θα θεωρήσει την υπόθεση «δική του», θα επιστρατεύσει συγγενείς και φίλους, τον πολύτιμο τοπικό Τύπο, μαρτυρίες γειτόνων και επαγγελματιών της περιοχής (όλοι τους με τα ψευδώνυμα που τους δίνει, βασισμένος στα κύρια χαρακτηριστικά τους), μαζεύει πληροφορίες, φτιάχνει το παζλ. Ο σκοπός; Πεθαίνει κανείς πραγματικά μόνο όταν ξεχνιέται. Εφόσον παρά την απουσία του το αγαπημένο πρόσωπο παραμένει συχνά «παρόν» ακόμη και μετά τη σωματική του εξαφάνιση. Η Μαγκαλί δεν θα πέθαινε δεύτερη φορά. (σ. 14). Πολλά στοιχεία θα βγουν στο φως, ένα σενάριο που γράφει ο Ζερόμ δέκα χρόνια πριν με θέμα μια ανάλογη δολοφονία, μια συμμορία Γεωργιανών εκβιαστών, αλλά και τα πεθερικά της Μαγκαλί που έπρεπε να διαλέξουν ή αυτήν η τον γιό τους, και διάλεξαν να τον καλύψουν, οι γείτονες που ούτε είδαν ούτε άκουσαν ούτε υποπτεύθηκαν κάτι, θεωρούσαν όμως τον Ζερόμ ευέξαπτο και πολύ αρρενωπό. «επιτρέποντάς» του έτσι τη νομιμότητα της κυριαρχίας του.

  Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία του βιβλίου είναι η συζήτηση του Φερέ με τον δικηγόρο υπεράσπισης του δολοφόνου, τον «Ευαισθητοποημένο», που για να τον υπερασπιστεί έπρεπε να τον πλησιάσει, να κάνει το πρόβλημά του δικό του, να καταλήξει πως: Ήταν ένας συνηθισμένος άνθρωπος που διέπραξε μια ειδεχθή πράξη (σ. 180). Και ίσως αυτό να είναι και το σημαντικότερο που γράφεται σ’ αυτό το βιβλίο. Ο «συνηθισμένος» άνθρωπος, ένας από εμάς, που κάτω από ικανές συνθήκες, όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί σε μια κοινωνία ανισοτήτων, μπορεί να φτάσει να επιβάλει την αυτόκλητη κυριαρχία του σε ό,τι θεωρεί αυτοδίκαια δικό του. Η Μαγκαλί θα έμενε για πάντα κοντά του, με τον έναν η τον άλλο τρόπο. Το γεγονός πως ο Ζερόμ αλλά κι οι γονείς του εν τέλει αυτοκτονούν δεν αλλάζει τίποτα. Η Μαγκαλί σπινθηροβολούσε, σύμφωνα με τους κοντινούς της ανθρώπους, κρατούσε τη ζωή της γερά, και με τα δυο χέρια, από φόβο μήπως της την αφαιρέσουν,  μια απλή και μοντέρνα σαραντάρα γυναίκα βασικά, με την οποία μοιράζεσαι ένα πιάτο ρακλέτ ή ένα κοκτέηλ, με τη διαφορά όμως ότι δεν θα ξαναχορέψει. (σ. 187).  

Ο Φερέ διαχειρίστηκε με τον καλύτερο τρόπο την υπόθεση της γυναικοκτονίας, όχι μόνον ως μια επώνυμη περίπτωση, δυστυχώς από τις πολλές, αλλά γράφοντας πως η Μαγκαλί είναι όλες οι γυναίκες,  έδωσε τη σωστή διάσταση του προβλήματος, την κοινωνική ανισότητα που καλά κρατεί στις σύγχρονες κοινωνίες που την υποθάλπουν στο δίπολο της αρσενικής ισχύος και της θηλυκής κατωτερότητας και μάλιστα με το «επιχείρημα» της φυσικής νομοτέλειας. Στρέφοντας τον σχολιασμό του στην ευθύνη όλων μας, γυναικών και αντρών, κρατούντων και πολιτών, δείχνει πόσο βαθύ το πρόβλημα, πόσο αναγκαία μια αντίδραση. Ο ίδιος με τη γραφή του επιτελεί, στον βαθμό που του αναλογεί, το μερίδιο της ευθύνης του, και αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση λίγο.