Αντιγόνη απ’ το Πουσκάρ Μαρία Σκιαδαρέση εκδόσεις Πατάκη η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

 

Αντιγόνη απ’ το Πουσκάρ

Μαρία Σκιαδαρέση

 εκδόσεις Πατάκη

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ | Ήθος, έθος, νόμος • Fractal

 

Ήθος, έθος, νόμος

 

Πυκνώνει η φωτιά, τυλίγει το λευκό σεντόνι πάνω στα στοιβαγμένα ξύλα, σε δευτερόλεπτα αρχίζει η σάρκα να μυρίζει, μακάβριο ανάθημα, θυσία σε άγνωστο θεό, κανείς δεν ξέρει ούτε μπορεί  να πει το όνομά του, αφού οι θρησκείες στο διάβα των αιώνων μπερδεύτηκαν, ταυτίστηκαν, χωρίστηκαν, πολέμησαν, έφαγε η μια την άλλη και τώρα πια είναι δύσκολο  να ονομάσεις τον θεό που εξευμενίζεται ησυχασμένος απ’ το σωστό που γίνεται απόψε εδώ· απέναντι στη νομιμότητα το έθος, παλιά αλήθεια όσο και ο κόσμος, κανένας νόμος δεν νικά τις βεβαιότητες. (σσ. 342-343).

 

Παλιά, πολύ παλιά η ιστορία της Αντιγόνης, όπως αποδόθηκε από τον μέγιστο Σοφοκλή για να δείξει την πάλη ανάμεσα στον νόμο και το έθιμο, αναδεικνύοντας εν τέλει σε μέγιστη αξία το ήθος των ξεχωριστών ανθρώπων. Με το ήθος και το έθος να ανάγονται σε κοινή ρίζα ετυμολογικά, εναπόκειται στο ίδιο το άτομο και τις ηθικές καταβολές του να σεβαστεί το έθος όχι μόνον ως έθιμο/συνήθεια, αλλά ως πράξη που ακολουθείται ακριβώς επειδή δεν αντιβαίνει στο ήθος του – ακόμα κι αν ο συμβατικά αποδεκτός νόμος έχει την εξουσία και τη συνακόλουθη δύναμη να διατηρήσει τη ρύθμιση του κοινωνικού σώματος κατά τις επιταγές του.

Η Μαρία Σκιαδαρέση είχε ως εκκινούσα αρχική ιδέα αυτό το ήθος, το έφερε στη σύγχρονη εποχή, το ενσωμάτωσε σε πρόσωπο-ηρωίδα ξένη ως προς τα ήθη, τα έθιμα και τους νόμους της δεύτερης πατρίδας της, την έφερε αντιμέτωπη με στερεότυπες αντιλήψεις, εξουσίες αλλά και τη γνώμη των απλών ανθρώπων, εκεί στη βοιωτική γη του μόχθου, της ανελέητης αναζήτησης του κέρδους, της αναλγησίας συχνά. Έχει ενδιαφέρον πως σε ένα πρώτο επίπεδο η ιστορία της λειτουργεί με μια αστυνομική πλοκή, με τον αστυνόμο σε ρόλο ανακριτή προκειμένου να ρίξει φως στη δολοφονία του Ινδού εργάτη, του Χόντι. Όμως γρήγορα κατανοείς πως η ουσία βρίσκεται αλλού, με τα στοιχεία της αστυνομικής πλοκής να μη χρησιμοποιούνται για να προσδώσουν στην ιστορία τον χαρακτήρα της έρευνας γύρω από τη δολοφονία, αλλά για να δείξουν σταδιακά και ολοένα σε μεγαλύτερο βάθος τα υπόλοιπα επίπεδα, στα οποία έχει η Σκιαδαρέση στηρίξει τη μυθοπλασία της.

Αρχικά την αντιμετώπιση του «ξένου», του μετανάστη, από την τοπική κοινωνία, κατά κανόνα ως αναγκαίου παράσιτου, με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως η αντιμετώπιση του Χόντι από το αφεντικό του. Δεν είναι η πρώτη φορά που η Σκιαδαρέση ανοίγει τη θεματική της σε ένα σύγχρονο πρόβλημα, με πολλές παραμέτρους. Το είχε επιχειρήσει στη συλλογή διηγημάτων της Όσα δεν έζησαν (εκδόσεις Πατάκη, 2018), όπου έφτιαξε ένα λογοτεχνικό «σπίτι» για τους μετανάστες, τους έδωσε φωνή και βήμα να μιλήσουν, έναν χώρο να σταθούν. Ευτυχώς η λογοτεχνία μπορεί ακόμη να λειτουργήσει αποκαλυπτικά και να ανοίξει ένα (μικρό έστω) ρήγμα στο σκληρό περίβλημα των συνειδήσεων, δείχνοντας πως οι κοινωνικές διαφορές ισχύουν σε όλες τις κοινωνίες.

 

[…] εμείς απ’ τη στιγμή που ερχόμαστε στον κόσμο, έχουμε οριστεί να έρπουμε στο στρίφωμα της κοινωνίας. Όχι γιατί είμαστε παραβατικοί ή εγκληματίες, όχι γιατί είμαστε αγενείς, βρόμικοι ή αγράμματοι, μα επειδή όλοι γύρω μας είναι απολύτως σίγουροι ότι είμαστε όλα αυτά μαζί, αφού έτσι γεννηθήκαμε. Κι έχουμε χαραγμένη στο μέτωπο σφραγίδα ανεξίτηλη που ορίζει ποια είναι η θέση μας, ή μάλλον η μη θέση μας, ανάμεσα σε όλους τους υπόλοιπους. (σ. 191).

 

 Κατόπιν, η ερωτική συνθήκη, που μοιάζει να μη γνωρίζει από απαγορευτικά όρια. Δεν λείπει και ο πολιτικός σχολιασμός, όταν η αφήγηση του γαιοκτήμονα Πεκμετζή θα πάει πίσω πολλές δεκαετίες. Αλλά και η εστίαση στις σχέσεις των ίδιων των ξένων, με απρόβλεπτες εξελίξεις, που εν τέλει θα καθορίσουν το έγκλημα, αυτόν που το διέπραξε, κυρίως την αιτία, σε μια αναπάντεχη σειρά αιτίου και αιτιατού.

Όλα αυτά με φόντο έναν τόπο που ζει από τη γη, το κάρπισμά της και την εκμετάλλευσή της, με ταξικές διαφορές να διαχωρίζουν όσους τη δουλεύουν, με το κράτος να μην είναι πάντα συμπαραστάτης. Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως η ιστορία έχει ως υποκεφάλαια τις επτά μέρες του τρύγου, σαν η διαδικασία αυτή να προέχει των υπόλοιπων γεγονότων. Τα κεφάλαια, ωστόσο, αυτά καθεαυτά ακολουθούν τη δομή (εν συνόψει) μιας τραγωδίας, με Πρόλογο (Η εξαφάνιση), Επεισόδιο (Ο φόνος), Έξοδο (Η πυρά). Και με τα πρόσωπα αυτού του σύγχρονου δράματος να αναλαμβάνουν, το καθένα με τη φωνή του (η τέχνη της Σκιαδαρέση χειρίζεται άριστα την πρωτοπρόσωπη αλλά πολυπρόσωπη αφήγηση προσδίδοντας σε κάθε φωνή τα ξεχωριστά της χαρακτηριστικά) να οδηγήσουν από την αρχή (τη «δέση») έως το τέλος (τη «λύση».

Στην ιστορία αυτή έρχεται και η αναγκαία κάθαρση; Εφόσον η κάθαρση είναι μια έννοια που δεν αφορά τους ήρωες (γι’ αυτούς, τον καθένα με τον τρόπο του, έρχεται η κάθαρση), αλλά ο τραγικός ποιητής την επιφυλάσσει για τον θεατή, ως αποκατάσταση της διασαλευθείσας  αρμονίας, της τάξης του κόσμου, θα λέγαμε πως στην περίπτωση εδώ του αναγνώστη (που λειτουργεί ως θεατής του δράματος) έρχεται ως συναίσθηση της ανάγκης που ώθησε τα πρόσωπα στις πράξεις τους. Δεν βρίσκω τυχαία τα λόγια της συγγραφικής αφήγησης, που ολοκληρώνουν τον τρύγο ως πλαίσιο/φόντο της πλοκής, και μαζί υπαινίσσονται την ολοκλήρωση του δράματος:

 

Τελείωσε ο τρύγος επιτέλους και είναι σήμερα μέρα τακτοποίησης, μπαίνουν ξανά όλα στη θέση τους, του χρόνου πάλι. (σ. 372).

 

Όλα στη θέση τους στην ιστορία της Σκιαδαρέση, πλήρη στην πολυμορφία της, με διακριτή τη διάθεση της όχι απλώς να γράφει ενδιαφέρουσα μυθοπλασία, αλλά να την κατευθύνει στα κοινωνικά προβλήματα με τα πολιτικά (και πώς αλλιώς;) θεμέλια. 

 

Διώνη Δημητριάδου 

 

 

 

 

Μάνος Κοντολέων Κόντρα ρόλος Εκδόσεις Πατάκη η πρώτη δημοσίευση στο diadtixo.gr

 

Μάνος Κοντολέων

Κόντρα ρόλος

Εκδόσεις Πατάκη

η πρώτη δημοσίευση στο diadtixo.gr

Μάνος Κοντολέων: «Κόντρα ρόλος»

 

Ποια είναι η μέγιστη στιγμή μιας υποκριτικής καριέρας; Να συλλάβει ο υποκριτής την ουσία του ρόλου; Να υποδυθεί κυριολεκτικά τον χαρακτήρα του ρόλου, που σημαίνει πως τον «ενδύεται» εσωτερικά; Όλα αυτά, βέβαια, κρίνονται αναγκαία, προκειμένου να μην υποκριθεί (κι ας έχει το απαραίτητο ταλέντο) απλώς τον χαρακτήρα. Πέρα από αυτά, όμως, υπάρχει κάτι ακόμα; Ο Μάνος Κοντολέων στο πρόσφατο μυθιστόρημά του, Κόντρα ρόλος, δίνει μία ακόμη εκδοχή της υποκριτικής συνθήκης: ο ερμηνευτής να γίνει υποχείριο του ερμηνευόμενου (σ. 221). Γύρω από αυτή την ιδέα χτίζεται η πλοκή της ιστορίας. Ένας «κόντρα ρόλος», πρόκληση για τον ερμηνευτή, καθώς θα πρέπει να υποδυθεί έναν χαρακτήρα εντελώς ανόμοιο με τα δικά του χαρακτηριστικά στην πραγματική ζωή, γεγονός που απαιτεί να φθάσει στα όριά του, όχι φυσικά μόνον της ερμηνευτικής του δεινότητας –αυτό ας θεωρηθεί εκ των ων ουκ άνευ– αλλά, κυρίως, της ίδιας του της ιδιοσυγκρασίας, και ίσως να τα υπερβεί. Κάποτε επιτυγχάνει, κάποτε όχι.  Όσο περισσότερο, ωστόσο,  εισχωρεί στον νέο χαρακτήρα, υπάρχει ο κίνδυνος μιας εν δυνάμει ταύτισης, ιδίως αν τα στοιχεία του ρόλου προσομοιάζουν με τις συνθήκες της αληθινής ζωής που ο υποκριτής έχει  να αντιμετωπίσει· τότε δυνατόν ο ερμηνευτής να γίνει υποχείριο του ερμηνευόμενου, και στη ζωή του να εξακολουθεί να υποδύεται τον ρόλο, οπότε η «επιτυχία» ή η «αποτυχία» ξεπηδά από το θεατρικό σανίδι και γράφει στη ζωή του, με όποιο κόστος.

Ενδιαφέρουσα η θεματική, στην οποία στήριξε ο Κοντολέων το βιβλίο του. Κατορθώνει, έτσι, να προσδώσει σε μια  ίσως κλασική ιστορία ερωτικού τριγώνου το βάθος που ζητά η ξεχωριστή λογοτεχνία. Ενσωματώνοντας εξάλλου στην πλοκή, από ένα κομβικό σημείο και μετά, την παράσταση της Φαίδρας, με τον κύριο ρόλο να ανατίθεται σε ένα από τα κύρια πρόσωπα της ιστορίας του, την Αντρίνα Λεμονή, θέτει αντιμέτωπες τη θεατρική Φαίδρα με την υποδυόμενη τον ρόλο Αντρίνα, κι έτσι λειτουργεί, πιθανολογώ, και η αρχική ιδέα που γέννησε το μυθιστόρημα. Ωστόσο, δεν είναι, ίσως, η μοναδική κινητήρια έμπνευση.

Ο άλλος κύριος ρόλος, ο Λάμπρος Αρνής, σύζυγος τής κατά σαράντα χρόνια νεότερής του Αντρίνας, σημαντικός κριτικός θεάτρου, αποσυρμένος πλέον από την ασχολία του αυτή, βιώνει, κοντά στην  ηλικία των ογδόντα, την προσωπική του παρακμή, μπροστά στη συνειδητοποίηση του φθίνοντος σώματος, του επερχόμενου τέλους, της αδυναμίας του να σταθεί δίπλα στην Αντρίνα, που σφύζει από ζωή. Μπορεί ο έρωτας να έστησε τις παγίδες του στη νεανική του ηλικία, όμως, τώρα τη μοναδική παγίδα τη στήνει ο θάνατος. Και αυτή θα μπορούσε να είναι μια ακόμη εκδοχή της αρχικής ιδέας του έργου.

 

Και τότε ο Λάμπρος Αρνής σχηματίζει μια φράση – δεν την προφέρει, μόνο τη σκέφτεται: ‘η σκιά μου θα είναι το μόνο από μένα που θα μείνει’. Το βιολογικό τέλος καλπάζει και επιτέλους ας αποδεχτεί τον μέγιστο τρόμο της ατομικής θνητότητας. (σ.109).

 

Το τρίτο πρόσωπο, ο άγνωστος έως τότε γιός του Αρνή, ο Πασκάλ, φέρνει αναστάτωση στη ζωή του, συνδεδεμένος με έναν, κατά τη γνώμη του Αρνή, παροδικό έρωτα της νεανικής του ηλικίας στο Παρίσι, αλλά και αναπόφευκτα (για να λειτουργήσει το ερωτικό τρίγωνο, κι ας είναι και σκαληνό) σε ερωτική σχέση πάθους με την Αντρίνα. Σταδιακά τα πρόσωπα της Φαίδρας του Ρακίνα, ο Θησέας, η Φαίδρα, ο Ιππόλυτος, θα βρουν μια αντιστοίχιση με τα τρία πρόσωπα της ιστορίας του Κοντολέων, χωρίς, ωστόσο, να αποτελούν την απόλυτη ταύτιση με αυτά. Ο Κοντολέων  διατηρεί το δικαίωμα της λογοτεχνίας να αντλεί τη θεματική της από τα κλασικά έργα, κι όμως να διαφοροποιείται από αυτά. Όσο, όμως, θα κρατούν οι πρόβες και όταν κατόπιν ανεβεί η παράσταση, τα πρόσωπα της ιστορίας θα πρέπει να πάρουν τις δικές τους αποφάσεις, με ανατροπές έως το τέλος.

 

Πάντως, όταν το βέλος έχει αφεθεί να διατρέξει την τροχιά του, ήδη έχει και καθοριστεί τα βεληνεκές του. Το πού και το πώς θα καρφωθεί δε γίνεται να το αλλάξεις. (σ. 199).

 

Ένα τέταρτο πρόσωπο από το παρελθόν, χωρίς τη φυσική του παρουσία, η Σιμπέλ Ομάν, μητέρα του Πασκάλ, θα συμβάλει στην εξέλιξη της μυθοπλασίας μέσω ενός γράμματος αλλά και ενός ατμοσφαιρικού μπαρ σε απόμερη παραλία της Κρήτης. Ήχοι από μουσικές διατρέχουν την αφήγηση, δημιουργώντας ένα ιδιαίτερο κλίμα. Όπως η ονομασία που η Σιμπέλ έδωσε στο παραθαλάσσιο μπαράκι της, «Le café des trois colombes», από το τραγούδι του Τζο Ντασσέν, ενθύμιο του έρωτά της με τον Λάμπρο. Πρόσωπα και φράσεις από τη λογοτεχνία και το θέατρο γεννούν απαραίτητους συνειρμούς. Όπως τα λόγια του Κάφκα, που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως αποδοχή της δύναμης της τέχνης να αποτελέσει μια ασπίδα προστασίας: Η τέχνη φτερουγίζει γύρω απ’ την αλήθεια, αλλά με την κατηγορηματική πρόθεση να μην καεί (σ. 192).

 

Ανατρέχω σε προηγούμενες γραφές του Κοντολέων γύρω από τη θεματική του έρωτα. Όπως στην Ερωτική αγωγή (2003/2020), όπου με προκλητική γραφή ανάλογη της θεματικής του ο έρωτας παρουσιάστηκε γήινος, όλο σάρκα και αίμα, όπως άλλωστε του πρέπει. Ο έρωτας, ένας καθρέφτης, στον οποίο φάνηκε η απογείωση και η προσεδάφιση, η υπέρβαση ή η συγκαταβατική αποδοχή των ορίων. Η ερωτική πράξη δημιούργησε απελευθερωμένα άτομα δίνοντας την ώθηση που απαιτείται για την ποθητή αποδέσμευση. Η προβληματική αποδοχή, από την άλλη, του ερωτικού ενστίκτου και η αποσιώπησή του φάνηκε ικανή να υποτάξει ακόμη πιο ταπεινωτικά στις έξωθεν δεσμεύσεις. Τώρα, χρόνια μετά, στο νέο του μυθιστόρημα, επιτρέπει περισσότερο να εισχωρήσει η σκέψη, ο στοχασμός, το συναίσθημα. Μια επαναδιαπραγμάτευση, θα έλεγα, της θεματικής του έρωτα, στην οποία παίζει ρόλο ο χρόνος που αδυσώπητα κυλάει, οι αναμνήσεις που συσσωρεύονται, η οπτική της γυναίκας που συνυπάρχει με αυτή του άντρα, σε μια συνολική συνεκτίμηση των ρόλων, της ψυχοσύνθεσης των ηρώων και των έξωθεν επεμβάσεων. Θέλοντας να ενσωματώσει τη Φαίδρα στη δική του ιστορία, ήρθε πιο κοντά σε μια άλλη διάσταση του έρωτα, πιο δυναμική, εν δυνάμει απελευθερωτική, πιθανόν και πιο αυτοκαταστροφική.

 

Διώνη Δημητριάδου

 

Επαγγελματικό Εργαστήριο Δημιουργικής Γραφής από τις Εκδόσεις Ηλιαχτίδα: «Σκέφτομαι, άρα γράφω»

 

Επαγγελματικό Εργαστήριο Δημιουργικής Γραφής 

από τις Εκδόσεις Ηλιαχτίδα: «Σκέφτομαι, άρα γράφω»
Ο συναρπαστικός δρόμος για τη δική σου ιστορία ξεκινά εδώ!

 

Το επαγγελματικό εργαστήριο δημιουργικής γραφής «Σκέφτομαι, άρα γράφω» από τις Εκδόσεις Ηλιαχτίδα, απευθύνεται σε όσους επιθυμούν να ανακαλύψουν και να καλλιεργήσουν τη συγγραφική τους φωνή. Ο κάθε συμμετέχων θα έχει την ευκαιρία να κατανοήσει θεωρητικά, εμπράκτως και εις βάθος, τις αρχές που διέπουν τη δημιουργική γραφή. Πρόκειται για έναν ολοκληρωμένο πρώτο κύκλο 10 εβδομαδιαίων μαθημάτων, διάρκειας 90 λεπτών το καθένα, με εξ αποστάσεως παρακολούθηση και φυσικό ομιλητή.

Στόχος του εργαστηρίου είναι να προσφέρει στους συμμετέχοντες τις απαραίτητες γνώσεις και τεχνικές ώστε να δημιουργήσουν μια ολοκληρωμένη και άρτια ιστορία πάνω στην εφαρμόσιμη ύλη/γνώση που θα έχουν λάβει. Οι θεματικές περιλαμβάνουν:

Χαρακτήρες: Tη δημιουργία κι εξέλιξη κεντρικών και περιφερειακών χαρακτήρων, τα είδη και τη σημασία των χαρακτήρων στο όλο περιβάλλον μιας ιστορίας, καθώς και το σύστημα σχέσεων κι αλληλεπιδράσεων των χαρακτήρων που καθορίζει τη σημασία και τη ροή της ιστορίας τους.

Περιβάλλον: Το περιβάλλον ως ένα ζωντανό και καθόλου ανεξάρτητο στοιχείο της ιστορίας: την πολυδιάστατη και ρευστή του φύση, την συνύπαρξή του με τους κεντρικούς χαρακτήρες, και την ακούσια ή εκούσια χρήση του από τους ίδιους τους χαρακτήρες.

Δομή ιστορίας: Τη δομή μιας ιστορίας, όπου ο συμμετέχων θα λάβει θεωρητική κι έμπρακτη γνώση πάνω στα στοιχεία λόγου, τις τεχνικές έκφρασης, και τις πρακτικές αναζωογόνησης της ροής που συνολικά μετατρέπουν την ιδέα σε εικόνα μέσω του γραπτού λόγου.

·         Έναρξη προγράμματος: 1η Οκτωβρίου 2025, ώρα 19:00

·         Συνολικό κόστος 10 μαθημάτων: μόνο 130 €

·         Οι εγγραφές ξεκίνησαν!

Το υλικό παρουσιάζεται σταδιακά με αλληλένδετη θεματολογία, σε κατανοητές διαφάνειες pdf αρχείου που έχει δημιουργήσει ο διδάσκων, και σε τακτικά διαστήματα, φαινόμενα που παρουσιάζονται αναλύονται πάνω στο διήγημα «Κάθε αμαρτία ιερή» του διδάσκοντος από τις Εκδόσεις Ηλιαχτίδα, το οποίο ο συμμετέχων - εάν δεν κατέχει - θα δύναται να αποκτήσει.

Με την ολοκλήρωση του πρώτου κύκλου, οι συμμετέχοντες θα έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν στον 2ο κύκλο (5 συνεδρίες, κόστος 60 €), όπου θα εμβαθύνουν στη συγγραφή μυθιστορήματος και στην επιμέλεια της ιστορίας τους, η οποία θα συμπεριληφθεί σε συλλογική έντυπη έκδοση από τις Εκδόσεις Ηλιαχτίδα.

Πληροφορίες και εγγραφές: 2104967338, 6934776847

info@ekdoseisiliaxtida.gr

 

Εκδόσεις Ηλιαχτίδα

Χριστοπούλου 4, Νίκαια, Τ.Κ. 18454

ekdoseisiliaxtida.gr

ΝΕΕΣ ΚΥΚΛΌΦΟΡΙΕΣ Ελένη Τούσια O Φύλακας του Κλουβιού Εκδόσεις Πηγή

 ΝΕΕΣ ΚΥΚΛΌΦΟΡΙΕΣ

Ελένη Τούσια
O Φύλακας του Κλουβιού
Εκδόσεις Πηγή

 

Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πηγή το μυθιστόρημα της Ελένης Τούσια «O Φύλακας του Κλουβιού».

Δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένας συμπαντικός λακές. Ο Φύλακας του Ωων Κα με το αιώνιο, βαρετό καθήκον της φύλαξης αυτού του πολύτιμου φορτίου που οι  «Μεγάλοι» αποφάσισαν να φυτέψουν σε μερικούς άτυχους θνητούς, τα λεγόμενα Κλουβιά. Το καλοκαίρι του 2004 το Ωων Κα βρίσκεται σε κίνδυνο και ποιος πρέπει να ξεβολευτεί για ακόμα μια φορά; Μέσα στο σώμα ενός αγοριού, του Νίκου Παπαδόπουλου που σκοτώθηκε δεκατρία χρόνια πριν, ο φαινομενικά εικοσιεξάχρονος Φύλακας σπεύδει, ανόρεχτα, να γνωρίσει το Κλουβί του, μια μοναχική έφηβη με ύποπτα δολοφονικό παρελθόν, και να το καθοδηγήσει στα μυστικιστικά μονοπάτια των δυνάμεων που κρύβει μέσα του. Αυτή τη φορά όμως το Κλουβί του δεν είναι όπως τα προηγούμενα. Μα ούτε εκείνο το αρρωστημένο πλάσμα, ο τωρινός σφετεριστής του Ωων Κα, δεν είναι σαν τους αμέτρητους που έχει ήδη ξεκάνει. Και οι δυο τους είναι γνωστά κόκαλα που θα τον κάνουν να χάσει από τα μάτια του τον στόχο και να κυλιστεί για πρώτη φορά μέσα στον βούρκο των ανθρώπινων συναισθημάτων.

Από τα σκονισμένα μπετό της Λάρισας μέχρι τους μυστηριώδεις βάλτους του Μισσισσιπή και από την Παλαιά Πόλη του Λίμπεκ μέχρι τη γραφική Δρακότρυπα Καρδίτσης, αφήνουν πίσω τους αίμα που ουρλιάζει και καταραμένους νεκρούς. Οι τρεις τους βρίσκονται αντιμέτωποι όχι μόνο με τις ανεξέλεγκτες δυνάμεις του Ωων Κα αλλά και εγκλωβισμένοι μέσα σε ένα ανίερο ερωτικό τρίγωνο που ζέχνει θάνατο, καταστροφή αλλά και ανέλπιστα θαύματα…

«Αμέτρητοι νεκροί μέσα μου… Τους νιώθω να αναριγούν από νοσταλγία σε μουχλιασμένες κλίνες. Να αφουγκράζονται. Να παγώνουν χίλιους παγετώνες και να γίνονται στάχτη μέσα σε λιλά πυρκαγιές…»

Ένα βιβλίο γεμάτο φαντασία, δράση, μυστήριο και έντονες, αφιλτράριστες σκηνές. Μια ιστορία που όμοιά της δεν έχεις ξαναδιαβάσει ποτέ.

 

Βιογραφικό

Η Ελένη Τούσια γεννήθηκε το 1986 στη Λάρισα από πατέρα Έλληνα και μητέρα Γερμανίδα. Μεγάλωσε στην Ελλάδα, τις καλοκαιρινές σχολικές διακοπές, όμως, τις περνούσε συνήθως ανάμεσα στα ποτάμια και τις λίμνες του Λίμπεκ της βόρειας Γερμανίας, ψαρεύοντας και κολυμπώντας μέσα στα θολά, πράσινα νερά. Από τη βαλίτσα της δεν έλειπε ποτέ ένα καλό βιβλίο τρόμου. Τα «μικρά τετράγωνα μαγείας», όπως συνήθιζε να αποκαλεί τα βιβλία της, ήταν πάντα οι καλύτεροί της φίλοι και συνοδοιπόροι όπου και αν βρισκόταν. Μεγαλωμένη μέσα σε ένα κράμα βαλκανικών και κέλτικων λαϊκών δοξασιών, θρύλων και παραμυθιών, άρχισε από πολύ μικρή ηλικία να σκαρφίζεται δικές της ιστορίες τρόμου που διηγούνταν στα παιδιά της γειτονιάς και τα μικρότερα αδέρφια της, φοβίζοντάς τα. Οι νύχτες παιχνιδιού πολλές φορές έκλειναν με ένα: «Ελάτε να σας πω τι έγινε πριν από χρόνια μέσα σε αυτό το κτήριο!» – συνήθως εγκαταλελειμμένο. Λατρεύει τις μαύρες γάτες και τις βόλτες μέσα στο δάσος, ειδικά όταν αυτό φοράει τα χρυσά φθινοπωρινά του φυλλώματα. Σήμερα ζει μαζί με την κόρη της στο Γκράφεναου και εργάζεται ως παραμέντικ στον Βαυαρικό Ερυθρό Σταυρό.

 

Εκδόσεις Πηγή, Μαλέας 11, 54634 Θεσσαλονίκη, τηλ. 2311 272803

pigi.gr, info@pigi.gr

 

 

Αδώνιδος κήποι Διώνη Δημητριάδου Εκδόσεις ΑΩ

 

Αδώνιδος κήποι

Διώνη Δημητριάδου

Εκδόσεις ΑΩ

Η ποίηση γράφεται με αίμα και το χρώμα της κόκκινο. Ενίοτε και μαύρο. Η νέα μου ποιητική συλλογή "Αδώνιδος κήποι", άψογα φροντισμένη από τις εκδόσεις ΑΩ του Πέτρου Μιχάλη, με τη σελιδοποίηση από τον Σωτήρη Παπαδήμα, την εκτύπωση από την Καμπύλη, με την κλασική βιβλιοδεσία του Μανώλη Λυράκη. Στο εξώφυλλο το έργο της Φωτεινής Χαμιδιελή "Βυθός", σε απόλυτη σύνδεση με τα ποιήματα, που χωρίς αυτό θα ήταν ατελή. Ευγνώμων για μια ακόμη φορά σε όλους όσοι έβαλαν την τέχνη τους για το άριστο αποτέλεσμα.

Ελένη Μπεζέ «Νέα ζωή» Έλληνες Εβραίοι μετά τη Σοά Ιστορία, Μνήμη, Ταυτότητα (1944-1955) Εκδόσεις Άγρα η πρώτη δημοσίευση στην Bookpress

 

Ελένη Μπεζέ

«Νέα ζωή»

Έλληνες Εβραίοι μετά τη Σοά

Ιστορία, Μνήμη, Ταυτότητα

(1944-1955)

Εκδόσεις Άγρα

η πρώτη δημοσίευση στην Bookpress

«Νέα ζωή: Έλληνες Εβραίοι μετά τη Σοά – Ιστορία, μνήμη, ταυτότητα (1944-1955)» της Ελένης Μπεζέ (κριτική)

 

 

Η μετά Σοά εποχή για τους Εβραίους στην Ελλάδα

 

Η Ελένη Μπεζέ, φιλόλογος και ιστορικός, στην παρούσα μελέτη της, η οποία στηρίζεται στη διδακτορική της διατριβή («Έλληνες Εβραίοι: Μνήμες και ταυτότητες μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο», Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας), επιχειρεί να δείξει την πορεία των Ελλήνων Εβραίων μετά την επιστροφή τους στην Ελλάδα, ως επιζώντων των στρατοπέδων συγκέντρωσης μετά τη Σοά, δηλ. την «Ολοκληρωτική Καταστροφή», όρο που αντικαθιστά τον όρο «Ολοκαύτωμα». Πόσο εύκολη ήταν γι’ αυτούς η νέα τους ζωή; Ανάμεσα σε περιγραφές και ερμηνείες, θα θέτει εμβόλιμα τα δικά της ερωτήματα, που προχωρούν την έρευνα πολύ πιο πέρα από τα επίσημα αρχεία, συχνά αμφισβητώντας κάποιες ιστοριογραφικές βεβαιότητες ή προσθέτοντας αυτονόητες αλήθειες ανάμεσα στις αρχειακές «σιωπές». Έτσι, μοιάζει σαν να ξαναδιαβάζει τα γεγονότα της κρίσιμης δεκαετίας που ακολούθησε το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όσον αφορά τη μοίρα των Ελλήνων Εβραίων, προσθέτοντας, αν όχι μια νέα θέαση της ιστορικής αυτής περιόδου, τουλάχιστον καίρια ερωτήματα· στην ουσία ωθώντας την έρευνα πιο πέρα από τα γνωστά: οικονομική δυσπραγία, δυσκολία ένταξης στην κανονικότητα της ελληνικής μεταπολεμικής ζωή, διεκδίκηση των καταπατημένων περιουσιών, κρατική αδιαφορία, αντισημιτισμός. Στον Πρόλογό της η Ρίκα Μπενβενίστε («Ανάμεσα σε σιωπές») θα εστιάσει ακριβώς σ’ αυτή τη συμβολή της παρούσας μελέτης, να αναδείξει το «πώς» και κυρίως το «γιατί» των παραπάνω προβλημάτων.

Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη: «Έλληνες Εβραίοι μετά την απελευθέρωση» και «Ιδεολογικές ανακατατάξεις,  νέες ελληνοεβραϊκές ταυτότητες». Θα ασχοληθεί με τις πρώτες κινήσεις για αποκατάσταση, για τις πρωτοβουλίες να συσταθούν συλλογικότητες προκειμένου να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, αλλά και θα παρουσιάσει, σε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια, στοιχεία που θα αποκαλύψουν ήδη διαφαινόμενες ιδεολογικές αντιπαραθέσεις στους κόλπους των εβραϊκών κοινοτήτων. Έχει ιδιαίτερη σημασία το γεγονός πως στηρίζεται στις πρώτες μαρτυρίες όσων επιστρέφουν (συγκλονιστική η εμπειρία του Λέοντος Μπατή, του πρώτου που επιστρέφει), μαρτυρίες που δημοσιεύονται στις εφημερίδες ή εκδίδονται, θα ξεχωρίσει την περίπτωση αυτών που κρύβονταν στο βουνό, μετέχοντας στην αντίσταση, από αυτούς που επέζησαν της Σοά, καθώς αναφύονται μεταξύ τους και ιδεολογικές διαφορές. Στο δεύτερο μέρος θα εστιάσει περισσότερο στην έννοια του σιωνισμού, επισημαίνοντας τη διαφοροποίηση ατού του ιδεολογικού ρεύματος που προϋπήρχε του πολέμου, έλαβε όμως μεγάλες διαστάσεις μετά τη Σοά σε όλη την Ευρώπη και στην Ελλάδα, όπου ένθερμοι υποστηρικτές του σιωνισμού άρχισαν, σε αντίθεση με προτεινόμενες λύσεις αφομοίωσης, να διακινούν τη θέση τους για εγκατάσταση των Εβραίων στην Παλαιστίνη, ως «επάνοδο στα πατρογονικά εδάφη», μη θεωρώντας υπαρκτό πρόβλημα την παρουσία των Αράβων στα  ίδια μέρη. Αυτή η θέση, όπως είναι φυσικό, πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις, μετά την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1948. Κάποιοι άλλοι επέλεξαν τη μετανάστευση στις Η.Π.Α. ή και στη Λατινική Αμερική.

Στο ίδιο μέρος έκταση θα δοθεί στην ταυτότητα που διαμόρφωσαν Έλληνες Εβραίοι κατά τη διάρκεια της Κατοχής, μετέχοντας στην αντίσταση είτε πολεμώντας στο βουνό μαζί με τους αντάρτες, είτε συμμετέχοντας στις εαμικές πράξεις αντίστασης κατά των δυνάμεων κατοχής μέσα στις πόλεις. Κάποιοι από αυτούς συμμετείχαν ιδεολογικά προσκείμενοι στην αριστερή ιδεολογία, κάποιοι επειδή την έβλεπαν ως μοναδική διέξοδο μπροστά στη διαφαινόμενη απειλή αφανισμού τους. Πολλοί, ειδικά από τους τελευταίους, διαχώρισαν τη θέση τους μετά κυρίως τον Εμφύλιο και τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Έτσι, διατηρήθηκαν και εντάθηκαν οι δύο τάσεις: από τη μια να αφομοιωθούν στην ελληνική πραγματικότητα, δύσκολη, οπωσδήποτε περίπτωση, ειδικά για όσους είχαν ενεργό συμμετοχή στο αριστερό κίνημα, καθώς το κράτος των νικητών του Εμφυλίου έβρισκε ακόμη μια αφορμή για δίωξη των αριστερών Εβραίων, από την άλλη να αποδεχθούν το δέλεαρ της εγκατάστασής τους στο κράτος του Ισραήλ. Και εδώ αυθεντικές μαρτυρίες ρίχνουν φως και στις δύο περιπτώσεις. Στην απόφαση πολλών Εβραίων να προτιμήσουν τη δεύτερη λύση έπαιξε σημαντικό ρόλο και η στάση των εβραϊκών κοινοτήτων. Ο ρόλος τους ήταν να λειτουργήσουν ως μια «οικογένεια»  για τους εναπομείναντες μετά τη Σοά Εβραίους αδελφούς τους, ωστόσο συχνά γίνονταν διακρίσεις, κυρίως ιδεολογικού χαρακτήρα, που απομάκρυναν τους αντιφρονούντες από την όποια βοήθεια θα μπορούσαν να έχουν.  Η Μπεζέ επισημαίνει πως, αν και σε διάλογο με την ταυτότητα του σιωνιστή βρέθηκε μεταπολεμικά η ταυτότητα του αριστερού Εβραίου, στην εποχή της σφοδρής αντιπαράθεσης της Δεξιάς με την Αριστερά, υπήρχαν και περιπτώσεις σύγκλισης, τουλάχιστον στα πλαίσια της αλληλοϋποστήριξης, εν μέσω κλίματος διώξεων.

Την έκδοση προλογίζει η Ρίκα Μπενβενίστε. Φωτογραφικό υλικό και Πηγές ελληνικές και ξενόγλωσσες τόσο αρχειακές, όσο και από δημοσιεύσεις στον Τύπο, αλλά και βιβλιογραφία με  μαρτυρίες, καθώς και μελέτες, άρθρα και λογοτεχνικές αναφορές,, συμπληρώνουν την ενδιαφέρουσα έκδοση. Στο εξώφυλλο μια φωτογραφία απεικονίζει την αρχή της ελπίδας, τον Οκτώβρη του 1944,  που δεν ευοδώθηκε. Τρεις φίλοι, οι δύο Εβραίοι, μαζί με τον άνθρωπο που τους έκρυψε κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής.

Μια μελέτη που συμβάλλει στην κατανόηση της μετά τη Σοά εποχής στην Ελλάδα, που μπορεί να μας πηγαίνει πολλές δεκαετίες πίσω, στο τέλος του πολέμου, όμως, όπως παρατηρεί η Ελένη Μπεζέ στον Επίλογο, ο απόηχός της φτάνει ώς τις μέρες μας.

 

Διώνη Δημητριάδου

 

Απόσπασμα

 

Ο Μπατής είναι ο πρώτος, και σε αντίθεση με εκείνους που θα γυρίσουν λίγο αργότερα, είναι –όπως τονίζεται και στο δημοσίευμα– μόνος. Δραπέτευσε μόνος, επέστρεψε μόνος και στη Θεσσαλονίκη είναι και πάλι μόνος., αντιμέτωπος με ένα πλήθος αγνώστων γεμάτο, στην καλύτερη περίπτωση, περιέργεια, στις περιπτώσεις των εναπομεινάντων Εβραίων, καχυποψία. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, το γεγονός ότι θεωρήθηκε παράφρων. Ο πρώτος, ο μόνος, ώς εκείνη τη στιγμή, επιζών και μάρτυς οδηγείται έτσι στην πλήρη απομόνωση. Η κοινωνία προφανώς δεν είναι έτοιμη να ακούσει και εκείνος έρχεται αντιμέτωπος με αυτό που για τον Πρίμο Λέβι, και όχι μόνο, αποτελούσε έναν από  τους χειρότερους εφιάλτες στο στρατόπεδο, την απροθυμία των άλλων να ακούσουν. Η επιστροφή, εκτός από το πέρασμα διαδοχικών γεωγραφικών συνόρων, απαιτούσε από τον επιζώντα και μια συμβολική υπέρβαση. Χρειαζόταν να μεταβεί από τον παραλογισμό του κόσμου του στρατοπέδου στην  «ομαλότητα» της μετέπειτα ζωής. Η επιστροφή του Μπατή, σε ένα συμβολικό επίπεδο, προσέκρουσε στο εμπόδιο που αποτελούσε η άρνηση των άλλων. (σ. 164).

 

 

 

 

 

 

 

 

Μαγκαλί Caryl Férey Μετάφραση: Αργυρώ Μακάρωφ Εκδόσεις Άγρα η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

 

Μαγκαλί

Caryl Férey

 Μετάφραση: Αργυρώ Μακάρωφ

Εκδόσεις Άγρα

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ | Η Μαγκαλί ή όλες οι γυναίκες • Fractal

 

Η Μαγκαλί ή όλες οι γυναίκες

 

Τι άλλο να πει κανείς επιπλέον. Και αν η Μαγκαλί είναι ανώνυμη, αυτό συμβαίνει επειδή η Μαγκαλί είναι όλες οι γυναίκες. (σ. 187).

Έτσι ολοκληρώνει ο Καρύλ Φερέ (Caryl Férey) το μυθιστόρημά του Μαγκαλί, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Άγρα, σε μετάφραση της Αργυρώς Μακάρωφ, που, όπως και στα υπόλοιπα βιβλία του, μάς χαρίζει μια άριστη απόδοση στην ελληνική γλώσσα. Αν στα άλλα του βιβλία τον ακολουθήσαμε στην Αφρική, στη Σιβηρία, στη Νέα Ζηλανδία, στη νότιο Αμερική, ακόμα και στην Ελλάδα, τώρα μας μεταφέρει στη Γαλλία (στο χωριό Μονφόρ συρ Με, στη Βρετάνη), όπου το 2021 η εξαφάνιση μιας γυναίκας οδήγησε στην εξιχνίαση μιας δολοφονίας. Ο Φερέ, ταυτίζοντας τον συγγραφέα με τον αφηγητή, δείχνει τον τρόπο της συγγραφής μέσα από την επιτόπια έρευνα, τον δικό του τρόπο να μεταπλάθει την πραγματικότητα σε μια, θα λέγαμε, «αληθινή» μυθοπλασία. Αν θέλαμε να τον προσδιορίσουμε ως προς τη σχέση του με την αφήγηση, βρίσκεται ανάμεσα στον ετεροδιηγητικό και στον ομοδιηγητικό αφηγητή, δημιουργώντας μια ιδιαίτερη παρουσία μέσα στην ιστορία: είναι εκ των πραγμάτων και εκ του συγγραφικού αποτελέσματος παντογνώστης τελικά, ωστόσο ερευνά και σταδιακά γνωρίζει, μετέχει με έναν ξεχωριστό τρόπο στα γεγονότα, σκέφτεται και διαμορφώνει την εξέλιξη της έρευνας, συνδιαλέγεται με τα κύρια πρόσωπα, διατηρώντας τον ρόλο του συγγραφέα, χωρίς ο ίδιος να αποτελεί ένα από αυτά.

Και οπωσδήποτε δεν είναι η μοναδική συγγραφική του καινοτομία. Χειρίζεται το υλικό του σαν μια αστυνομική ιστορία, με εγκλήματα προς εξιχνίαση, μόνο που αυτό αποτελεί μόνον το κέλυφος, τον μανδύα που σταδιακά αποκαλύπτει τον πυρήνα της θεματικής του. Στην ουσία πρόκειται (αν θέλουμε επιτέλους να τον κατηγοριοποιήσουμε, αν και στην πραγματικότητα η γραφή του δεν  το έχει ανάγκη) για μια γραφή «νεο-πολάρ», που μας πηγαίνει πολύ πιο πέρα από τα νουάρ μυθιστορήματα, καθώς στοχεύει σε κοινωνικά προβλήματα, συχνά με ευθύ πολιτικό σχολιασμό. Ο Φερέ χρησιμοποιεί αυτό το είδος για να αφυπνίσει, να κινητοποιήσει όποιον νιώθει εγκλωβισμένος σε στερεοτυπικές αντιλήψεις θεωρώντας πως δεν μπορεί να εξεγερθεί ενάντια σ’ αυτή τη στρεβλή «κανονικότητα». Καταξιώνει, με αυτόν τον τρόπο, το κατασυκοφαντημένο είδος της αστυνομικής λογοτεχνίας, ανοίγοντας ένα ρήγμα στην, εν πολλοίς, επιφανειακή θεματική της, προκειμένου να δείξει πώς, με την ανάλογη στόχευση, μπορεί να ασκήσει γόνιμη κοινωνική κριτική, στο πλευρό κάθε καταπιεσμένου.

Στην πρόσφατη ιστορία του, τη Μαγκαλί, ανιχνεύει με την επιτόπια έρευνά του, ως συγγραφέας-αφηγητής μια υπόθεση γυναικοκτονίας. Όταν η Μαγκαλί Μπλαντέν, μητέρα τεσσάρων παιδιών και σε διάσταση με τον άντρα της  Ζερόμ Γκαγιάρ, εξαφανίζεται από το σπίτι της, οι περισσότεροι πιστεύουν πως πρόκειται για αυτοκτονία. Μόνο που η Μαγκαλί, για πρώτη φορά ελεύθερη στα σαράντα της χρόνια από ένα κακοποιητικό σύζυγο, δεν φαίνεται έτοιμη να αυτοκτονήσει, ίσα ίσα μοιάζει δυνατή να πάρει επιτέλους τη ζωή της στα χέρια της. Όμως, δεν υπολόγισε σωστά έναν αστάθμητο παράγοντα. Ο Ζερόμ δεν θα δεχόταν εύκολα την ελευθερία της, την επανάστασή της. Τη θεωρούσε κτήμα του και έτσι την αντιμετώπισε. Έναν μήνα αργότερα, ο Ζερόμ θα οδηγήσει την αστυνομία στο μέρος όπου έθαψε τη Μαγκαλί.

Μια ακόμη γυναικοκτονία; Ο Φερέ, καταγόμενος από το ίδιο μέρος με αυτήν, θα θεωρήσει την υπόθεση «δική του», θα επιστρατεύσει συγγενείς και φίλους, τον πολύτιμο τοπικό Τύπο, μαρτυρίες γειτόνων και επαγγελματιών της περιοχής (όλοι τους με τα ψευδώνυμα που τους δίνει, βασισμένος στα κύρια χαρακτηριστικά τους), μαζεύει πληροφορίες, φτιάχνει το παζλ. Ο σκοπός; Πεθαίνει κανείς πραγματικά μόνο όταν ξεχνιέται. Εφόσον παρά την απουσία του το αγαπημένο πρόσωπο παραμένει συχνά «παρόν» ακόμη και μετά τη σωματική του εξαφάνιση. Η Μαγκαλί δεν θα πέθαινε δεύτερη φορά. (σ. 14). Πολλά στοιχεία θα βγουν στο φως, ένα σενάριο που γράφει ο Ζερόμ δέκα χρόνια πριν με θέμα μια ανάλογη δολοφονία, μια συμμορία Γεωργιανών εκβιαστών, αλλά και τα πεθερικά της Μαγκαλί που έπρεπε να διαλέξουν ή αυτήν η τον γιό τους, και διάλεξαν να τον καλύψουν, οι γείτονες που ούτε είδαν ούτε άκουσαν ούτε υποπτεύθηκαν κάτι, θεωρούσαν όμως τον Ζερόμ ευέξαπτο και πολύ αρρενωπό. «επιτρέποντάς» του έτσι τη νομιμότητα της κυριαρχίας του.

  Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία του βιβλίου είναι η συζήτηση του Φερέ με τον δικηγόρο υπεράσπισης του δολοφόνου, τον «Ευαισθητοποημένο», που για να τον υπερασπιστεί έπρεπε να τον πλησιάσει, να κάνει το πρόβλημά του δικό του, να καταλήξει πως: Ήταν ένας συνηθισμένος άνθρωπος που διέπραξε μια ειδεχθή πράξη (σ. 180). Και ίσως αυτό να είναι και το σημαντικότερο που γράφεται σ’ αυτό το βιβλίο. Ο «συνηθισμένος» άνθρωπος, ένας από εμάς, που κάτω από ικανές συνθήκες, όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί σε μια κοινωνία ανισοτήτων, μπορεί να φτάσει να επιβάλει την αυτόκλητη κυριαρχία του σε ό,τι θεωρεί αυτοδίκαια δικό του. Η Μαγκαλί θα έμενε για πάντα κοντά του, με τον έναν η τον άλλο τρόπο. Το γεγονός πως ο Ζερόμ αλλά κι οι γονείς του εν τέλει αυτοκτονούν δεν αλλάζει τίποτα. Η Μαγκαλί σπινθηροβολούσε, σύμφωνα με τους κοντινούς της ανθρώπους, κρατούσε τη ζωή της γερά, και με τα δυο χέρια, από φόβο μήπως της την αφαιρέσουν,  μια απλή και μοντέρνα σαραντάρα γυναίκα βασικά, με την οποία μοιράζεσαι ένα πιάτο ρακλέτ ή ένα κοκτέηλ, με τη διαφορά όμως ότι δεν θα ξαναχορέψει. (σ. 187).  

Ο Φερέ διαχειρίστηκε με τον καλύτερο τρόπο την υπόθεση της γυναικοκτονίας, όχι μόνον ως μια επώνυμη περίπτωση, δυστυχώς από τις πολλές, αλλά γράφοντας πως η Μαγκαλί είναι όλες οι γυναίκες,  έδωσε τη σωστή διάσταση του προβλήματος, την κοινωνική ανισότητα που καλά κρατεί στις σύγχρονες κοινωνίες που την υποθάλπουν στο δίπολο της αρσενικής ισχύος και της θηλυκής κατωτερότητας και μάλιστα με το «επιχείρημα» της φυσικής νομοτέλειας. Στρέφοντας τον σχολιασμό του στην ευθύνη όλων μας, γυναικών και αντρών, κρατούντων και πολιτών, δείχνει πόσο βαθύ το πρόβλημα, πόσο αναγκαία μια αντίδραση. Ο ίδιος με τη γραφή του επιτελεί, στον βαθμό που του αναλογεί, το μερίδιο της ευθύνης του, και αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση λίγο.