Ο Κάλλιστος Κόσμος Τάσος Γαλάτης εκδόσεις Gutenberg η πρώτη δημοσίευση στο diastixo.gr

 

Ο Κάλλιστος Κόσμος

Τάσος Γαλάτης

εκδόσεις Gutenberg

η πρώτη δημοσίευση στο diastixo.gr

https://diastixo.gr/kritikes/poihsh/14968-kallistos-kosmos

 

«γίνεται ξάφνου δυνατή η αθανασία»

 

Από τα πρώτα ποιήματα του Γαλάτη εκείνο το μακρινό στον χρόνο δήλωνε τη στάση του νεαρού τότε ποιητή απέναντι στην Ποίηση: […] Δε θα ξαναγυρίσεις πια/δε θα ξαναγυρίσεις·/είσαι ο ποιητής («Στον λαβύρινθο», Μυθολογία του Δάσους 1962). Γιατί πέρα από τη γραφή της η ποίηση απαιτεί να νιώθεις ποιητής, άρα να συναισθάνεσαι σε ποια όχθη βρίσκεσαι, από ποια οπτική γωνία θεάσαι τον κόσμο. Αλλά και από τη στιγμή που αυτό γίνεται συνειδητή συνθήκη, κατανοείς και ποιο το χρέος σου. Ο ποιητής μεταποιεί σε λόγο εκλεκτό τη θέαση του κόσμου κι έτσι τη μοιράζεται με όποιον εισχωρεί στην ποίησή του. Καθόλου μικρή υπόθεση αυτή, καθώς αποφασίζει […] ποιο δρόμο ν’ ακολουθήσει·/του ερημίτη ή του ταξιδευτή… («Καταγωγή του ποιητή», Μυθολογία του Δάσους 1962). Από εκείνο το σημείο κι έπειτα δεν υπάρχει επιστροφή.

Με μακρά πορεία στην ποίηση ο Τάσος Γαλάτης και εννέα συλλογές στο ενεργητικό του (από το 1962 ως το 2016), παρουσιάζει στην πρόσφατη έκδοση του Gutenberg με τον τίτλο «Ο Κάλλιστος Κόσμος» όλο το έργο του – αυτό φυσικά που έχει ως τώρα εκδοθεί, καθόσον δεν παύει ποτέ να γράφει και να δημιουργεί. Δίνεται έτσι η ευκαιρία σε όσους παρακολουθούμε την ποιητική του πορεία μέσα στα χρόνια να θυμηθούμε την ποίησή του και διαβάζοντάς την τώρα ξανά να την εκτιμήσουμε με άλλη ωριμότητα – το έργο μεγαλώνει κι αυτό μέσα στον χρόνο μαζί με τον δημιουργό του αλλά και τον αναγνώστη του διατηρώντας το δικαίωμα να εκφράζει διαρκώς τη νέα κάθε φορά  εποχή και τα νέα δεδομένα· αρκεί να είναι γνήσιο, αυθεντικό, όπως εν προκειμένω η ποίηση εδώ. Ταυτόχρονα, μεγάλη πρόκληση για όποιον ως τώρα δεν έτυχε να συναντηθεί με την ποίηση του Γαλάτη, να τον γνωρίσει έτσι όπως εξελίχθηκε ως μείζων ποιητής από συλλογή σε συλλογή. Οι ποιητικές συλλογές είναι: «Μυθολογία του Δάσους» 1962, «Τα Παροράματα» 1968, «Τα Χαράγματα» 1986, «Ανιπτόποδες και Σφενδονήτες» 2005 (βραβευμένη συλλογή με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2006), «Ο Σημειωμένος» 2005, «Κάθοδος» 2011, «Το φως του κόσμου» 2013, «Νυχτερινή Οξυγραφία» 2013 και «Μέμνησο» 2016.

Ο Γαλάτης καταφεύγει συχνά στην πολύτιμη παρακαταθήκη της αρχαίας γλώσσας –βαθύς γνώστης και μελετητής της ως άριστος φιλόλογος– για να αντλήσει τα αναγκαία στηρίγματα της δικής του ποίησης, δημιουργώντας έτσι έναν κρίκο ακόμη στη μακρά αλυσίδα που συνδέει τον αρχαίο λόγο με τον σύγχρονο. Έτσι, κατανοεί καλύτερα τον θάνατο ως άφευκτη συνθήκη της θνητότητας (κατά την αρχαία σοφία) και συμπλέκει ποιητικά τα λόγια του παλαιού Εφέσιου με κάθε τωρινή απώλεια τοποθετώντας ως προμετωπίδα του ποιήματος την απόλυτη αλήθεια: «Παις ο αιών» (Ηράκλειτος) - Μα κι όταν είδα τα κόκκαλά σου γεγυμνωμένα/κι εννόησα επιτέλους το θάνατο/κι εννόησα στο ανοιξιάτικο ψιχάλισμα/την πανουργία του καιρού/δε λοξοδρόμησα στο μονοπάτι με τα κυπαρίσσια,//πήδηξα πάλι την ξερολιθιά/που χώριζε τους τάφους απ' το κύμα/κι εκεί στην άκρη του νερού/άρχισα να ξεδιαλέγω τα βότσαλα/και τα σπασμένα κεραμίδια/σαν άλλοτε που παραβγαίναμε/ποιος θα ρίξει περισσότερες ξυστές/στης θάλασσας τη ράχη.//Έτσι μες στον αιώνα/βρήκα το παιδί να παίζει/γι' αυτό και δεν χρειάστηκε/ποτέ να λογαριάσω/ανάμεσα στα μνήματα και το νερό/σε ποιον ανήκε η βασιλεία. («Θαλασσινό κοιμητήρι», Τα Χαράγματα 1986). Στον «Σημειωμένο» του (2005) σε μια έξοχη αλληγορία θα συνδέσει τον μύθο του Οιδίποδα και του οίκου των Λαβδακιδών με το δράμα (προσωπικό μα και κοινό) του σύγχρονου ιχνηλάτη που ψάχνει επί ματαίω ό,τι έχει απομείνει από την ουσία του κόσμου: […] Φοράω τις ωτασπίδες μου/και προσπερνάω τις Ηλέκτρες πύλες/για να συναντήσω τα ρημάδια της Καδμείας/ν’ αγγίξω λίγο έστω κάτι από τη γαλήνη της σιωπής της/ενώ τα γύφτικα στο φόρτε τους/αγνοούν πεισματικά το Δία και τ’ αστροπελέκι του/όπως βέβαια ο ταξιτζής/που κορνάρει επίμονα μοιράζοντας μούτζες και βλαστήμιες/καθώς διασχίζω αλλοπαρμένος και κουφός το δρόμο.//Θα μπαίνω πάντοτε στη Θήβα/περνώντας από τις Ηλέκτρες πύλες. («Ο ότοβος και ο κόναβος», Ο Σημειωμένος 2005).

Ανατρέχει στο παρελθόν, στην παιδική του ηλικία και στη σταδιακή και συχνά τραυματική του ενηλικίωση, καταγράφοντας τα δραματικά χρόνια της κατοχής και του εμφυλίου, καταθέτοντας το πιο «αυτοβιογραφικό» του ποιητικό πόνημα στη, βραβευμένη με Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2006, συλλογή του «Ανιπτόποδες και Σφενδονήτες» το 2005: […] Ανιπτόποδες και σφενδονήτες/στην Καλογραίζα του ’47, ’48 και ’49/με τη δική του σφραγίδα ο καθένας/απ’ το μεγάλο μακελλειό/κι όλα μας διαλεχτά παιδιά μέσα στην πιάτσα. Συχνά επιστρέφει και στον τόπο καταγωγής του, τη Νέα Φιγαλεία (ή αλλιώς Ζούρτσα κατά τους ντόπιους) ή σε τόπους όπου τον έφερε η καθηγητική του υπηρεσία, σαν ένα οδοιπορικό σε ό,τι τον καθόρισε και πλέον καταγράφεται ποιητικά. Με γέννησαν η Ζούρτσα και το Αργοστόλι/μεγάλωσα στην Καλογραίζα και στους Ποδαράδες/έκανα δάσκαλος επάνω στα βουνά […] Δεν έχω πια πατρίδα, δεν πιστεύω σε θεούς/ούτε γνωρίζω ακριβώς ποιος είμαι/στο τέρας του καιρού/που μ’ έχει φυλακίσει στη σπηλιά του/σαν με ρωτάει απαντάω ανυπόκριτα Ούτις. («Ούτις», Ανιπτόποδες και Σφενδονήτες 2005).

Το 2016 ο  ποιητής σε μια απολογιστική θεώρηση της ζωής του, στην ποιητική συλλογή «Μέμνησο» (ψήγματα ή προσχεδιάσματα της οποίας συναντήσαμε σε όλες σχεδόν τις  προηγούμενες συλλογές του) καταθέτει το πιο προσωπικό του έργο. Με  κατανόηση απέναντι στον εαυτό του (Ένας Ρωμιός), με σκεπτικισμό απέναντι στην ιστορία (Άμα τω ήρι) αλλά και τη θρησκεία (Ουκ επάξεται), αναζητώντας για μια ακόμα φορά τη διάσωση μέσα στην ποίηση (Οι ποιητές), τέλος με την επίγνωση μιας ουσιαστικής άγνοιας απέναντι στο διαρκές μυστήριο της ύπαρξης (Ουκ έχω ειδέναι). Πέντε επιμέρους τμήματα της συλλογής, ή αλλιώς ένα ποίημα σε πέντε εκδοχές του. […] Γιατί και πώς το αόρατο εισβάλλει ακατανόητο/στο φωτεινό βασίλειο των ορατών/γιατί και πώς το φως δε γίνεται να λάμπει δίχως/το σκοτάδι/γιατί και πώς οι μέρες και οι νύχτες μου/το ίδιο αίνιγμα κρύβουν και φωτίζουν. («Ουκ έχω ειδέναι», Μέμνησο 2016). Μέμνησο, θα πει ο ποιητής. Και αυτή η προστακτική θα απευθύνεται διαρκώς πρώτα στον εαυτό του, που ολοένα θα γυρνά σε όσα τον κράτησαν γερά στον κόσμο ετούτο – εμμονικές συχνά υπενθυμίσεις των γενέθλιων τόπων του και των παιδικών του χρόνων αλλά και γραμμένες βαθιά μέσα του παρακαταθήκες από όσα εκλεκτά διαβάσματα συνάντησε.

Αυτή τη γενική θεώρηση του έργου του σπουδαίου ποιητή έχει την ευκαιρία ο αναγνώστης της ποίησης να προσεγγίσει μέσα από την έκδοση του Gutenberg. 755 σελίδες σε επιμέλεια και διορθώσεις των τυπογραφικών από τον Συμεών Σταμπουλού (τίποτα δεν είναι τυχαίο στο ποιοτικό αποτέλεσμα), και με ένα αισθητικά άξιο μνείας εξώφυλλο στη λιτότητά του και στη σημειολογία του να κοσμείται με το έργο του Ιωάννη Αβραμίδη Μορφή 1964. Ο Κάλλιστος Κόσμος, όπως τον αποτύπωσε στην ποίησή του ο Γαλάτης και όπως η εξαιρετική έκδοση τον προσφέρει τώρα στους αναγνώστες. […] έστω για μια στιγμή κι αυτό δεν είναι λίγο,/γίνεται ξάφνου δυνατή η αθανασία. («Στο κάστρο της Παροικιάς», Μέμνησο 2016). Η ελάχιστη αυτή (υποψία έστω) αθανασίας, όπως αποτυπώνεται ποιητικά μπορεί και να είναι δυνατή.

 

Διώνη Δημητριάδου