Ο Κάφκα και η Μίλενα

Ως τώρα γνώριζα τη Μίλενα μέσα από τα γραπτά του Κάφκα («Γράμματα στη Μίλενα»), τώρα -διαβάζοντας το εξαιρετικό βιβλίο της Μαργκαρέτε Μπούμπερ Νόυμαν «Η Μίλενα από την Πράγα»-  γνωρίζω τη Μίλενα και ανακαλύπτω τον Κάφκα μέσα από τη δική της ματιά, μια που διασώζει η συγγραφέας πολλά από τα κείμενα της Μίλενα Γιέσενσκα, φυσικά και την αναφορά στην ιδιότυπη σχέση της με τον Κάφκα.

«Τον ανέβασα στους λόφους έξω από τη Βιέννη -εγώ περπατούσα μπροστά, εκείνος, επειδή πήγαινε αργά, ερχόταν με βαριά βήματα πίσω μου- και όταν κλείνω τα μάτια είναι σαν να βλέπω το άσπρο του πουκάμισο και τον ηλιοκαμένο του λαιμό και την τεράστια προσπάθεια που κατέβαλλε.[…] Εάν είχα ταξιδέψει τότε μαζί του στην Πράγα, θα έμενα αυτή που ήμουν γι’ αυτόν. Αλλά πατούσα γερά και με τα δυο πόδια σε τούτη τη γη κι είχα γίνει ένα μ’ αυτήν, δεν ήμουν σε θέση να εγκαταλείψω τον άντρα μου, κι ίσως να ήμουν πολύ γυναίκα και να μην είχα τη δύναμη να υποταχθώ σ’ αυτή τη ζωή  που ήξερα πως θα σήμαινε αυστηρότατο ασκητισμό ισοβίως.[…] Και αυτός ο πόθος μέσα μου νίκης όλα τ’ άλλα, τον έρωτα, τον έρωτα της φυγής, τον θαυμασμό κι ύστερα πάλι τον έρωτα.[…] Μαζί μου ο Φραντς μπόρεσε να γαληνέψει. Αλλά έπειτα άρχισε να τον καταδιώκει ο φόβος ακόμη και μαζί μου. […]

Αυτό που φορτώνουν στη μη φυσιολογικότητα του Φραντς, αυτό ακριβώς είναι το προτέρημά του. Οι γυναίκες που συνδέθηκαν μαζί του ήταν συνηθισμένες γυναίκες και δεν ήξεραν να ζουν διαφορετικά παρεκτός σαν γυναίκες. Εγώ όμως νομίζω πως άρρωστοι είμαστε μάλλον όλοι εμείς, όλος ο κόσμος και κάθε άνθρωπος στον κόσμο, πως ο Φραντς είναι ο μόνος υγιής, ο μόνος που αντιλαμβάνεται τα πράγματα σωστά κι αισθάνεται σωστά, ο μόνος αγνός. Ξέρω πως δεν αντιμάχεται τη ζωή, αλλά μόνο αυτόν τον τρόπο ζωής, αυτόν αντιμάχεται.[…] Εκείνο τον καιρό ήμουν μια συνηθισμένη γυναίκα σαν όλες τις άλλες στη γη, ένα νεαρό θηλυκό, έρμαιο των ορμών του. και αυτό γέννησε τον φόβο του. ήταν δίκαιος ο φόβος του. Ήταν ποτέ δυνατόν ο άνθρωπος αυτός να νιώσει κάτι που δεν θα ήταν σωστό και δίκαιο; Είναι χίλιες φορές καλύτερος γνώστης του κόσμου απ’ ό,τι όλοι οι άλλοι άνθρωποι μαζί.[…] δεν υπάρχει άλλος στον κόσμο με τη δική του τεράστια δύναμη: αυτή την απολύτως αδιαφιλονίκητη αναγκαιότητα που τον ωθεί στη τελειότητα, την αγνότητα και την αλήθεια».

(Μαργκαρέτε Μπούμπερ Νόυμαν «Η Μίλενα από την Πράγα», εκδόσεις «Κίχλη» και «Τα

πράγματα», σε μετάφραση της Τούλας Σιετή.

Το κείμενο της Μίλενα διασώζει ο Max Brod « Franz Kafka» – γράμμα στα τσέχικα της Μίλενα προς τον Μαξ Μπροντ, μεταφρασμένο από τα γερμανικά από τον Μπροντ, Αύγουστος 1920)