Τηλαυγή ψηφία Μαρία Γ. Τζανάκου

Τηλαυγή ψηφία

της Μαρίας Γ. Τζανάκου

εκδόσεις Νοών

(η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal http://fractalart.gr/tilaygi-psifia/)

μια ποίηση ειλικρινών προθέσεων

Το παίγνιο έλαβε τέλος

Η χασούρα επιεικής

Κι οι καρδιές σημαδεμένες…

(Το παίγνιο)

Μιλά η ποίηση με τρόπο απλό και ευθύ; Μεταφέρει όλο το «σώμα» της στο αναγνώστη της, όταν αποποιείται τη μεταφορικότητα και την κρυπτική της φύση; Η ποιητική εκφορά του λόγου φέρει μέσα της -και ως υποψία ακόμα- την ενδεχόμενη πολλαπλή της ανάγνωση, ακριβώς γιατί ενθαρρύνεται η διαφορετική πρόσληψη του νοήματος των στίχων, που δεν αποκαλύπτεται άκοπα στον αποδέκτη. Ωστόσο, σε μια άλλη εκδοχή προσέγγισης της ποίησης, θα λέγαμε πως η πιο εύκολα προσβάσιμη εκφορά του λόγου ίσως έχει ευοίωνα αποτελέσματα. Ευθεία η οδός της κατανόησης, και ως απότοκο ευρύτερη και η αποδοχή του ποιητικού λόγου. Όσο κι αν είμαι περισσότερο προσκείμενη στον υπαινικτικό λόγο του ποιήματος, όσο κι αν θεωρώ πως δεν είναι καθόλου εύκολος ο δρόμος για να προσεγγιστεί η σκόπιμη στενότητα χώρου που δηλώνεται με τον στίχο, δεν  μπορώ να μη σταματώ σε ποιητικές καταθέσεις όπως αυτή η πρόσφατη της Μαρίας Τζανάκου. Ίσως γιατί με την ειλικρινή της φωνή μοιάζει να προσκαλεί τον αναγνώστη της σε μια κοινή πορεία, να μοιραστεί μαζί της την εμπειρία της ξεχωριστής θέας σ’ ένα σκληρό κόσμο, αλλά και τη διάθεση για μια δυνατή άρθρωση διαμαρτυρίας. Ίσως, από την άλλη, γιατί μια διαφορετική χροιά ποιητικού λόγου πάντα θα είναι ευπρόσδεκτη μέσα στην πληθώρα των προτάσεων (ενίοτε με μια σκόπιμη και κατασκευασμένη ασάφεια) από τους σύγχρονους ποιητές.

Η Μαρία Τζανάκου από τον τίτλο της συλλογής της δηλώνει τη θέση της απέναντι στα ποιητικά πράγματα: Τηλαυγή ψηφία. Το ελάχιστο μέγεθος ενός ψηφίου (ποιητικού εν προκειμένω) με τη δυνατότητα να αποτελέσει πηγή φωτός, να στείλει τη δέσμη του τη φωτεινή όσο μακριά και όσο δυνατά μπορεί. Να φτάσει σε όσο γίνεται περισσότερους αποδέκτες. Μια ποίηση, λοιπόν, η οποία σκοπεύει την κοινωνία του λόγου της με τους άλλους. Ενδιαφέρον αυτό, καθόσον μας απομακρύνει από μια στείρα εσωτερίκευση/ομφαλοσκόπηση, που χαρακτηρίζει συχνά τους νεότερους ποιητές. Αλλά και ο τρόπος που γράφεται αυτή η ποίηση δείχνει στην ίδια κατεύθυνση. Ολιγόστιχα ποιήματα, ελάχιστες οι λέξεις σε κάθε στίχο, κοφτό και απόλυτο το ύφος.

Μίλα.

Γιατί δεν μιλάς;

Δεν έχεις τίποτα να πεις;

Καλώς.

Ξέρεις, αρέσκομαι στα επιρρήματα.

Όπως αρέσκομαι και στα ρήματα.

Λόγου χάριν :Κατακεραυνώνω Αδιακρίτως.

Μειδιώ Ανυπερθέτως.

Αποδιώχνω στοχαστικά.

Συμπέρασμα ένα: Αγρίμι.

(Γραμματικό αγρίμι)

Με καλή γνώση της γλώσσας αλλά και των δυνατοτήτων της έκφρασης, όταν αυτή δίνεται εν συντομία και εν περιλήψει, η Τζανάκου καταθέτει ξεκάθαρα τη σκέψη της. Οι λέξεις της συχνά ακούγονται σαν πυροβολισμοί, και δεν επιδέχονται (έτσι απόλυτοι όπως είναι) καμία αμφισβήτηση. Τουλάχιστον για τις προθέσεις της. Ο λόγος της αποπνέει ένα διδακτισμό, που δεν συνάδει τόσο με την ηλικία της ποιήτριας, ωστόσο γιατί να μην μπορεί κάποιος νεότερος να ανοίγει ένα παράθυρο στον προβληματισμό με τον ποιητικό του λόγο; Ρεαλιστική, καταγγελτική (γνώρισμα της ποίησής της και σε προηγούμενες συλλογές), αυτοαναφορική ενίοτε, ισορροπεί ανάμεσα σε μια ποίηση που εκλαμβάνεται άλλοτε ως παίγνιο ηδονικό (Κι η Ποίηση δεν είναι τίποτα άλλο από ένα παίγνιο ηδονικό,/κατά το οποίο άλλοτε συμβιβάζεσαι, άλλοτε αμφιβάλλεις/και τελικά συνειδητοποιείς πως ωριμάζεις) και άλλοτε ως μια τραγική υπενθύμιση (Η ποίηση γράφεται για να μηρυκάζεται ο χρόνος./Ίσως και για να περιπαίζεται η θνητότητά μας/αλλά ίσως και για να υπενθυμίζεται/η μόνη σταθερά μας, ο θάνατος).

Ενδιαφέρουσα, για μια ακόμα φορά (το επιχειρεί και σε προηγούμενες συλλογές της), η «κουβέντα» με τον αναγνώστη, λογικό επακόλουθο του τρόπου γραφής. Το δεύτερο ενικό πρόσωπο, όχι ως ποιητικό υποκατάστατο του εγώ αλλά ως απαραίτητο στοιχείο επικοινωνίας, ένα άνοιγμα φιλικό, ίσως και συνωμοτικό, προς τον συνοδοιπόρο.

Αν «θα κρεμάσω τα παπούτσια μου»

Ειλικρινά δεν το γνωρίζω.

Και δεκάρα δεν δίνω αν είναι από δέρμα περιωπής

Καστόρι ή λουστρίνι…

Μα ακόμα κι αν τα κρεμάσω,

Ένα είναι το σίγουρο: πως  θα αγοράσω ένα νέο ζευγάρι

-φτηνό ή ακριβό διόλου δεν με ενδιαφέρει-

Αρκεί να προορίζεται για νέες χιλιομετρικές αποστάσεις

Για νέες περιπέτειες και εντάσεις

Καταλαβαίνεις λοιπόν πως για μένα τουλάχιστον….

Δεν έχει κανένα νόημα η φράση:

«Κρεμάω τα παπούτσια μου».

Και το κυριότερο… δεν σημαίνει ποτέ μα ποτέ παραίτηση…

Με πιάνεις

(Κρεμάω τα «παπούτσια» μου)

Παράλληλα, μια σαφής ομολογία ότι η ποιήτρια δεν σκοπεύει να παραιτηθεί από την προσπάθεια επικοινωνίας μέσω της ποίησης, μια που αυτή είναι πλέον η επιλογή της. Κάποιοι λένε πως η εποχή δεν είναι για τους ποιητές. Κάποιοι, πάλι, επιμένουν πως είναι ο τρόπος εκφοράς του λόγου της που ίσως καταστήσει την ποίηση προσιτή. Σε κάθε περίπτωση η ποίηση της Μαρίας Τζανάκου είναι μια ειλικρινής κατάθεση και ως προς το βάθος του νοήματός της και ως προς την πρόθεσή της για μια από κοινού πορεία με τον αποδέκτη της.

Διώνη Δημητριάδου