Κατασκοπεία του χρόνου Αντώνης Δ. Σκιαθάς ΑΩ εκδόσεις η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

 Κατασκοπεία του χρόνου

Αντώνης Δ. Σκιαθάς

ΑΩ εκδόσεις

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

Το υποκείμενο και το αντικείμενο της ενέργειας • Fractal (fractalart.gr)

 

 

Το υποκείμενο και το αντικείμενο της ενέργειας

 

Το ποδήλατο όμως αφημένο κάτω από τη λεμονιά στο μαρτύριο του ήλιου,

ολόλευκο και η μέρα ξανά από την αρχή περιμένει τον ποδηλάτη. («Ο ποδηλάτης»)

 

Η νοσταλγία που αποπνέουν οι παραπάνω στίχοι, έτσι δεμένοι με την τραγικότητα της μάταιης αναμονής, θα μπορούσαν να χαρακτηρίζουν εν συνόλω την πρόσφατη ποιητική δουλειά του Αντώνη Σκιαθά. Μια αναμέτρηση με τον χρόνο, αδυσώπητο στις αλήθειες του, που, όπως δηλώνεται από τον τίτλο της συλλογής, λειτουργεί με διττό τρόπο: από τη μια ως αντικείμενο προς παρατήρηση με τον άνθρωπο/υποκείμενο να ενθυμείται, να «κατασκοπεύει» τον χρόνο, να επιλέγει και κατόπιν να καταγράφει όσα εκλεκτά η μνήμη αποθήκευσε, και από την άλλη αυτός ο ίδιος ο χρόνος σε ρόλο υποκειμένου να αυτονομείται επιλέγοντας αυτός («κατασκοπεύοντας») τι και κατά πόσο θα παραμείνει στη μνήμη και θα αποτυπωθεί στον λόγο. Σε μία συνεκτίμηση των δύο ρόλων, ο ποιητικός λόγος επιμένει να δημιουργεί έναν καταιγισμό εικόνων, παραστάσεων και σκέψεων, που προκύπτουν και αγωνιούν να συνταχθούν με έναν ειρμό που όλο και περισσότερο διαφεύγει από τις λογικές διατεταγμένες. Δεν ξέρω, αληθινά, αν ο χρόνος προσεγγίζεται με μια ορθολογιστική διάταξη λόγου και σκέψης. Θα έλεγα πως ο τρόπος του Σκιαθά έρχεται ως υπενθύμιση μιας πραγματικότητας που η θνητή  οντότητα ολοένα και περισσότερο  αρνείται να δεχθεί: ο χρόνος δεν ελέγχεται, δεν δεσμεύεται, δεν ερμηνεύεται με τα ανθρώπινα λογικά, πενιχρά μέσα, καθώς υπερβαίνει τον επίδοξο αναλυτή του περικλείοντάς τον στα δικά του μέτρα – πώς να εννοήσεις αυτό που σε εμπεριέχει, πώς να αποκτήσεις την έξωθεν εποπτεία του, απαραίτητη συνθήκη ερμηνείας; Ο ποιητικός τρόπος, σε πλήρη συναίσθηση του άτοπου εγχειρήματος, αναλίσκεται σε αποτυπώσεις μνημονικές, σε τραγική αποτίμηση του παρελθόντος χρόνου. Είναι άραγε αυτό αρκετό; Οπωσδήποτε αποδεικνύεται ιαματικό, για όση δόση φαρμάκου, για όση διάρκεια μπορεί να έχει η ιαματική λειτουργία.

Σε τρία μέρη χωρίζεται η συλλογή, με τα δύο πρώτα να  επιχειρούν την ερμηνεία του τίτλου, με τον χρόνο ταυτόχρονα ως υποκείμενο και ως αντικείμενο της ενέργειας, να «κατασκοπεύει» και  να «κατασκοπεύετα». Εικόνες (ο Σκιαθάς αναδεικνύεται σε σημαντικό εικονοπλάστη) ανάμεσα στον ιδιωτικό βίο και στον συλλογικό, όπως αποτυπώθηκε στη μνήμη, προσωπική αλλά και ιστορική. Βιωματική ποίηση σε κάθε περίπτωση, έτσι όπως δένουν αρμονικά τα προσωπικά βιώματα με  αυτά των άλλων σμιλεύοντας χρόνο τον χρόνο (ο χρόνος πάλι κυρίαρχος) τη συνείδηση. Κι εδώ εντοπίζεται ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά αυτής της ποίησης, καθώς δεν παύει από συλλογή σε συλλογή να συνδέει τον ιδιωτικό με τον κοινό βίο, να ενδιαφέρεται για όσα περιβάλλουν την ατομικότητα εμπλουτίζοντας την ποιητική οπτική με μια κοινωνική διάσταση.

Στο τρίτο μέρος, ο ποιητής έχει για πρωταγωνιστή τον γενέθλιο τόπο, που διεκδικεί το μερίδιο που του αναλογεί σε μνήμη. Αυτό το μέρος έρχεται να συμπληρώσει τα δύο προηγούμενα, με τις εμμονές του, όπως θέλει ο ποιητής, να αντιμάχονται την επιλεκτική μανία του χρόνου να σβήνει και να καταργεί τις μνημονικές αποτυπώσεις με όπλο την παντοδύναμη λήθη. Ο ποιητής θυμάται (προσωπική σωστική σανίδα) αλλά και θυμίζει στους άλλους (ποιητική πρόταση) πόση δύναμη ενυπάρχει στο ταπεινό υποκείμενο, αν θέλει επιτέλους να ελέγξει όσα τον καθορίζουν: Το τέλος του κόσμου είμαι εγώ ο ίδιος που όρισα κάποτε τον κόσμο ως μνήμη ζωής, ως μνήμη εικόνων για το επέκεινα. Μόνο που το επέκεινα είναι  ζεύγος ερωτικό με το τώρα, που γίνεται μετά και πάλι τώρα και στη συνέχεια μετά. («Καλλιγραφία θανάτου»). Έχει άραγε σημασία εδώ να μιλήσουμε για τη ματαιότητα της προσπάθειας; Ο ποιητής με τον τρόπο του έδωσε το στίγμα μιας πορείας με τη  ανθρώπινη διάσταση και την επιθυμητή αυτο-ίαση και φυσικά τη συνακόλουθη αυτο-αθώωση.

Η πολύ προσεγμένη έκδοση των ΑΩ εκδόσεων συμπληρώνεται με εικαστικές παρεμβάσεις σε εξώφυλλο και σελίδες (Σμαράγδα Παπούλια, Penny Delta) υπογραμμίζοντας με το χρώμα την ανθρώπινη δυνάμει υπερβατική υπόσταση (μια απεικόνιση ονειρική και καρναβαλίστικη στο εξώφυλλο) και στις σελίδες σε άσπρο μαύρο τη γήινη πραγματικότητα (πρόσωπο που επιχειρεί να εποπτεύσει τον κόσμο εν μέρει υποκρυπτόμενο)· μια υπόμνηση της άφευκτης εναλλαγής των πάντων.

 Διώνη Δημητριάδου

Ανάπτυγμα βατράχου Νουβέλα Ρούλα Γεωργακοπούλου εκδόσεις Στερέωμα η πρώτη δημοσίευση στην Bookpress

 

Ανάπτυγμα βατράχου

Νουβέλα

Ρούλα Γεωργακοπούλου

εκδόσεις Στερέωμα

η πρώτη δημοσίευση στην Bookpress

«Ανάπτυγμα βατράχου» της Ρούλας Γεωργακοπούλου (κριτική) (bookpress.gr)

 

Ένα πολυπρόσωπο μπάρκο εν ύπνω

 

Το δείπνο με τους ναυτικούς είναι άσκηση συντονισμού, πνευματισμού και ετοιμότητας, θα πει η Ρούλα Γεωργακοπούλου, και θα μας οδηγήσει ως συνδαιτυμόνες κι εμάς, με την ευφάνταστη γραφή της (γνώριμη και αναγνωρίσιμη σε ό,τι  επιχειρεί) σε ένα χείμαρρο συνευρέσεων σε χώρο υπερβατικό, όσο μπορεί να ξεπερνά την πραγματικότητα η βύθιση στον ύπνο· χώρος ενδιάμεσος, ευρηματικός, αποκαλυπτικός για όσα υποφώσκουν και δεν τολμούν να αναδυθούν στην επιφάνεια της συνείδησης. Σ’ αυτό το «δείπνο» (σωστά δείπνο και όχι γεύμα, καθώς βραδινό το σκηνικό του ύπνου) χωρούν πολλοί, όπως ο Ίψεν με τον Γιον Γκάμπριελ Μπόρκμαν του, ο Ανδρέας Καρκαβίτσας με τον μπαρμπα-Καληώρα του, ναυτικοί που φόρτωναν παστές ρέγκες κάπου στη Νορβηγική θάλασσα, Υδραίοι καραβοκύρηδες, μέχρι και ο Βρε, ο παράξενος βάτραχος (ή μήπως παπαγάλος, όπως θα επιθυμούσε;) που αφήνει παντού στο σπίτι τα ίχνη του πηδώντας από δω και από κει. Μορφές που μεταλλάσσονται κατά το δοκούν – ποιος θα ελέγξει άλλωστε τη δύναμη των υποσυνείδητων, εν ύπνω, μεταμορφώσεων; Ταυτόχρονα, μεταπηδήσεις εν είδει αναπτύγματος βατράχου, από θέμα σε θέμα, μικρές ψηφίδες που συγκροτούν εν τέλει μια έξοχη τοιχογραφία, λες και κάθε εναλλαγή βρίσκεται εκεί για να δώσει υπόσταση στις προηγούμενες.

Δεν αιφνιδιάζει η γραφή της Γεωργακοπούλου, ίσα ίσα διαβάζοντας επιβεβαιώνεις τις παλαιότερες συγγραφικές της καταθέσεις· παντού και πάντοτε ο κυρίαρχος συνειρμικός τρόπος, μοναδική απόδειξη για τη βαθύτερη σύνδεση όσων ορατών απαιτούν ερμηνεία και όσων αφανών διεκδικούν μια ανάδυση. Γιατί, όσο κι αν φαίνονται άσχετα ως προς τη θεματική τους, η ανασκαφή αρχαιολόγων και η εξόρυξη ορυκτών των μεταλλωρύχων, εδώ σ’ αυτή τη γραφή βρίσκουν τη θέση τους υποβοηθώντας την αρχική ιδέα: όσο περισσότερα γίνεται να έρθουν στην επιφάνεια, να δώσουν ώθηση στην αποκάλυψη εαυτού. Κι αν ρεαλιστικές εικόνες είναι απαραίτητη αρωγή στις υπερβατικές υπερρεαλιστικές, ας γίνει κι έτσι, όλα θα συνυπάρξουν. Δυο κόσμοι αντιθετικοί (ή μήπως αλληλοσυμπληρούμενοι;): αυτός των ερωτήσεων, με τη γήινη, ρεαλιστική του απατηλή βεβαιότητα, και αυτός των απαντήσεων, με την εμφάνισή του (αν καταστεί εφικτή) μόνον όταν η συνείδηση υπνώττει.

Λογοτεχνικές συνδέσεις, καθόλου τυχαίες, έρχονται καταιγιστικά, εισχωρώντας η μία μέσα στην άλλη για να συνδεθεί ο σαιξπηρικός Γιόρικ και το υπαρξιακό ερώτημα to be or not to be, με την απορία του Σωκράτη στον πλατωνικό Κρίτωνα – τόσο αθώα να τον ρωτάει μέσα στους αιώνες, κι ας ξέρει  τον λόγο της άφιξής του: Τι τηνικάδε αφίξαι, ω Κρίτων; Κι όλα να αναδύουν βαθιά από μέσα τους κάτι από τις καφκικές συνυπάρξεις του απτού με το αφανές, κάτι ομοίως από τα ηδονικά μυρωδικά του καβαφικού κόσμου. Αναφορές ποικίλες που, όπως θα πει στο επιλογικό «Στοιχεία ταυτότητας» η Γεωργακοπούλου: στο δικό μου το μυαλό είναι μοχλοί του ονείρου και της πραγματικότητας. Έτσι, όμως, όπως με την άδεια (ή το ευεργετικό θράσος άραγε;) της λογοτεχνίας όλα δένουν φυσιολογικά, γιατί να μη δούμε και γεωγραφικές παρεμβάσεις, γιατί να μη συνδεθούν (όλα τα νερά άλλωστε ένα είναι) η  βόρεια νορβηγική θάλασσα με την υδραίικη μεσογειακή, και οι βόρειοι ψαράδες και παραμυθάδες με τους δικούς μας καραβοκύρηδες και τα δικά τους παραμύθια;

Μια γραφή που αυτοαθωώνεται, μια που η τύχη μας ήταν να σωθούμε, όπως θα πει παίρνοντας τα λόγια του ναυτικού που κακοπάθησε κι όμως επέζησε· η θάλασσα έχει τη δική της δικαιοσύνη. Κι έτσι το νήμα οδηγεί και δένει τις θάλασσες μεταξύ τους, τα πρόσωπα σ’ αυτό το παράδοξο μπάρκο, τις γραφές των άλλων με αυτή εδώ (φυσική συνέχεια), αφού εν τέλει όλα ένα είναι. Αρκεί να είσαι σε θέση να το εννοήσεις. Εδώ ο Βρε αναλαμβάνει να καθοδηγήσει τη συγγραφική ματιά καθώς και την αναγνωστική προσοχή, ώστε να φανούν τα ράμματα, οι ραφές, οι συνδέσεις, με το ευφυές τέλος να επαναλαμβάνει την απορία ως γενεσιουργό δύναμη και αφετηρία των πάντων: τάχα τίνος είναι τούτο το κεφάλι; ακούστηκε μακριά, πέρα απ’ το σκάμμα η φωνή του Γιόρικ. Μα, φυσικά, όλα εκκινούν και όλα καταλήγουν στο ίδιο σημείο, την απορία, την ερώτηση, είτε εν εγρηγόρσει είτε εν υπνώσει.

Προσεγμένη η έκδοση από το Στερέωμα, με την εικόνα του εξωφύλλου (Romina Bassu) να υπογραμμίζει εύστοχα τη χαλάρωση του ύπνου σε αντίστιξη με τη ζωηρή κίνηση στο ανάπτυγμα βατράχου του τίτλου.

Διώνη Δημητριάδου

 

Αποσπάσματα

 

Πολλά ήταν τα βράδια που άκουγα και ξανάκουγα τέτοιες τερατολογίες μα ούτε μια φορά δεν τις πίστεψα, γι’ αυτό το λόγο επεδίωκα να τις ακούω και να τις ξανακούω μήπως και προλάβω ανάμεσα σε δυο ριπές κάτι που να μοιάζει με αλήθεια, πριν να τη ρουφήξει στη δίνη του το παλιό πλεούμενο που βογκούσε και παραδινόταν στις καταστάσεις. Δεν βαριέστε… Ό,τι γίνει στη θάλασσα γρήγορα λησμονιέται, λέει κάποιος κάνοντας ταυτόχρονα σήμα στο τσούρμο να γυρίσουν απότομα τη μαΐστρα, ν’ αλλάξουν ρότα, κι όλοι μαζί να προσαράξουν τα μάτια τους κατευθείαν απάνω στον αριστερό μου ώμο. Μμμ! Ωραίος ο παπαγάλος σας! Μιλάει; (σ. 15)

 

Κανονικά θα ’πρεπε να τα ’χα παρατήσει προ πολλού, να ’χα πάει να βουτήξω όλη ένα κεφάλι, ένθα ουκ έστι πόνος, ου λύπη, ου στεναγμός, ου Βρε, ου Μπόρκμαν, ου τίποτα. Ν’ αφήσω τη δουλειά να την τελειώσουν μόνα τους τα νωχελικά κύματα Δέλτα· κι εμένα να με δει το σκυλόψαρο –το μοβόρικο ψάρι–, να ’ρθει μπρος στο γυαλί της περικεφαλαίας μου, θέλοντας να γνωρίσει το νέο θεριό που συνεμπήκε στα νερά του. (σ. 29)

 

 

ΝΕΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΕΣ Θεοδώρα Βαγιώτη Μαρμαρογλυφείο [Shine] Εκδόσεις Στίξις

 

 ΝΕΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΕΣ

Θεοδώρα Βαγιώτη

Μαρμαρογλυφείο

[Shine]

Εκδόσεις Στίξις

 

Κυκλοφόρησε η πρώτη ποιητική συλλογή 

της Θεοδώρας Βαγιώτη 

Μαρμαρογλυφείο [Shine]

στη σειρά Ποίηση των Εκδόσεων Στίξις

 

- XII –

 

Στη φωτογραφία

του παιδιού

που σήμερα

γράφει ποιήματα

μυρίζω

το τραύμα 

 

και χαμογελάει

ανυποψίαστο

κυνηγώντας

την κίτρινη πεταλούδα

 

 

Τηλ.:6972242956 / e-mail: stixiseditions@gmail.com / web site: stixiseditions.gr

Χρήστος Κεραμίδης-ανέκδοτα (φωτογραφία: August Naude)

 

 

Χρήστος Κεραμίδης

ανέκδοτα

(φωτογραφία: August Naude)

Ερημία

Μην αποπειραθείς να περιγράψεις την ερημία που έζησες. Δεν θα σε πιστέψει κανείς.

Και μόνο η λέξη τούς τρομάζει.

 

Τα αμερικάνικα πολεμικά

 

Η είδηση έτρεχε σε όλη τη γειτονιά: «Ήρθε ο έκτος στόλος· έξω απ’ το λιμάνι αγκυροβολεί!»

Οι βάρκες  πλησίαζαν τα πολεμικά πλοία. Οι τεράστιοι πλωτοί όγκοι προκαλούσαν φόβο και θαυμασμό.

Κι εμείς πέφταμε στη θάλασσα  για να τα δούμε από κοντά. Να αρπάξουμε στον αέρα πακέτα με  αρωματικά  τσιγάρα pall mall και marlboro.

Κάποιες φορές, μεγάλα καρχαριοειδή ακολουθούσαν την πλεύση τους.  Οι σκιές τους ασήμωναν τα γαλάζια νερά.

Ψηλά, στις κουπαστές της γέφυρας, φαίνονταν οι ξανθοί ψηλόκορμοι ναύτες. Χαμογελούσαν, απορώντας για την επικίνδυνη γενναιότητά μας!

 Χρήστος Κεραμίδης

 

 

 

ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ Oδός Πανός® εργοτάξιο εξαιρετικών αισθηµάτων έτος 41o, τχ. 193, Απρίλιος-Ιούνιος 2022 Αφιέρωμα στον Ρομαντισμό

 

ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ

Oδός Πανός®

εργοτάξιο εξαιρετικών αισθηµάτων

έτος 41o, τχ. 193, Απρίλιος-Ιούνιος 2022

 Αφιέρωμα στον Ρομαντισμό

ΠEPIEXOMENA

Αφιέρωμα στον Ρομαντισμό

Απόπειρες προσέγγισης

Επιμέλεια αφιερώματος: Μαρία Σγουρίδου, Θάνος Νάτσης

3 Μαρία Σγουρίδου: Προλογικό σημείωμα

5 Γεράσιμος Δ. Παγκράτης: Τέχνες και Γράμματα στα Επτάνησα των Ναπολεόντειων Χρόνων

20 Ιωάννης Δημ. Τσόλκας: Ο Ιταλικός Ρομαντισμός

37 Κλεοπάτρα Μαθιούδη: Ugo Foscolo: Dei Sepolcri. Το κομβικό έργο της ιταλικής λογοτεχνίας

  ως τόπος συνύπαρξης νεοκλασικισμού και ρομαντισμού

45 Μαρία Σγουρίδου: Γυναικείες μορφές στο επιστολικό μυθιστόρημα: από την Λόττε και την Τερέζα

 στην ηρωίδα  του Θέρσανδρου κατά την περίοδο του ελληνικού Ρομαντισμού.

60 Κατερίνα Μουστακάτου: Η Μούσα του Λέανδρου του Π. Σούτσου

66 Θανάσης Αγάθος: Μια ανάγνωση της ρομαντικής νουβέλας Το υποτιθέμενον φάντασμα (1860)

 του Νικολάου Β. Βωτυρά

83 Εύη Πετροπούλου: Ο γερμανικός ρομαντισμός και ο ρομαντισμός του «ελληνικού κέντρου» Θεώρηση

 μιας αδιόρατης εκλεκτικής συγγένειας

96 Μάριος Γαρέφος: Η περίπτωση της μιλανέζικης Scapigliatura

102 Μαρία Άντζελα Ιέλο: Ο ρομαντισμός του Έρμες Βισκόντι

112 Δημήτρης Μέξης: Ποίηση δίχως Τέλος ή ένα Τέλος δίχως Ποίηση; Ερωτικός Ρομαντισμός

 ή Κουλτούρα της Απομάγευσης;

122 Κωνσταντίνος Σταματίου: Ο Ρομαντισμός και η Ιατρική Επιστήμη Η αρρώστια του αιώνα

 ή ο άρρωστος αιώνας;

131 Κωνσταντίνος Σταματίου και Γεώργιος Χριστόπουλος: Η ψυχική ασθένεια στον ρομαντισμό

 της Αθηναϊκής Σχολής: Ένας αστικός Μύθος;

138 Θάνος Νάτσης: Ο Ρομαντισμός στη ρωσική λογοτεχνία: Λέρμοντοφ και Μπάιρον

145 Αναστασία Χατζηγιαννίδη: Εξεγερμένοι βάρδοι και περιπλανώμενοι ήρωες του

 πολωνικού Ρομαντισμού

156 Αριστοτέλης Μητράρας: Ο Ρομαντισμός στην Τουρκική λογοτεχνία

***

167 Γιώργος Χρονάς: Καλό ταξίδι Ροζίτα Σώκου

168 Βασίλης Κοντόπουλος: Εδώ Βερολίνο

173 Χρίστος Χριστοφής: Εικαστικά

178 Δημήτρης Μανιάτης: Σουίτα 16

183 Τα βιβλία μας του 2022 και ένα CD

184 Μπάμπης Ιμβρίδης: 62ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

193 Τζίνα Καρβουνάκη: Αντίδωρο Χριστουγέννων

196 Βιβλία. Γράφουν οι: Διώνη Δημητριάδου, Θεοφάνης Λ. Παναγιωτόπουλος, Στέλλα Πριόβολου,

 Φίλιππος Φιλίππου, Κωνσταντίνος Μπούρας, Γιώργος Χρονάς

239 Γιώργος Ζώταλης: Ποντικοφάρμακα

240 Θέατρο. Γράφουν οι: Κωνσταντίνος Μπούρας, Αθανάσιος Βαβλίδας

246 Βαλεντίνη Λουρμπά: Η γυναίκα της Πάτρας του Γιώργου Χρονά

249 Γιώργος Μεταξάς: Requiem

250 Αθανάσιος Βαβλίδας: Μουσικές Ανταπο-κρίσεις

257 Μια είδηση για έναν φίλο συνεργάτη

258 Αναστάσιος-Μάριος Μιχαηλίδης: Ρόδι τυχερό

259 Κωνσταντίνος Μπούρας: Βαδίζοντας στην πόλη

261 Παναγιώτης Κάλκος: Το μήνυμα

262 ΜΙΕΤ: Ποιος θα φανταζόταν τέτοια μεταχείριση

263 Δευτέρα

264 Τα βιβλία μας, του 2021

 

Υπάρχει στα βιβλιοπωλεία:

Πολιτεία

Ιανός (Αθήνα, Θεσσαλονίκη)

Πρωτοπορία (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα)

Πατάκης

Αχιλλέας Σίμος

Ελευθέριος Τζανακάκης

Χρήστος Μαρίνης

Α. Κανάκης

Συμμετρία Α. Ε.

Τσιγαρίδας Α. Ε.

Ευριπίδης Α. Ε. 

Σμυρνιωτάκης Greek books

Δ. Τσανάς – Σ. Δημόπουλος

Σκλαβούνος Παράσχης

Ηλίας Μαγγόπουλος

Κέντρο του Bιβλίου (Θεσσαλονίκη)

Μαλλιάρης (Θεσσαλονίκη)

Κεντρί (Θεσσαλονίκη)

Πολύκεντρο Θαλασσινού (Κως)

Βιβλιοπωλείο Οδός Πανός, Διδότου 39 και Ιπποκράτους

106 80 Αθήνα, τηλ 2103616782

e-mail: chronas@otenet.gr

και όπου ζητηθεί με αντικαταβολή.

Διανομή από το Πρακτορείο Τύπου, Άργος Α.Ε., μόνο στην Αττική,

και στο αεροδρόμιο Αθηνών.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΣ Το φασόλι

 

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΣ

 

Το φασόλι

 

 

…Χιλιοειπωμένες ματαιότητες:

Ποιος έχει τι, και πού τα βρίσκει, και ποιος είναι φίλος με ποιόν, και πούθε κρατά η σκούφια του, και πόσες γενιές βαστάει το τάδε τζάκι, και αν η Ανάστασις είναι εντός ή εκτός μας, και αν ο Έρως είν’ έτσι ή αν είναι αλλιώς...

 

Ή ίδια φάρσα και πάντα, πάνω απ’ όλα, το ίδιο πάντα ψέμα.

Έσκυβα σιωπηλός στα δίχως αγάπη μαγειρεμένα φαγητά και κατάπινα με δυσκολία τις μπουκιές, ώσπου ο μικρός μελαψός λακές -ποιος ξέρει πού το ψάρεψαν και το μασκάρεψαν έτσι το παιδί- γεμίζοντας κρασί το ποτήρι μου, συνάντησε το βλέμμα μου. Μισή στιγμή τα είπαμε όλα· έσκασαν δυο λακκάκια στις άκρες των χειλιών του κι έφυγε. Και στον επόμενο γύρο, γεμίζοντας πάλι το ποτήρι μου κρασί, απίθωσ’ επιδέξια πάνω στην πετσέτα μου ένα φασόλι.

 

Κανείς δεν είδε τίποτα, γιατί μιλούσανε για την Αθανασία της ψυχής.

Το πήρα στη χούφτα μου κι έβαλα το χέρι στην τσέπη. Το φασόλι ακούμπησε μαλακά πάνω σε μία φλέβα και μού έστελνε τις ανάσες του:

 

…«Ήταν, έλεγε, ένα χωράφι γεμάτο φασολιές και ζουζούνια και σαλιγκάρια και μέρα και νύχτα και κρύο και ζέστη και πουλιά και βροχή και ήλιο και καλάμια που τις στήριζαν.  Κι όταν με τα πολλά οι φασολιές έφτιαξαν τα φασόλια τους, ήρθανε χέρια και τα μάζεψαν. Και τα ’βαλαν σ’ ένα τσουβάλι. Και το τσουβάλι το άφησαν στο μαγαζί. Κι ερχότανε η σέσουλα και κάθε τόσο έπαιρνε φασόλια και τα ’βαζε σε σακούλες. Και από μια σακούλα, από μια τρύπα· ένα έπεσε. Έπεσε στην άκρη τού δρόμου κι έμεινε μόνο του, κάτω από κάτι παπαρούνες. Κι όταν έμεινε έτσι μόνο, θυμότανε το περιβόλι με τις φασολιές κι όλα όσα είχε ζήσει ίσαμε τώρα. Μα τώρα νόμιζε πως τίποτα δεν τού θύμιζε τη ζωή του. Τίποτα. Τώρα ήτανε μόνο. Κατάμονο. Και το κοφίνι με τη σακούλα που είχε τ’ άλλα φασόλια, ξεμάκραινε πάνω στη ράχη ενός γαϊδουριού. Το φασόλι πάγωσε. Φώναξε· κανείς δεν απάντησε. Ξαναφώναξε· κανένας. Δάκρυσε και βάλθηκε να κλαίει.

Έκλαιγε, έκλαιγε, έκλαιγε. Με τις μέρες έκλαιγε... Ώσπου απ’ το κλάμα η γης γύρω του άρχισε να νοτίζει, να μουσκεύει, και το φασόλι φύτρωσε».

 

«Μη χειρότερα!» είπα. Άνοιξα την παλάμη, κι έβγαλα το χέρι απ’ την τσέπη και σήκωσα το ποτήρι μου, κάτι να ευχηθώ κι εγώ μαζί με τους άλλους. Μετά· πάλι στην τσέπη, έπιασα το φασόλι, το ’σφιξα. Μα δεν μού έστελνε τίποτα. Τίποτα. Ούτε μιαν ανάσα. Δαγκώθηκα· γιατί έτσι;

 

Όταν φεύγαμε, ο μικρός λακές έσπευσε χαρούμενος να με βοηθήσει να βάλω το πανωφόρι μου. Με κοιτούσε λάμποντας.

«Είναι πολύ ανόητη ιστορία» τού είπα. Είχα πειραχτεί γιατί το φασόλι τα είπε έτσι ξερά κι ύστερα σταμάτησε να μού λέει. Το χαμόγελό του έσβησε. Με κοίταξε σοβαρά, σκοτεινιασμένος, με οδύνη:

«Μα· ξέρετε πόσο πονάει ένα φασόλι που αρχίζει να φυτρώνει, ύστερ’ από τόσο κλάμα;»

Όμως είχα ήδη φορέσει το ένα μανίκι τού πανωφοριού μου. Έπρεπε να φορέσω και τ’ άλλο. Και οι άλλοι έφευγαν. Δεν είχα καιρό.

 

©Αλέξανδρος Αδαμόπουλος

alexadam48@hotmail.com

Από τα «Δώδεκα και ένα ψέματα»

 Άγρα: ISBN 978-960-325-829-2

 

Θερμά θαλάσσια λουτρά Η.Χ. Παπαδημητρακόπουλος εκδόσεις Κίχλη η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

 

Θερμά θαλάσσια λουτρά

Η.Χ. Παπαδημητρακόπουλος

 εκδόσεις Κίχλη

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Θερμά θαλάσσια λουτρά • Fractal (fractalart.gr)

 

 

Τα Θερμά Θαλάσσια λουτρά, η συλλογή διηγημάτων του στυλίστα της μικροδιήγησης Η. Χ. Παπαδημητρακόπουλου, είχε γνωρίσει ως σήμερα τέσσερις εκδόσεις, με πρώτη το 1980, και τώρα στην ιδιαίτερα καλαίσθητη και προσεγμένη εκδοχή των εκδόσεων Κίχλη με τα εξαιρετικά θαλασσινά σχέδια της Εύης Τσακνιά, έρχεται να κάνει τη γνωριμία με το κοινό εκ νέου – αυτή τη γραφή δεν τη χορταίνεις ποτέ, τόσο διαφορετική, τόσο πρωτοπόρα, να βρίσκεται μπροστά σε κάθε νέο εγχείρημα στη μικρή φόρμα για να «καθοδηγεί» στο μέτρο του σωστού.

Οι αφορμές εδώ πάντα βιωματικές (αν και όχι πάντα αυτοβιογραφικές), με την παρατήρηση πρωταρχική συνθήκη να εντοπίζει το ουσιαστικό και αξιοπρόσεκτο ακόμη και σε αμελητέες λεπτομέρειες για να το αναδείξει σε κεντρικό θέμα ενός μικρού αφηγήματος. Αποθησαυρισμένες εικόνες από την εφηβική και νεανική ηλικία στον μικρόκοσμο της επαρχίας (εκεί που όλα αποκτούν ένα διαφορετικό μέγεθος) απηχούν το γενικότερο κλίμα μιας εποχής δύσκολης, με το βάρος της Κατοχής και  του Εμφυλίου και κατόπιν με το άνισο ζύγισμα ανάμεσα σε νικητές και ηττημένους. Ο Παπαδημητρακόπουλος μιλά για όλα αυτά χωρίς να επιτρέπει να χαρακτηριστούν τα κείμενά του πολιτικά, αφήνοντας έναν υπόκωφο σχολιασμό να διεισδύσει σε όσα περιγράφει με τη φαινομενική απόσταση του παρατηρητή που αποτυπώνει τα άξια λόγου, για να θέσει κατόπιν σε κίνηση τη λειτουργία της μνήμης ή της μυθοπλασίας κατά περίπτωση. Το ενδιαφέρον εδώ έγκειται στην παντελή απουσία της πρόσθετης δραματοποίησης, κι ας είναι δραματικά τα γεγονότα που αφηγείται (ή εξελίσσονται αιφνιδιαστικά σε τέτοια), ακολουθώντας τη σοφή συγγραφική οδηγία: όταν τα γεγονότα εμπεριέχουν το δράμα, οι λέξεις δεν χρειάζεται να συμπάσχουν συγκινησιακά φορτισμένες· αρκεί η εύστοχη επιλογή τους να παρακολουθεί διακριτικά. 

Μένω επιλεκτικά στο διήγημα που χαρίζει και τον τίτλο σε όλη τη συλλογή, Θερμά θαλάσσια λουτρά, γιατί εδώ ξετυλίγεται το νήμα της τέχνης του Παπαδημητρακόπουλου, και ως σύλληψη της αρχικής ιδέας αλλά και ως εκτέλεση ώσπου να πάρει τη μορφή μικρής αφήγησης. Αρχικά η μνήμη επαναφέρει την εικόνα από τις προετοιμασίες στο χτήμα για τη θαλασσινή απόδραση με το τραίνο που εξυπηρετούσε σε χωριστό βαγόνι όσους επέλεγαν τα θερμά λουτρά. Λεπτομερής η περιγραφή του σταθμού, του βαγονιού, ακόμη και του Θύμιου, που με τη στολή του και ύφος ανάλογο των περιστάσεων έκανε τον έλεγχο και έδινε το σύνθημα στον μηχανοδηγό να ξεκινήσει. Ένα ταξίδι δεκατριών χιλιομέτρων ως την ποθητή Αλκυώνα. Νέα περιγραφή εδώ, του τοπίου, του κτηρίου των θερμών λουτρών και κατόπιν του χώρου όπου υπήρχαν οι μπανιέρες, αλλά και του τρόπου που οι λουόμενοι προτιμούσαν να τις χρησιμοποιούν. Κι εκεί που νομίζεις ότι θα εξαντληθεί η αφήγηση ώς αυτό το σημείο, δίνοντας εικόνες μιας περασμένης εποχής με μια διάθεση ηθογραφικής αποτύπωσης, έρχεται κατά την προσφιλή μέθοδο του γράφοντος η ανατροπή του σκηνικού. Η μνήμη θα απομονώσει την εκλεκτή παρουσία ενός ξανθού παλληκαριού, που όλοι το θαύμαζαν για την ομορφιά του και που αρεσκόταν να κολυμπάει παράτολμα εισχωρώντας ακόμη και στο άδυτο του χώρου των γυναικών προκαλώντας τη ζήλια των υπόλοιπων αρσενικών. Μόλις στην προτελευταία παράγραφο (τι σοφή οικονομία!) θα παιχτεί το δράμα: ο νεαρός χάριν εντυπωσιασμού των γυναικών θα αποτολμήσει τη βουτιά που θα είναι και η τελευταία του, καθώς θα καρφωθεί  με το κεφάλι πάνω σε έναν πάσσαλο από τους πολλούς που στέκουν ξεχαρβαλωμένοι – ο συγγραφέας σε ανύποπτο χρόνο έχει προοικονομήσει το γεγονός. Η κατακλείδα φυλάχτηκε για το συγγραφικό σχόλιο: Πέθανε μόλις τον ακούμπησαν στην αμμουδιά. Θυμάμαι ακόμη το πρόσωπό του, καθώς και τα γαλανά του μάτια, που μας κύττταζαν ορθάνοιχτα. Έμοιαζε να μην καταλαβαίνει τίποτα απολύτως. (σ.56). Αυτή η ακροτελεύτια πρόταση αποδίδει την αίσθηση του θανάτου, την απόσταση που τον χωρίζει από τη σφριγηλότητα της ζωής, εν τέλει το ακατανόητο του περιεχομένου του. Τι άλλο θα μπορούσε να πει κανείς; Και πώς αλλιώς να χειριστεί ένα τέτοιο θέμα;  Σοφή, περιεκτική λιτότητα λόγου, υπόδειγμα για όσους ασχολούνται με τη μικρή φόρμα.

Διώνη Δημητριάδου