Λευκάδιος Χερν και Πιερ Λοτί

Συνάντηση στη μαγική μελαγχολία της απόδρασης

της Παρασκευής Κοψιδά – Βρεττού

εκδόσεις βακχικόν

Η επικοινωνία των δημιουργών μεταξύ τους,  η συνομιλία τους, ζωντανή ή μέσα από τα έργα τους, πάντα προσελκύει το ενδιαφέρον των μελετητών και των αναγνωστών. Πολύ περισσότερο όταν είναι απρόσμενη. Η Παρασκευή Κοψιδά – Βρεττού προσέγγισε στο δοκίμιό της δύο από τους πλέον ενδιαφέροντες συγγραφείς του 19^ου αιώνα, τον Λευκάδιο Χερν και τον Πιερ Λοτί. Στην εισαγωγή του βιβλίου θα αναρωτηθεί ποια ανάγκη οδηγεί στη συγγραφή, και δίπλα σε κάποιες προσωπικές αναζητήσεις, που κυρίως καθορίζουν τις συγγραφικές επιλογές, θα επισημάνει τις συγγένειες (εκλεκτές οπωσδήποτε) ανάμεσα σε εποχές αλλά και σε πρόσωπα, που αποκτούν ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον φιλομαθή αναγνώστη. Έτσι, θα δούμε τους δύο συγγραφείς μέσα από τις παραλληλίες της ζωής τους, από την κοινή τους (λίγο ως πολύ) πορεία.

Γνωρίζουμε το μεταφραστικό έργο του Λευκάδιου Χερν, την προτίμησή του στη γαλλική λογοτεχνία, κυρίως στον Γκωτιέ και τον Λοτί, και την επίδραση που ο τελευταίος άσκησε στο έργο του Χερν, κατά δήλωση του ίδιου. Ήδη δομείται μια συσχέτιση των δύο, ικανή για να στραφεί η προσοχή στη συνεξέταση των δύο λογοτεχνών. Η Κοψιδά δείχνει να αξιολογεί ως σημαντική τη σχέση συγγραφέα και μεταφραστή:

Η καλή τύχη για τον συγγραφέα είναι το συναπάντημα με τη φίλια ψυχή του μεταφραστή του και για τον μεταφραστή η ανταπόκριση στο «ανεκδιήγητο» περιεχόμενο της δικής του ψυχής. Η πετυχημένη μετάφραση δεν είναι παρά η ψυχική, συγκινησιακή μεταγραφή της «λέξης» του συγγραφέα, που γίνεται και λέξη αυθεντικής τονικότητας του «μεταγραφέα».

Η δοκιμιογράφος θα αφιερώσει ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου της στην επαφή του Χερν με τη γαλλική κουλτούρα και λογοτεχνία σε μια προσπάθεια να δείξει πως τίποτα δεν γίνεται τυχαία αλλά έχει τους δικούς του αφανείς συνδέσμους που οδηγούν στις εσωτερικές σχέσεις. Έτσι, ο Χερν μεταφράζοντας εναποθέτει και ενσωματώνει στη μετάφρασή του το δικό του πνεύμα, τη δική του ποιότητα. Ήδη η εσωτερική σχέση συντελείται. Τους έφερε κοντά τον έναν στον άλλον ο ρομαντισμός τους, η μελαγχολία, η ανάγκη να δραπετεύσουν από τον δυτικό πολιτισμό αναζητώντας την άλλη όψη του κόσμου στη μαγεία της Ανατολής.

Το βιβλίο χωρίζεται στα εξής κεφάλαια, ενδεικτικά του εύρους της εργασίας:

Εισαγωγή

Λευκάδιος Χερν και Πιερ Λοτί: Συνάντηση στη μαγική μελαγχολία της απόδρασης

Ο Λευκάδιος Χερν και η μετάφραση

Ο Λευκάδιος Χερν και η γαλλική λογοτεχνία

Νέα Ορλεάνη: Η συνάντηση του Χερν με τη γαλλική κουλτούρα

Νέα Ορλεάνη: Η "ανακάλυψη" της γαλλικής λογοτεχνίας

Λευκάδιος Χερν και Πιερ Λοτί

Πιερ Λοτί: Ένας αυθεντικός οριενταλιστής

Συνάντηση στη "χώρα" της μαγικής μελαγχολίας

Σημειώσεις

Βιβλιογραφία

Λευκάδιος Χερν - Πιερ Λοτί: Βιογραφικά

Λευκάδιος Χερν - Πιερ Λοτί: Φωτογραφίες

Με πλούσιο υλικό στα χέρια της η Κοψιδά και με κέντρο της εργασίας της τον Χερν οδηγεί πρώτα στη σχέση του με τη γαλλική λογοτεχνία, προκειμένου να φανεί το ενδιαφέρον του για τον Λοτί.

Και από κει μεταβαίνει στις ιδιαίτερες συνδέσεις των δύο λογοτεχνών, με επικέντρωση στη διάθεσή τους για φυγή από τον δυτικό πολιτισμό και την αγάπη τους για το ανατολικό πολιτισμικό στοιχείο, που καθόρισε και την πορεία της ζωής τους. Μια ζωή ξεχωριστή για τον καθένα, με πολλά κοινά στοιχεία ωστόσο.

Μια ενδιαφέρουσα μελέτη, δοκιμιακής μορφής, με μοιρασμένο το περιεχόμενό της σχεδόν εξίσου ανάμεσα στον λόγο και στο υλικό που διαμόρφωσε αυτόν τον λόγο. Μια έκδοση καλαίσθητη και προσεγμένη από τις εκδόσεις βακχικόν.

Βιογραφικά της συγγραφέως από το «αυτί» του βιβλίου:

Η Παρασκευή Κοψιδά - Βρεττού γεννήθηκε στη Λευκάδα. Απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών (1993), με βαθμό άριστα. Υπηρέτησε ως φιλόλογος και από το 2003 ως Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων στο νομό Λευκάδας.

Σημαντική είναι η συμβολή της στην κοινωνική έρευνα, την παιδαγωγική και τη φιλολογική επιστήμη. Έχει λάβει μέρος σε διεθνή και πανελλήνια συνέδρια. Μελέτες, άρθρα και βιβλιοκρισίες της έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά, πρακτικά συνεδρίων, επιστημονικές επετηρίδες και στον Τύπο. Είναι Πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων Λευκάδας και μέλος διαφόρων επιστημονικών εταιριών και φορέων. Έχει εκδώσει πολλά βιβλία φιλολογικού, παιδαγωγικού και λαογραφικού περιεχομένου και δύο ποιητικές συλλογές. Το δοκίμιο Λευκάδιος Χερν και Πιερ Λοτί: Συνάντηση στη μαγική μελαγχολία της απόδρασης είναι το ενδέκατο βιβλίο της.

Διώνη Δημητριάδου