Τάσος Μιχαηλίδης Ενεργητική φωνή Εκδόσεις Νησίδες η πρώτη δημοσίευση στο diastixo. gr

 

 

Τάσος Μιχαηλίδης

Ενεργητική φωνή

Εκδόσεις Νησίδες

η πρώτη δημοσίευση στο diastixo. gr

 Τάσος Μιχαηλίδης: «Ενεργητική φωνή» (diastixo.gr)

 

Ο τίτλος της ποιητικής συλλογής του Τάσου Μιχαηλίδη Ενεργητική φωνή, φανερώνει τον τρόπο που ο ποιητής προσδιορίζει τον ρόλο της ποίησης – αν, φυσικά, μπορούμε να μιλήσουμε για «ρόλο». Μια φωνή ενεργητική, ενεργή και εναργής, είναι έτοιμη να μιλήσει για να ακουστεί, να στηλιτεύσει συμπεριφορές και αδικίες, να ξεφύγει από τον απολύτως ιδιωτικό χώρο των προσωπικών βιωμάτων και να ανοιχτεί σε συλλογικά θέματα. Ο Μιχαηλίδης, θεωρώ πως αυτό επιδιώκει, καθώς στη συλλογή του συναντάμε μεν ποιήματα προσωπικά, με το «εγώ» να καταδύεται στα βάθη του εαυτού, πότε με διάθεση συγκαταβατική, πότε επικριτική· ο χρόνος που περνάει συσσωρεύει βιώματα, ματαιωμένες επιθυμίες, ήττες και απογοητεύσεις, το βάρος του βιωμένου χρόνου:

 

Κατέβηκα στις αποθήκες της ψυχής μου

μια  δυσβάσταχτη ύλη λες και σκέπαζε τον χώρο

έχω εδώ και χρόνια

στοιβαγμένα αποθέματα πολλά

στεγνές σκονισμένες επιθυμίες

αλλοιωμένα συναισθήματα

ανάγκες με ημερομηνία λήξης – αναμονές

και ο φόβος ο θυμός η θλίψη

κατάντησαν στο τέλος μυστικοί συνωμότες

πόσο πια ν’ αντέξω τόσο βάρος στο βυθό της ύπαρξής μου… («Επιφάνεια βυθού»)

 

Ωστόσο, ταυτόχρονα δεν μένει αδιάφορος στο δράμα των σύγχρονων κατατρεγμένων:

 

Ικετεύουν

για λίγο ψωμί

μια στέγη

οι πρόσφυγες

ή ένα βλέμμα αποδοχής

ένα χέρι πρόθυμο να σφίξει το δικό τους

οι μεσαίοι

επαίτες κάθε λογής φυλής και τάξης

και πίστης του θεού

αιχμάλωτοι της μοίρας

της ανάγκης ή της άγνοιας

απαιτούν μια δόση ζωής

χτυπάνε τις πόρτες των σπιτιών –

κρυμμένοι άνθρωποι ελεήμονες ανοίγουν

τώρα χτυπάνε το τζάμι απ’ το παράθυρό μου

φοβήθηκα

όνειρο τρομακτικό… («Επιλογές»)

 

Έτσι, έστω και στο όνειρο μέσα, η ποίηση δηλώνει την παρουσία της και ομολογεί πως χρειάζεται υποστήριξη φανερή με δράση. Στην ποίηση του Μιχαηλίδη εναλλάσσεται το πρώτο πρόσωπο, το «εγώ», συχνά με το «εσύ», που είτε δηλώνει υποκρυπτόμενο ξανά το ποιητικό υποκείμενο είτε προκαλεί τον άλλο άνθρωπο σε σκέψη και δράση.

 

Κερδίζεις τη ζωή από αυτά που δίνεις

όσες άυλες αξίες καταθέτεις

διάφανη αντίληψη του κόσμου

απόλυτη εντιμότητα

την ιδέα που έχεις για τον εαυτό σου

χρόνο και πίστη

και αφοσίωση

για μια ζωή ανθρώπινη

όπου βρίσκεις ψωμί και ομορφιά –

ταυτότητα απειλούμενη με εξαφάνιση. («Επενδυτής ταυτότητας επαπειλούμενης»).

 

Αλλά και το «εμείς» έχει θέση σ’ αυτή την ποίηση, όταν η ευθύνη μεταπλάθεται σε συλλογική, όταν το σύνολο του κόσμου πάσχει από έλλειψη των στοιχειωδών αξιών, όταν οι πολλοί, προφυλαγμένοι στον ιδιωτικό τους χώρο, αποδεικνύονται πολύ «λίγοι» μπροστά στα προβλήματα των άλλων. Σ’ αυτό το «εμείς» ενσωματώνει ο ποιητής τον εαυτό του, παραδεχόμενος: είμαστε οι επιλογές μας. 

 

Έχω μια μικρή ένταση για κάποια ποιήματα που έχουν έναν παραινετικό ή ακόμη και διδακτικό χαρακτήρα («Πολέμα μόνο/ μη σκοτώνεις υποχρεωτικά», «Ακτίνα απείρου»,  Μη φοβάσαι/ μήπως και παγιδευτεί η ψυχή σου, «Κάτοπτρα ΙΙ», Άκουσέ με τώρα άνθρωπε/ μείνε αρχάριος σαν παιδί, «Modus vivendi»). Φυσικά η ποίηση, από τη φύση της, δεν επιδέχεται κανόνες· ο κάθε ποιητής διαμορφώνει τον τρόπο του και αποκτά το προσδοκώμενο από όλους αναγνωριστικό, χαρακτηριστικό της γραφής του, ύφος. Ωστόσο, θεωρώ πως είναι τα πιο αδύναμα ποιήματα αυτά που αποπνέουν διδαχή, γιατί έτσι κι αλλιώς με τον δικό της υπαινικτικό και μεταφορικό τόνο, με το συνεπτυγμένο νόημα των στίχων της, η ποίηση μεταδίδει το «μήνυμά» της, χωρίς να το προβάλλει ως τέτοιο. Κι αυτή εδώ η ποίηση έχει δυνατότητες πολλές, όταν αφήνεται στον εσωτερικό της παλμό, όταν «δείχνει» το κακό όπου το βλέπει, όταν συνταιριάζει το προσωπικό με το κοινό άλγος.

Επιλέγω το εύγλωττο στη σημειολογία του ποίημα «Ανάκριση της σιωπής», που θαρρώ μας αφορά όλους, κι ας είναι γραμμένο στο πρώτο ενικό πρόσωπο, γιατί είναι ενδεικτικό του ποιητικού τρόπου του Μιχαηλίδη, με ειρωνικό ύφος, σαρκαστικό, με λέξεις δισήμαντες, περιεκτικές· ευσύνοπτο και επαρκές στο μήνυμά του:

 

Αισθάνομαι ένοχος/ σιωπώ/ φοβάμαι πως θα με συλλάβουν/ οι εξουσιαστές/ ίσως ζω προσωρινά ελεύθερος… /  Αν και δεν υπάρχει κατηγορία φανερή/ εκ των υστέρων/ πιστεύω/ πως είμαι ευσυνείδητος παραβάτης της ζωής:/ έχω διαπράξει κατά συρροήν/ εγκλήματα καλής πρόθεσης/ πληρώνω συνεπώς τα διόδια λεωφόρων/ που με οδηγούν σε κρίσιμα αδιέξοδα/ εξαργυρώνω διαρκώς τα αναμορφωτήρια κουπόνια της αγοράς/ τις επιταγές ακριβείας/ ανέχομαι σιωπηρά εικονικές εκτελέσεις της πραγματικότητας/ έρευνες στο σπίτι/ στην ψυχή/ και ανακρίσεις… / «Έχεις το δικαίωμα να σιωπήσεις/ οτιδήποτε πεις ενδέχεται να χρησιμοποιηθεί εναντίον σο»/ λένε/ οι επιδέξιοι ανακριτές –/ τραγικοί πρωταγωνιστές/ που αγνοούν ότι η σιωπή είναι από τα ισχυρότερα επιχειρήματά μου/ το θάρρος που καμαρώνει αμίλητο/ σε αναμονή/ και ετοιμότητα/ για την τελική ρήξη/ ώσπου να πάρει η σιωπή μορφή/ και τα στεφάνια θέση/ Ίσως τότε καταλάβουν και τη σιωπή/ και τα λόγια της σιωπής μου…

 

Διώνη Δημητριάδου