Ωρολογοποιός Άκης Καπέτας εκδόσεις Βακχικόν η πρώτη δημοσίευση στην Bookpress

Ωρολογοποιός

Άκης Καπέτας

εκδόσεις Βακχικόν

η πρώτη δημοσίευση στην Bookpress
https://www.bookpress.gr/kritikes/elliniki-pezografia/kapetas-akis-bakchikon-orologopoios-dimitriadou

Μια βουτιά στα βαθιά επιχειρεί ο Άκης Καπέτας στην πρώτη του επαφή με τη μεγάλη αφήγηση, το μυθιστόρημα. Όσο πιο ψηλά μπαίνει ο πήχης, τόσο περισσότερες και οι απαιτήσεις στον ανελέητο κόσμο της κριτικής ανάγνωσης. Στο σπονδυλωτό δράμα (όπως το ονομάζει ο ίδιος) μεταφέρει την πλοκή του σε δύο εποχές: πρόκειται από τη  μια για το 1778 στη Βαρκελώνη και από την άλλη για τη σημερινή Αθήνα. Σ’ αυτό τον δισυπόστατο αφηγηματικό χρόνο εκτυλίσσονται τρεις ιστορίες, με την πρώτη (την ιστορία του Πάμπλο, του ωρολογοποιού) να αποτελεί το κομβικό σημείο αναφοράς των άλλων δύο· ωστόσο, αυτή η σχέση δεν υποβοηθείται με άμεσο τρόπο από τη γραφή, δεν υπογραμμίζεται πουθενά, παρά μόνον υπονοείται στις προσωπικές συνδέσεις του κάθε αποδέκτη/αναγνώστη. Ο συγγραφέας για να κατευθύνει με έμμεσο τρόπο την ανάγνωση προς τις εσωτερικές συνδέσεις των ιστοριών παρεμβάλλει στις αφηγήσεις εννέα μικρά κομμάτια/μονόλογους του αρχικού ήρωα, του Πάμπλο, θυμίζοντας έτσι πως η πρώτη ιστορία δεν έχει ολοκληρωθεί. Αυτή η διαπίστωση συνιστά και τον μεταφυσικό χαρακτήρα του μυθιστορήματος, το οποίο, κάτω από αυτή την ικανή συνθήκη, κινείται επίσης σε δύο επίπεδα: το πραγματικό και το υπερβατικό. Επηρεασμένη εν πολλοίς η γραφή από τον μαγικό ρεαλισμό προσφέρει το μεταφυσικό πεδίο υφασμένο σε έναν καμβά ρεαλισμού.

Είμαι ο “relojero”, ο ωρολογοποιός,

αλλά με αποκαλούν «καταραμένο» ή «βασανισμένη ψυχή».

Εγώ υιοθέτησα το τελευταίο.

Συχνάζω πλέον μόνο εκεί, που δεν έχει πατήσει ποτέ άνθρωπος.

Συχνάζω πλέον μόνο εκεί, που οι θερμοκρασίες αποτρέπουν

τη δημιουργία κάθε μορφής ζωής.

Ζω στις χαράδρες και στις καυτές ερήμους.

Στους πιο σκοτεινούς βυθούς

και στις πιο ψηλές και παγωμένες κορφές,

εκεί που οι αρχαίοι ονόμαζαν

αρχή και τέλος του γνωστού κόσμου.

[…] (σελ. 51)

Το leitmotiv που διατρέχει όλο το βιβλίο είναι το αμάρτημα που διαπράττει ο Πάμπλο στην πρώτη ιστορία, καταδικασμένος από κει και πέρα στην αναζήτηση μιας εξιλέωσης. Ένα έγκλημα όμως κατά της ζωής (ακόμη κι αν πρόκειται για τη δική σου) απαιτεί μια άλλη ζωή να κερδηθεί για να ισορροπήσει η πλάστιγγα. Πάνω από διακόσια χρόνια θα περάσουν μέχρι να επιτευχθεί η προσωπική του κάθαρση, διάστημα που θα δώσει την ευκαιρία στον συγγραφέα να δέσει τις τρεις ιστορίες μεταξύ τους. Οι δύο επόμενες ιστορίες (Μαρίνα, Δέσποινα) στον ρεαλιστικό τους χώρο ενσωματώνουν όση μεταφυσική διάσταση μπορεί να συγχωρέσει η σημερινή εποχή, εν είδει ονείρου ή παραισθήσεων. Στην ουσία, όμως, έχει επιτευχθεί η διαχρονικότητα που επιθυμεί η ενδιαφέρουσα αυτή γραφή. 

Ευφυές το εύρημα του ωρολογοποιού ως επαγγέλματος του Πάμπλο. Η ρύθμιση και το μέτρημα του χρόνου, που τον χαρακτηρίζει ως τεχνίτη ρολογιών, καταργείται σταδιακά στις ιστορίες που ακολουθούν μέσα από τη μη λογική διαχρονικότητα και υπέρβαση των χρονικών διαστημάτων οδηγώντας σε μια άλλη διάσταση το μυθιστόρημα. Ο συγγραφέας φιλοσοφεί με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, επιτρέποντας εδώ μια παρατήρηση που αφορά συχνά τις πρώτες εμφανίσεις στα γράμματα νέων δημιουργών: δεν είναι απαραίτητη η συσσώρευση πολλών διαφορετικών στοιχείων σε ένα και μόνο αφήγημα. Στην προκειμένη περίπτωση, κατά την κρίση μου, ήταν απολύτως αρκετή η σύζευξη των εποχών και η διαχρονική υπερβατική εξακτίνωση της ιστορίας, προκειμένου να λειτουργήσει αποτελεσματικά το χτίσιμο της αφήγησης. Ο έμμεσος τρόπος (μέσω του ευρήματος που αναφέρθηκε παραπάνω) για να υπονοηθεί η φιλοσοφική προέκταση του θέματος, ήταν το έναυσμα για να απογειωθεί όλο το βιβλίο με τους συνακόλουθους αναγνωστικούς συνειρμούς. 

Μετά υπήρχαν μόνο τοίχοι και άδεια δωμάτια. Σε εκείνο το σπίτι και σε εκείνους τους τοίχους λοιπόν, περιπλανιόταν συνέχεια χωρίς να έχει ησυχία. Οι μέρες γίνονταν χρόνια… Τα χρόνια γίνονταν αιώνες. Η αυλή μαράθηκε. Το σπίτι πάλιωσε και έπεσε από μόνο του, από τη φυσική φθορά του χρόνου, του μεγαλύτερου ίσως ανθρώπινου εχθρού, όπου στο πέρασμά του καταπίνει τα πάντα και σβήνει κάθε ίχνος ύπαρξης και δημιουργίας. (σελ. 40)

Ο Άκης Καπέτας δείχνει με τον Ωρολογοποιό του πως έχει μέλλον συγγραφικό. Με ιδιαίτερο ταλέντο μάλιστα στην αφήγηση που ταξιδεύει πίσω στον χρόνο. Ο τρόπος που μεταφέρει την Ισπανία του 18^ου αιώνα στην πρώτη ιστορία (μικρότερη σε έκταση αλλά αρτιότερη σε γλωσσική και θεματική επεξεργασία) είναι υποδειγματικός.  

Μια ενδιαφέρουσα έκδοση από το Βακχικόν, με ένα κατακόκκινο εξώφυλλο και τη μαύρη μάσκα των γιατρών  του Μεσαίωνα (που παραπέμπει στην επιδημία πανώλης) να προϊδεάζει για το ζοφερό περιβάλλον του βιβλίου. Ένα μεταφυσικό μυθιστόρημα που αξίζει να προσεχθεί και θέτει τις βάσεις για μια συνέχεια ακόμη καλύτερη.

Διώνη Δημητριάδου