Ζαχαρωμένα βότσαλα Σύγχρονη ελληνική ποίηση Δίγλωσση ανθολογία Überzuckerte Kieselsteine επιλογή-μετάφραση-επιμέλεια: Κατερίνα Λιάτζουρα ΑΩ εκδόσεις η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ500+ ΛΕΞΕΙΣ

 

Ζαχαρωμένα βότσαλα

Σύγχρονη ελληνική ποίηση

Δίγλωσση ανθολογία

Überzuckerte Kieselsteine

επιλογή-μετάφραση-επιμέλεια: Κατερίνα Λιάτζουρα

 ΑΩ εκδόσεις

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ500+ ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ | Ζαχαρωμένα βότσαλα • Fractal

 

 

Η ποίηση πρέπει να ’ναι

Ένα ζαχαρωμένο βότσαλο

Πάνω που θα ’χεις γλυκαθεί

Να σπας τα δόντια σου

(Αργύρης Χιόνης, «Δ΄», Τύποι των ήλων, 1978)

Στέκομαι αρχικά στον τίτλο της ανθολογίας καθώς, αντλημένος από στίχο του Αργύρη Χιόνη, εκφράζει την πεμπτουσία του ποιητικού λόγου, όπως τον εκλαμβάνει η ποιήτρια/μεταφράστρια Κατερίνα Λιάτζουρα, η οποία συνεχίζει το πολύ ενδιαφέρον εγχείρημά της να αποδίδει στη γερμανική γλώσσα σύγχρονη ελληνική ποίηση (ο πρώτος τόμος: Λέξεις αιχμηρές σαν πρόκες, Ρώμη, 2021), με τον ιδιαίτερο τρόπο που κάποιος που αγαπά την ποίηση μπορεί να τη «μοιράζει» σε αλλόγλωσσο κοινό. Η Λιάτζουρα –το αποδεικνύει όλο και περισσότερο– ξέρει να προσεγγίζει την ποίηση με σεβασμό στο πρωτότυπο, με την ελευθερία, ωστόσο, που απαιτείται, προκειμένου να αποδοθεί σωστά στην ξένη γλώσσα η αυθεντικότητα του αρχικού κειμένου. Με άλλα λόγια, το ποίημα να μη χάνει τον ρυθμό του, να παραμένει ποίημα, και όχι απλώς ένα μετάφρασμα, όσο καλό κι αν είναι.  Δεν είναι εύκολο εγχείρημα, κυρίως επειδή έχει να διαχειριστεί δύο από τις πιο πλούσιες, από τις πιο απαιτητικές γλώσσες, την ελληνική και, φυσικά, τη γερμανική.  

Στον Πρόλογό της ξεκαθαρίζει τα κριτήρια της επιλογής των είκοσι πέντε ποιητών/ποιητριών: η προσωπική της αίσθηση και η υποκειμενική αισθητική της ποίησης, η διαρκής ενασχόληση των ανθολογημένων με την ποίηση καθώς και η, από τη μεριά τους, επίγνωση της θέσης τους μέσα στο ποιητικό πεδίο. Και, όπως φαίνεται, το προσωπικό της πάθος για την ποίηση και τα αισθητικά της κριτήρια λειτουργούν, ώστε μας δίνει για μια ακόμη φορά ένα άψογο αποτέλεσμα. Να μη μας διαφύγει εδώ ότι είναι η ίδια ποιήτρια· δεν θα πάψω να το υποστηρίζω: η ποίηση μεταφράζεται από ποιητή, και όχι απλώς από έναν καλό γνώστη της ξένης γλώσσας. Αυτός μπορεί να διεισδύσει στα ενδότερα του αρχικού ποιήματος, να επιλέξει την κατάλληλη κάθε φορά λέξη για να μη χαθεί η ουσία του νοήματος, τελικά να αποδώσει τις ποιητικές «ανάσες» καλύτερα.

Σ’ αυτόν τον δεύτερο τόμο ανθολογούνται (με αλφαβητική σειρά) οι: Αλάγιαλη-Τσιαλίκ Σουλεϊμάν, Βασιλοπούλου Φωτεινή, Βέης Γιώργος, Γκαϊδατζή Ζωή, Γκίτση Αναστασία, Δρούγκα Κλεονίκη, Ζαχοπούλου Ξανθίππη, Θεοχάρης Χ. Γιώργος, Ιακώβου Χρυσάνθη, Καλλέργη Λένα, Καντ (Καντωνίδου) Μαρία, Κασκάλη Δώρα, Κατσίκας Πασχάλης, Λαμπούση Χριστίνα, Μυλόπουλος Νίκος, Παπαδόπουλος Θεοχάρης, Πολίτου-Βρβέρη Σοφία, Πουλινάκης Αντ. Νίκος, Ρούσκας Γιώργος, Σαρηγκιόλης Θοδωρής, Σταμπόγλης Σταύρος, Τάτση Ευαγγελία, Τσούβα Λίλια, Χμιελέφσκι Μυρτώ, Χριστιά Βαρβάρα.

Η ποικιλία στη μορφή, στο ύφος, στη γλώσσα, στη θεματική, συνιστά μια εικόνα, ένα «πολύχρωμο ψηφιδωτό», όπως το ονομάζει η μεταφράστρια, που οι ψηφίδες του αποδίδουν ένα σύγχρονο ποιητικό τοπίο, με αντιπροσωπευτικές παρουσίες, με διαφορά στις ηλικίες, στο στίγμα που ο κάθε ποιητής, η κάθε ποιήτρια έχει αφήσει στον ποιητικό χώρο.  

Θα έλεγα πως, καθώς και ο μεταφραστής είναι και ο ίδιος δημιουργός, εδώ αναγνωρίζεται και η αξία της συγκεκριμένης μεταφράστριας, από την επιλογή, την απόδοση, μέχρι την επιμέλεια. Ένα πολύ ενδιαφέρον εγχείρημα που ευτύχησε στην εκδοτική φροντίδα από τις ΑΩ εκδόσεις, από το εξώφυλλο μέχρι τον ενδιαφέροντα κολοφώνα, με το χταπόδι να αγκαλιάζει την ταυτότητα του βιβλίου, σαν μια υπόμνηση για τα διαφορετικά επίπεδα στα οποία εκτείνεται ο ποιητικός λόγος, κυρίως όταν αποδίδεται σε διαφορετικές γλώσσες.

Ολοκληρώνω  με τον τρόπο που η Κατερίνα Λιάτζουρα σχολιάζει τους στίχους του Αργύρη Χιόνη, που έδωσαν και την αφορμή για τον τίτλο της συλλογής: «Και πράγματι είναι η εδώ ανθολογούμενη ποίηση σαν ζαχαρωμένα βότσαλα. Ποίηση που φέρει διττή υπόσταση, μια υπόσταση που εμπεριέχει μια φαινομενική αντίθεση. Από τη μια προσφέρει μια λυτρωτική διέξοδο και μια αισθητική απόλαυση, και από την άλλη προκαλεί μια επίπονη αναμέτρηση με το ουσιώδες ή και το άρρητο».

Διώνη Δημητριάδου