ΛΕΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ Η ΧΡΥΣΑ ΦΑΝΤΗ ΣΤΗ ΛΕΣΧΗ ΜΑΣ!

 ΛΕΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ

ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

Η ΧΡΥΣΑ ΦΑΝΤΗ ΣΤΗ ΛΕΣΧΗ ΜΑΣ!

Την Πέμπτη, 16 Ιανουαρίου 2025, υποδεχθήκαμε στη Λέσχη μας τη Χρύσα Φάντη και συζητήσαμε μαζί της το μυθιστόρημά της Οδός Ευτυχίδου (εκδόσεις Σμίλη), ένα πολύμορφο και πολυεπίπεδο βιβλίο που προκάλεσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον στα μέλη και τους φίλους μας. Υποδεχόμενοι ταυτόχρονα και τον καινούργιο χρόνο, κόψαμε την πίτα μας, με την ευχή για καλές αναγνώσεις και ενδιαφέρουσες συναντήσεις με τους συγγραφείς και μεταφραστές των βιβλίων που επιλέγουμε.

Οι συντονίστριες της Λέσχης

Διώνη Δημητριάδου

Δήμητρα Καραχάλιου

Διπλή ζωή μυθιστόρημα Κώστας Λογαράς εκδόσεις Καστανιώτη η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

 Διπλή ζωή

μυθιστόρημα

Κώστας Λογαράς

 εκδόσεις Καστανιώτη

 η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ | Με το θάρρος της λογοτεχνίας • Fractal

 

Με το θάρρος της λογοτεχνίας

 

Συμβαίνει συχνά πίσω από τη μυθοπλασία να ανιχνεύεται μια δοκιμιακή προσέγγιση της θεματικής που ο συγγραφέας έχει επιλέξει, κυρίως όταν η αρχική συγγραφική πρόθεση αφορά κάτι περισσότερο από μια μυθιστορηματική πλοκή· στην περίπτωση αυτή θα μπορούσαμε να πούμε ότι η μυθοπλασία αποτελεί το «όχημα» ή τον «μανδύα», προκειμένου να αναπτυχθεί η θέση, η άποψη του γράφοντος, η επιχειρηματολογία του, με τον ευφάνταστο τρόπο που η λογοτεχνία ξέρει να χειρίζεται και τα δυσκολότερα θέματα. Διαβάζοντας το πρόσφατο μυθιστόρημα του Κώστα  Λογαρά, ένιωσα να παρασύρομαι από την αφήγηση του δεινού πεζογράφου, να εισχωρώ στην πλοκή και στους χαρακτήρες, όταν όμως έγιναν σαφή τα ίχνη του δοκιμιακού του λόγου, εννόησα πως πρόκειται για ένα από τα καλύτερα βιβλία της σύγχρονης εκδοτικής παραγωγής, ίσως και όχι μόνον αυτής.

Ο Λογαράς καταγίνεται, μέσα από μια πολύ ενδιαφέρουσα αφήγηση, τόσο σε τρόπους όσο και σε τεχνικές, με το θέμα της οικογένειας, σε όλο της το εύρος, με τις διαφορετικές παραμέτρους που αναφύονται, υπερβαίνοντας λίγο έως πολύ τα στερεότυπα σχήματα. Με το θάρρος της λογοτεχνικής γραφής (εκεί που όλα επιτρέπονται και όλα γίνονται αποδεκτά) παρουσιάζει ως κεντρική μυθιστορηματική περσόνα τον Παύλο Παυλή, και γύρω του θα χτίσει τις σχέσεις, με τη γυναίκα του, τη Μαρίνα, την κόρη του, τη Νάσια, την ερωμένη του, την Έλσα και τον γιο της, τον Φίλιππο. Το γεγονός ότι ο ήρωάς του έχει διπλή ζωή δεν αποτελεί, φυσικά, κάτι το παράδοξο, ούτε, θα λέγαμε, καν ένα πρωτότυπο θέμα για μυθιστόρημα. Εκεί, όμως, που ο Λογαράς κάνει τη διαφορά είναι στον τρόπο που ο Παύλος με τη Μαρίνα κατορθώνουν να συμβιώνουν αρμονικά, παρά την παρείσφρηση της Έλσας στη σχέση τους. Θα ακούσουμε τη Μαρίνα να παραδέχεται μια αλήθεια που δύσκολα ομολογεί κανείς: Καλύτερα να ζει κανείς μ’ έναν άνθρωπο που δεν θα γίνει η πηγή της δυστυχίας του, που θα κοιμάται μαζί του και δεν θα εύχεται από μέσα του, κρυφά, να πεθάνει για να απαλλαγεί από την παρουσία του. (σ. 33). Ο Παύλος για τη γυναίκα του είναι ένας άνθρωπος που πρέπει να αντιμετωπίσει τους εσωτερικούς του δαίμονες, τον κατανοεί και συνεχίζει τη ζωή της μαζί του.

Ο Παύλος για την Έλσα, την ερωμένη του, είναι ο ιδανικός σύντροφος. Δεν ζητά κάτι περισσότερο απ’ αυτόν, δεν τον διεκδικεί από τη γυναίκα του, μοιράζεται μοναδικές στιγμές μαζί του και αυτό της δίνει την πληρότητα που την καλύπτει.

Για τη Νάσια, την κόρη του, είναι ένα ερωτηματικό, τόσο ο ίδιος ως προσωπικότητα όσο και  η σχέση του με τη μητέρα της. Θα προσπαθήσει πολύ και στο τέλος θα κατανοήσει και η ίδια την τόσο ξεχωριστή οικογένειά της, όπως παραδέχεται. Ίσως αυτή η αποδοχή από την κόρη του να είναι, για τον Παύλο, η πιο σημαντική νίκη του. Μια αποδοχή που ταυτόχρονα αφήνει μια αμυδρή ελπίδα πως οι νεότερες γενιές κάποτε θα συγκρουστούν με τον κλοιό του παραδοσιακού γάμου και θα τον υπερβούν. Και λέω αμυδρή, γιατί η τόσο ξεχωριστή αυτή σχέση δεν βρίσκει την ίδια αποδοχή από τον γιο της Έλσας, τον Φίλιππο. Δυο αντίρροπες στάσεις από τα δύο νεαρά άτομα της ιστορίας, με την ιδιαιτερότητα, φυσικά,  της προσωπικής σχέσης τους με τους δύο εραστές, που εν μέρει εξηγεί τη διαφορετική αντίδραση. Όταν, στην εξέλιξη της ιστορίας,  ο Φίλιππος θα φθάσει στα άκρα, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή του,  και ο Παύλος θα βρεθεί κατηγορούμενος για ηθική αυτουργία σε απόπειρα αυτοκτονίας, θα είναι η Νάσια που θα υπερασπισθεί σθεναρά τον πατέρα της, όχι μόνον ως προς αυτή καθεαυτή την κατηγορία που τον βαραίνει (που το δικαστήριο μοιάζει να ξεχνάει) αλλά και ως προς την επιλογή τη ζωής του, την άποψή του για τις ειλικρινείς και αυθεντικές ανθρώπινες σχέσεις, θέμα που κυρίως φαίνεται να απασχολεί και τους δικαστές και το ακροατήριο.

Σε κομμάτια γνήσιου δοκιμιακού λόγου, που παρεμβάλλονται στη μυθοπλασία (απολύτως λειτουργικά ενταγμένα σ’ αυτήν) ο Λογαράς θα προβληματιστεί στη θεματική της φυσικής σχέσης των ανθρώπων, στην εκ φύσεως πολυγαμία, στη συμβατικότητα του γάμου, όπως τον γνωρίζουμε, θα θυμίσει πόσο διαφορετικές εκδοχές του σήμερα έχουμε (παρά τις ποικίλες αντιδράσεις), στο πόσο αργά αλλά σταθερά προχωράει η κοινωνία μπροστά, ανατρέποντας παραδοσιακούς θεσμούς, στην ουσία ελευθερώνοντας τον άνθρωπο από τα δεσμά της υποκρισίας. Είναι αλήθεια πως δεν βλέπουμε από την πλευρά του μια ξεκάθαρη θέση, δικαιολογημένα πιστεύω, καθώς η καλή λογοτεχνία οφείλει να θέτει δημιουργικά ερωτήματα και όχι στανικά να τα απαντά. Ωστόσο, σχολιάζοντας τις αντιδράσεις στο ακροατήριο του δικαστηρίου αλλά και στα πρόσωπα των δικαστών, γίνεται φανερή η κλίση του προς τον ήρωά του, ως «εισηγητή» μιας διαφορετικής θεώρησης ενός θεσμού που ολοφάνερα πλέον βιώνει την παρακμή του.

Ο ήρωας του Λογαρά είναι αμφιλεγόμενος, αν λάβουμε υπόψη όσα του προσάπτουν, αλλά και όσα τον δικαιολογούν, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα από τον ειλικρινή αναθεωρητή των ανθρώπινων σχέσεων έως τον κλασικό ηδονοθήρα που βρίσκει το κατάλληλο ιδεολογικού χαρακτήρα άλλοθι για να δικαιολογήσει τη στάση του. Μοιάζει έτσι να αφήνει τον αναγνώστη του, σαν ένας δικαστής κι αυτός, να κρίνει τον ήρωα.  Στην ουσία, ωστόσο, η συγγραφική πρόθεση, αν επιτρέπεται να υπεισέλθουμε στη σκέψη του συγγραφέα, είναι να σταθεί ο αναγνώστης κριτικά μπροστά στον θεσμό της οικογένειας (ένα θολό τοπίο, όπως η φωτογραφία του εξωφύλλου), και να τολμήσει (μακάρι), υπερβαίνοντας τις στερεοτυπικές δεσμεύσεις, να απαντήσει με ειλικρίνεια στο ερώτημα: είναι, άραγε, αυτό το «σχήμα» που καταξιώνει τις ανθρώπινες σχέσεις; Κι αν είναι δύσκολο να απαντηθεί ένα τέτοιο ερώτημα «ελαφρά τη καρδία», τουλάχιστον ας τεθεί ως ένα ζήτημα προς αμφισβήτηση. Άλλωστε η αμφιβολία και η αμφισβήτηση είναι τα αρχικά βήματα για να ακολουθήσει η άρνηση και η υπέρβαση. Κάποτε.

Διώνη Δημητριάδου

 

Αποσπάσματα

 

Οι τρέχουσες αντιλήψεις κάθε εποχής και η περιρρέουσα πολιτισμική ατμόσφαιρα παίζουν ρόλο καθοριστικό. Το 2021 δεν έχει τίποτα από την ελευθεριότητα της δεκαετίας του ’80 ή του ’90. Τα πράγματα έχουν αλλάξει, οι κοινωνίες έχουν γίνει πιο συντηρητικές. Παρά τη διάχυση της πληροφορίας και την εύκολη πρόσβαση των μαζών στην ενημέρωση, ο αέρας της ελευθερίας λιγοστεύει. Οι άνθρωποι κουμπώνονται και γίνονται λιγότερο ανεκτικοί. […] Σ’ έναν κόσμο ασταθή, ο φόβος για τις αλλαγές έχει στρέψει τους ανθρώπους στις τάξεις των λαϊκιστών που υπόσχονται στροφή σε σίγουρες αξίες –στην πατρίδα, στη θρησκεία και στην οικογένεια–, όπου αισθάνονται μεγαλύτερη ασφάλεια. […] Μέσα στο ίδιο πνεύμα θα αντιμετωπιστούν και οι απόψεις του Παύλου Παυλή σχετικά με τη μορφή της οικογένειας που εκείνος έχει στο μυαλό του. Οι αντιλήψεις του αποτελούν απειλή για το κοινωνικό κατεστημένο. Είναι βέβαιο ότι θα γίνει παράδειγμα προς αποφυγήν. Κι όμως οι οικογενειακές δομές δεν σώζονται με την καταδίκη του Παυλή. Βρισκόμαστε μπροστά σε κοινωνικές αλλαγές και δεν τις βλέπουμε. Τις βιώνουμε αλλά δεν τις συνειδητοποιούμε. Οι οικογενειακές δομές καταρρέουν κι εμείς σφυρίζουμε αδιάφορα. (σσ. 179-181).

ΝΕΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΕΣ Αισθητικής Εγκώμιον ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

 ΝΕΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΕΣ

Αισθητικής Εγκώμιον

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

 

 

ISBN: 978-960-87033-6-0

εκδόσεις  ΕΥΡΥΔΙΚΗ 

 

ISBN: 978-618-87001-7-8

τιμή: 27 ευρώ + ΦΠΑ

σχήμα: 17Χ24

σελίδες:  600

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ γιορτάζει τα 60 της χρόνια με αυτόν τον συλλογικό τόμο. Το βιβλίο Αισθητικής Εγκώμιον - Σύγχρονες Προσεγγίσεις, συγκεντρώνει κείμενα γραμμένα ειδικά γι’ αυτόν τον τόμο από Επιστήμονες, Φιλοσόφους, Αρχιτέκτονες, Καλλιτέχνες, Ιστορικούς Τέχνης, Μουσικούς, Αιγυπτιολόγους. Αποτελεί ένα αφιέρωμα, στη Φιλοσοφία τέχνης, δηλαδή στην Αισθητική.

Γράφουν οι:

Aθανασία Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη, Καίτη Δημητσάντου-Κρεμέζη, Μελίτα Εμμανουήλ, Κωνσταντίνα Ζηροπούλου, Παύλος Καϊμάκης, Αλέξανδρος Κεσίσογλου, Μυρτώ Α. Κωσταροπούλου, Στέλλα Λάββα, Αλίκη Μαραβέλια, Δήμητρα Λ. Μερμίγκη, Θεοδόσιος Μήλιος, Αθηνά Δ. Μιράσγεζη, Αλεξάνδρα Μουρίκη, Χαρά Μπανάκου-Καραγκούνη, Κωνσταντίνος Μωραΐτης, Ασπασία Παπαδοπεράκη, Θεόπη Παρισάκη, Τερέζα Πεντζοπούλου-Βαλαλά, Φίλιππος Περιστέρης, Κωνσταντίνος Β. Πρώιμος, Γιούλη Ράπτη, Θεοχάρης Ράπτης, Ευφροσύνη Ρούπα, Θωμάς Συμεωνίδης, Ελένη Τάτλα, Νικόλαος-Ίων Τερζόγλου, Σoφία Tσουρινάκη, Δημήτρης Φάης

Επιστημονική επιμέλεια: Αθηνά Δ. Μιράσγεζη

www.eurydicebooks.gr

Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής Ιωάννης Κ. Προμπονάς Εκδόσεις ΣΩΒ (Σύλλογος προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων) η πρώτη δημοσίευση στο diastixo.gr

 

Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής

Ιωάννης Κ. Προμπονάς

Εκδόσεις ΣΩΒ (Σύλλογος προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων)

η πρώτη δημοσίευση στο diastixo.gr

Ιωάννης Κ. Προμπονάς: «Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής»

 

Έργο ζωής ονομάζει ο Ιωάννης Κ. Προμπονάς, Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, το πόνημά του Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής, και δικαιολογημένα. Πρόκειται για έργο που εκκινεί, ως ιδέα, το 1969, κατόπιν παίρνει τη μορφή διατριβής, το 1974, και οδηγεί αρχικά σε δύο έργα: α) Σύντομος Εισαγωγή εις την Μυκηναϊκήν Φιλολογίαν (1977) και β) Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής, τόμος Α΄ (1978). Αν και ασχολήθηκε με τη συνέχιση και ολοκλήρωση του Λεξικού πολλά χρόνια μετά (από το 2007 έως το 2011), στο ενδιάμεσο διάστημα δεν έπαψε να αποδελτιώνει μυκηναϊκές μελέτες, που είχαν σχέση με τα μυκηναϊκά κείμενα αλλά και τα αρχαιολογικά ευρήματα. Τώρα από τις εκδόσεις ΣΩΒ έχουμε το σπουδαίο αυτό Λεξικό στην πλήρη του μορφή.

Μιλώντας για μυκηναϊκά κείμενα εννοούμε τα περίπου έξι χιλιάδες κείμενα της Γραμμικής Β, που μας έχουν σωθεί χαραγμένα σε πήλινες πινακίδες ή ζωγραφισμένα πάνω σε αμφορείς, με περιεχόμενο λογιστικής ή διοικητικής φύσης (για την ακρίβεια είναι λογαριασμοί των μυκηναϊκών ανακτόρων, γεγονός που αποδεικνύει πως η πρώτη ελληνική γραφή ήταν αποκλειστικά προς χρήση της ανακτορικής διοίκησης) αποτελούμενα από 88 συλλαβογράμματα και 158 ιδεογράμματα, κυρίως αριθμούς και εικόνες. Αυτά είναι τα αρχαιότερα γραπτά μνημεία της ελληνικής γλώσσας που αποκρυπτογραφήθηκαν το 1952 από τον αρχιτέκτονα M. Ventris και τον ελληνιστή J. Chadwick, συνιστώντας έτσι το σημαντικότερο φιλολογικό γεγονός του 20^ού αιώνα. Μέχρι τότε τα Ομηρικά έπη αποτελούσαν τα αρχαιότερα γραπτά μνημεία της ελληνικής γλώσσας, και ήταν αυτή ακριβώς η ομηρική γλώσσα που βοήθησε στην αποκρυπτογράφηση των κειμένων και τον συσχετισμό τους με τις βαθιές ρίζες της ελληνικής ανά τους αιώνες. Τα κείμενα αυτά είναι τα γραπτά κατάλοιπα ενός λαμπρού πολιτισμού, του μυκηναϊκού, συγχρόνως είναι τα αρχαιότερα μνημεία του ευρωπαϊκού και σε ένα μεγάλο βαθμό του παγκόσμιου πολιτισμού. 

Ο Ιωάννης Προμπονάς παραθέτει τα λήμματα στον μυκηναϊκό τους τύπο, τα μεταφράζει (συχνά παρουσιάζοντας και ολόκληρο το κείμενο, στο οποίο εμπεριέχονται), παρέχει πληροφορίες για τον τόπο που βρέθηκαν, δίνει τον τύπο με λατινικούς χαρακτήρες και μεταγραμμένο στο ελληνικό αλφάβητο. Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι παρακολουθείται η πορεία της μυκηναϊκής λέξης μέχρι τις μέρες μας, αποδεικνύοντας έτσι τη συνέχεια της ελληνικής γλώσσας. Αξίζει μάλιστα να αναλογιστούμε πως το γλωσσικό «στρώμα» που φέρουν μέσα τους οι λέξεις πηγαίνει πολύ πιο πίσω από τη χρονολόγηση των μυκηναϊκών κειμένων, καθώς και η ρίζα των Ομηρικών επών, δηλαδή η προφορική παράδοση που οδήγησε στη μορφή των ομηρικών επών, χρονολογείται πολύ πριν από την ηλικία των μυκηναϊκών πινακίδων (15^ος-13^ος π. Χ. αι.).

Εδώ έγκειται και η σημασία για το ευρύτερο κοινό ενός τέτοιου λεξικού, που θα μπορούσε κάποιος να πει πως ενδιαφέρει μόνον τους ειδικούς μελετητές. Ο τρόπος που καταγράφονται και εξηγούνται τα λήμματα, προσφέρει στον αναγνώστη την ευκαιρία να δει την πορεία της ελληνικής γλώσσας μέσα στους αιώνες, να συσχετίσει τις απαρχές των σημερινών λέξεων με τις σύγχρονες της καθομιλουμένης. Γιατί γραπτή την ελληνική μπορεί να την έχουμε από τον 8^ο αιώνα, που καταγράφονται τα ομηρικά έπη (ωστόσο με βαθιές τις ρίζες τους ως προφορικά μνημεία αιώνες πίσω), με τα μυκηναϊκά όμως γλωσσικά μνημεία αποδεικνύεται η απώτατη αρχική τους ρίζα. Ο Προμπονάς ακριβώς αυτό αναζητά, τη συσχέτιση των μυκηναϊκών καταλοίπων με την ελληνική γλώσσα στη διαχρονική της πορεία.

Εδώ ένα δείγμα: στο λήμμα Οπιθυραίος (ανδρικό όνομα ή αξίωμα), βλέπουμε τη σύνθεση της λέξης από την πρόθεση οπί (=επί) ως πρώτο συνθετικό και ως δεύτερο συνθετικό ένα παράγωγο του ουσιαστικού θύρα. Κατά λέξη σημαίνει «αυτός που στέκεται στη θύρα». Στο λεξικό παρατίθεται και η ομηρική φράση: Πάτροκλος δε θύρησιν εφίστατο ισόθεος φως Ιλ. Λ 644 (πα στο κατώφλι εφάνη ο Πάτροκλος, ίδιος θεός, κι εστάθη, μτφρ Καζαντζάκη-Κακριδή). Η διαχρονική πορεία μιας λέξης (θύρα) από το μυκηναϊκά χρόνια στα ομηρικά και μέχρι σήμερα. Στο λήμμα περιλαμβάνονται, όπως σημειώθηκε παραπάνω, και πληροφορίες για κάποιον πιο ειδικό που το συμβουλεύεται.

Την έκδοση συμπληρώνει μια εκτενής βιβλιογραφία (περ. 200 σελίδες). Ένα έργο, στο σύνολό του, πολύτιμο.

 

Διώνη Δημητριάδου

 

 

Κάπου στην Κύπρο, στον νομό Πρεβέζης… Εισαγωγή στην ποιητική του Κώστα Μόντη Παντελής Βουτουρής εκδόσεις Ερατώ η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

 

Κάπου στην Κύπρο, στον νομό Πρεβέζης…

Εισαγωγή στην ποιητική του Κώστα Μόντη

Παντελής Βουτουρής

 εκδόσεις Ερατώ

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ | Τρεις επικαλυπτόμενες ισοτοπίες στην ποιητική του Κώστα Μόντη • Fractal

 

 

Τρεις επικαλυπτόμενες ισοτοπίες στην ποιητική του Κώστα Μόντη

Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη, ο Παντελής Βουτουρής, Ομότιμος Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Βυζαντινών Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου, επιχειρεί μια προσέγγιση στο έργο του σημαντικού Κύπριου ποιητή Κώστα Μόντη, που λειτουργεί ως μια εισαγωγή στην ποιητική του. Από τον τίτλο της μελέτης προϊδεάζει για τη σχέση του Μόντη με τον άλλο ποιητή, τον αυτόχειρα της Πρέβεζας, Κώστα Καρυωτάκη, καθώς πρόκειται για στίχο από το ποίημα Προς Ζωή (Μ’ αναφορά στον ποιητή Κώστα Καρυωτάκη), γραμμένο στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Ωστόσο, αρκετά χρόνια πιο πριν, ήδη από το 1954 (στην τρίτη ποιητική του συλλογή Τα τραγούδια της ταπεινής ζωής), διακρίνεται στην ποίηση του Μόντη το «σύνδρομο της Πρέβεζας», μάλιστα, κατά τον μελετητή, με το ίχνος του «καρυωτακισμού» σε μεγαλύτερη δόση από ό,τι σε άλλους ποιητές της γενιάς του ’30. Στο ποίημα «Οι Γραμμές» ταυτίζει τη Λευκωσία με την Πρέβεζα, και αναπόφευκτα τον εαυτό του με τον Καρυωτάκη: […] Μονάχα που πικραίνεσαι λιγάκι/ γιατί και στους χειρότερους καιρούς/ ούτ’ υποπτεύθηκε ποτές η φαντασία σου/ πως θα σου γίνονταν μια μέρα/ Πρέβεζα ανήλεη η Λευκωσία σου. Βαρύθυμη διάθεση, κλίμα απαισιόδοξο, αίσθηση αδιεξόδου. Η ενδιαφέρουσα αυτή παρατήρηση για τον ιδιότυπο, δημιουργικό «διάλογο» του Μόντη με τον Καρυωτάκη, όχι μόνον αποτελεί σημείο εκκίνησης, αλλά βρίσκεται στο φόντο όλης της μελέτης, ερμηνεύοντας με έμμεσο τρόπο την ψυχολογία του ποιητή σε όλες τις διακυμάνσεις από τις οποίες πέρασε το έργο του.

Χωρισμένη η μελέτη σε τρία μέρη. Στο πρώτο (Ποιητικά πρωτόλεια και προσωπικά αδιέξοδα) ερευνώνται κυρίως τα ίχνη του πνεύματος καρυωτακισμού στο έργο του Μόντη, που απηχούν περισσότερο την προσωπική αίσθηση αδιεξόδου του ποιητή που εκφράζει τον ιδιωτικό του, «κλειστό» χώρο. Στο δεύτερο (Ο πολιτικός Μόντης και τα συλλογικά  αδιέξοδα Η διάσπαση στα χρόνια του Αγώνα) ο ιδιωτικός χώρος εγκιβωτίζεται στον συλλογικό, καθώς η ποίησή του, ακολουθώντας τον αγώνα του κυπριακού λαού κατά των Βρετανών, αρχής γενομένης από το 1955, αφυπνίζει μέσα της το πολιτικό της στίγμα. Αυτή η στροφή, σταδιακά θα τον οδηγήσει σε μια ευρύτερη οπτική, να δει το οικουμενικά προβλήματα, να διευρύνει και τον «σκοπό» της ποίησης του. Φθάνοντας τη μελέτη του στο τρίτο μέρος (Γράμματα στη μητέρα) ο Βουτουρής θα αναφερθεί σε τρία γράμματα (1965, 1972, 1980) προς τη μητέρα του ποιητή, στα οποία θα διαφανεί η μετατόπισή του από τον στενό, ιδιωτικό χώρο, στον συλλογικό και κατόπιν στον οικουμενικό, τρεις αλληλένδετες και επικαλυπτόμενες «ισοτοπίες» που διακρίνονται στην ποίησή του.

Στο τρίτο μέρος ενσωματώνεται και ένα κεφάλαιο (Αντί επιλόγου: διάσπαση και σύνθεση), στο οποίο ο μελετητής επισημαίνει σχετικά με τη λέξη διάσπαση: «[…]είναι τρίσημη· φορτισμένη συγχρόνως, α) με ποιητικές, β) με ψυχολογικές, και γ) με πολιτικές υποδηλώσεις», εννοώντας τααυτόχρονα τη στιχουργική του, την προσωπική του ιστορία αλλά και τη διάψευση του ονείρου για την Ένωση, μετά τις σχετικές συμφωνίες. Αυτά μέχρι το 1960, οπότε τον απασχολεί πλέον η ιδέα ενός συνθετικού έργου, το οποίο εν μέρει αμφισβητείται από τον ίδιο ως προς τη σκοπιμότητά του, οπότε και συνειδητά υπονομεύει τη δομή του. Ο Βουτουρής, ενθυμούμενος το θέμα της ποιητικής και πολιτικής ηθικής όπως το έθεσε ο Δημ. Μαρωνίτης, θεωρεί πως το «ατελές» έργο του Μόντη απηχεί μια διασπασμένη εξωτερική κι εσωτερική κατάσταση, αναφέροντας ενδεικτικά αφενός το: «πέφτουν οι σφαίρες και σου χαλάν την αρχιτεκτονική» (από το ποιητικό αφήγημα Κλειστές πόρτες), αφετέρου την παραδοχή του: «εγκαταλείπω τη δομή, μητέρα» (από το «Δεύτερο γράμμα προς τη μητέρα»).

Εξαιρετική μελέτη, που, με την προσωπική (τεκμηριωμένη) θέση του Βουτουρή, εμπλουτίζει τις γνώσεις μας για τον ποιητή. Εκτενής βιβλιογραφία στο τέλος της έκδοσης ολοκληρώνει το σημαντικό πόνημα.

 

 

 Διώνη Δημητριάδου

 

ΣΤΟΥΣ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΤΟΙΧΟΥΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ

 

ΣΤΟΥΣ  ΤΕΣΣΕΡΙΣ  ΤΟΙΧΟΥΣ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ

 

Συναρμολογούμε την καθημερινότητά μας

στη μοναξιά, την απόγνωση και την παραίτηση

και συνομολογούμε την καταφυγή στην εσωστρέφεια,

στο άγχος, την  κατάθλιψη και την ανασφάλεια,

έγκλειστοι σε τέσσερις γυμνούς και σιωπηρούς τοίχους,

δέσμιοι σε μια προσχηματική και αμφίθυμη εποχή,

με θέσπισμα τη μοναχικότητα, την πλήξη και τη σιωπή.

Τις μέρες μας τις στοχεύουν κήνσορες και ταγοί

με ρήσεις φρονηματισμού και γνωστικής συγχορδίας,

με προτάσεις αποδοχής του κοινωνικού συγκερασμού,

με ειλημμένες αποφάσεις, σχεδιασμούς και ρήτρες,

να είναι η συμπεριφορά μας αναφορά και πράξη

σε μια κοινωνία υποχρεώσεων και καθηκόντων,

χωρίς υπαρξιακή αγωνία και βιωμάτων ανησυχία.

Αποσυνάγωγοι από τις ομαδικές συγκεντρώσεις

σε μια κατ’ ορισμό και επίφαση ανοιχτή κοινωνία

κι απόκληροι από τις στενές φιλικές παραστάσεις,

ιδιωτεύουμε μάρτυρες σε περίκλειστα δωμάτια,

αποδεχόμαστε κελεύσματα, σπουδές και προτροπές

για μια περιμετρική θεώρηση της κανονικότητας,

σε μια κοινή και επιφανειακή δόμηση και λειτουργία.

Αναλώνουμε ενδιαφέροντα και ανάγκες ευζωίας

στην ευλογία και τον μακαρισμό της συνήθειας

και φαλκιδεύουμε επινοήσεις και αποζητήσεις

στον άκρατο καταναλωτισμό και τη σπατάλη,

με επίδειξη ευμάρειας και κομπορρημοσύνης,

με στρεβλώσεις ιδεών, συμβολισμών και πρακτικής

και αποσιώπηση του μάταιου της απληστίας.

Αυτοφυλακιστήκαμε στους τέσσερις τους τοίχους

απόμακροι από τον γνωστό κι αμίλητο διπλανό μας,

παραδοθήκαμε στην εικόνα και τους μονολόγους,

επιδοθήκαμε σε φωνασκίες εκτόνωσης και διεξόδου,

ταλαντευθήκαμε από τη χειρονομία ως και τη βία,

υψώσαμε την πίστη μας στα άκρα της αυθαιρεσίας

και απαγκιάσαμε τη ζωή μας στους τέσσερις τοίχους.

Ευσύνοπτοι  οι καιροί των οικτιρμών και της ορρωδίας

καθέκαστα να προλάβουμε, προλήψεις να αποποιηθούμε

με τον στοχασμό αναρώτημα κι εμπέδωση την πείρα,

να είναι δημιουργία ο ατομισμός και ελευθερία,

προσωπική ολοκλήρωση στην πίστη του συνόλου

με προοπτική επίγνωσης της μοναξιάς και θλίψης,

απελεύθεροι κι ευέλπιδες στους τέσσερις τους τοίχους.

Γιώργος  Αλεξανδρής

(φωτογραφία: Joel Tjinjelaar)

Έκθεση-αφιέρωμα στον Γιώργο Δουατζή

 

Έκθεση-αφιέρωμα στον Γιώργο Δουατζή

 

Εγκαινιάζεται την Τετάρτη 8 Ιανουαρίου 2025, ώρα 19.00', στον χώρο πολιτισμού «Λόφος art project» η έκθεση ζωγραφικής, φωτογραφίας, βιβλίων, αφιερωμένη στο πολυδιάστατο έργο του ποιητή, συγγραφέα, δημοσιογράφου Γιώργου Δουατζή,  υπό τον τίτλο «Κοινός τόπος», με τη σύμπραξη της Μάγδας Νικολαΐδου στο πιάνο. Η έκθεση περιλαμβάνει έργα αφηρημένης ζωγραφικής (ακρυλικών σε καμβά), φωτογραφίες και το σύνολο των βιβλίων ποίησης και πεζογραφίας του Γ. Δουατζή.

Είναι μια συνάντηση των μορφών τέχνης, που υπηρετεί ο Γ. Δουατζής, στον «Κοινό τόπο» Λόφος art project. Συνάντηση απότισης φόρου τιμής στον μεγάλο δάσκαλο και ζωγράφο Πάνο Σαραφιανό, συνάντηση με την οικογένεια Σαραφιανού.

 Στον κατάλογο της έκθεσης ο κριτικός τέχνης Δημήτρης Σαραφιανός γράφει μεταξύ άλλων: «Ο Γιώργος Δουατζής καταφέρνει με τον λόγο του, είτε βραχύ, είτε μακροπερίοδο, να αναμετριέται μ' αυτά τα ερωτήματα χωρίς να φλυαρεί. Ασκείται στην ποίηση πάνω από πενήντα χρόνια. Η ζωγραφική του τολμά να προσεγγίσει τους δύσκολους τόπους της αφαίρεσης, τα δύσκολα υπαρξιακά βάθη, με σεβασμό, με ποιητικότητα, αλλά και με τη σκληρότητα της εποχής. Μόνο έτσι, άλλωστε, μπορεί να στήσει τα οχυρά του, όχι για να κλειστεί μέσα τους, αλλά για να μπορέσει κάποτε να εφορμήσει στον ουρανό ο άνθρωπος της καταιγίδας».

Και ο κριτικός λογοτεχνίας Μάνος Τασάκος: «Ποιητής άξιος ο Δουατζής, γεγονός αδιαμφισβήτητο. Μα για μένα είναι και κάτι σημαντικότερο, είναι εξαίρετος ηθοποιός, εις εκ των ελαχίστων στο ποιητικό (μα και δημοσιογραφικό) σινάφι. Ποιεί ήθος για πενήντα ολάκερα χρόνια, δύσκολο να φαντασθεί κανείς πόση δύναμη χρειάζεται η αντίσταση απέναντι στην ευτέλεια, την ρηχότητα και την ματαιοδοξία, τι κόστος συνεπάγεται η εναντίωση στο κυρίαρχο ρεύμα και τούς προβολείς τής εποχής».

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα ακουστεί το έργο «Τα Κάτοπτρα» -εμπνευσμένο από την ομότιτλη ποιητική συλλογή- του συνθέτη σύγχρονης κλασικής μουσικής Δημήτρη Μηνακάκη με απαγγελία του ποιητή. Θα προβληθούν-ακουστούν μελοποιημένα ποιήματα του Γ. Δουατζή, έργα ψηφιακής μουσικής σύνθεσης με τη συνδρομή Τεχνητής Νοημοσύνης του Λάμπρου Μητρόπουλου δημιουργού του radiotechnis.gr. Επίσης, μουσική παράσταση του Χάρη Γιούλη (Κυριακή 26 Ιανουαρίου, ώρα 19,30'), με μελοποιημένα ποιήματα του Γ. Δουατζή

           

 

Εγκαίνια: 8 Ιανουαρίου ώρα 19.00

 

Διάρκεια έκθεσης:  8/1 έως 31/1/2025

Οργάνωση: Λόφος art project AMKE
Επιμέλεια έκθεσης: Δημήτρης Σαραφιανός
Ώρες: Τρίτη-Κυριακή 18.00-21.00

Ελεύθερη είσοδος για το κοινό

 

Λόφος art project

Βελβενδού 39, Κυψέλη

lofosartproject@gmail.com

+30 693 867 5348

+30 212 121 2186