Άθυρμα

της Ματίνας Κ. Καρελιώτη

εκδόσεις ΑΩ

Στο εξώφυλλο  μια εικόνα από τα παιδικά μας αναγνώσματα, τα παραμύθια του Άντερσεν. Κάποτε τα εικονογραφούσαν τα παραμύθια με ασπρόμαυρες σκηνές από τις αφηγήσεις τους, για να κοιτάμε την εικόνα και να φανταζόμαστε καλύτερα την ιστορία τους. Ξεκινώ έτσι ίσως παρασυρμένη από τον τίτλο της ποιητικής συλλογής (η πρώτη της είναι) της Ματίνας Καρελιώτη. Άθυρμα. Ένα παιχνίδι που δένει με την εικόνα. Θα μπορούσε να είναι και παραμύθι, σκέφτομαι. Διαβάζοντας, ωστόσο, τα ποιήματα σαν να απομακρύνομαι από την αρχική μου σκέψη. Ψάχνω το ποίημα που φέρει τον τίτλο Άθυρμα:

Άθυρμα σε χέρια παγωμένα

βρέθηκες, σαν πετάρισε η νιότη σου.

Σαν φθάρηκε το πανωφόρι της ψυχής σου.

Μα, ήσουν εσύ! Πώς δεν σε αναγνώρισαν;

Εσύ, που τόσα χρόνια έστεκες ακοίμητος φρουρός τους.

Εσύ, που με περίσσεια τρυφερότητα,

τους κράταγες τα πόδια σταθερά.

Εσύ που γλυκοφίλαγες όλα τα τραύματά τους

και ήρωας στα μάτια τους φαινόσουν, με σπαθιά!

Άθυρμα πλέον βρέθηκες σε χέρια παγερά…

Η σκληρότητα του λόγου εμφανής, δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας. Η ποίηση αυτή δεν παίζει. Γυρνώντας τις σελίδες σταματώ στο ποίημα Ο καθρέφτης:

Κάθε φορά που κάθομαι αντίκρυ σου, αναρωτιέμαι αν τελικά,

πίσω σου είμαι ή μπροστά σου.

Κι ανοίγω τα μάτια μου καλά κι ακόμα παραπάνω,

ψάχνοντας το μέσα τους να δω, το πιο βαθύ.

Κι έτσι, χιλιάδες μάτια σχηματίζονται το ένα μέσα στ’ άλλο,

και με ρουφούν, σαν σκουληκότρυπα.

Δεν έχω θάρρος, όμως, και γυρνώ το βλέμμα μου ευθύς.

Δεν έχω θάρρος…

Βλέπεις, τώρα, γιατί χαρίζω τους καθρέφτες;

Η πίσω όψη του καθρέφτη θα μπορούσε να οδηγήσει την ποιήτρια σε μια άλλη όψη του κόσμου και να δει σαν άλλη Αλίκη τα θαύματα τα κρυμμένα. Όμως δεν το τόλμησε απομακρυνόμενη ακόμα πιο πολύ από τον κόσμο του παραμυθιού.

Άθυρμα, λοιπόν, όχι παιχνίδι, όχι καταβύθιση στο σκηνικό ενός παραμυθιού, αλλά παίγνιο ελάχιστο στα χέρια αδαών και ασεβών. Ίσως η αναπόφευκτη κατάληξη όλων αυτών που με πίστη περισσή φροντίσαμε και με θαλπωρή γιγαντώσαμε μέσα μας. Εδώ μοιάζει περισσότερο να καταρρέει ο κόσμος:

[…]έκανα αποψίλωση απόψε στην ψυχή μου, δεν άφησα βλαστάρι στον αγρό.

Άθυρμα η ψυχή που άγεται και φέρεται κατά τη βούληση του ανέμου, άθυρμα το ίδιο το ποίημα (εν είδει ποιητικής έμπνευσης) που άλλοτε ομοιοκαταληκτεί υπακούοντας σε μια στιχουργική και άλλοτε ελεύθερο ανοίγεται χωρίς ρίμες και λοιπές δεσμεύσεις. Η ποίηση της Καρελιώτη είναι περισσότερο μια εκμυστήρευση προς τον εαυτό της, κι εμείς οι παρείσακτοι που λίγο μπορούμε να δούμε από το  μισάνοιχτο παράθυρο. Η ποιήτρια, ωστόσο, χρησιμοποιώντας το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο προσκαλεί σε μια κοινή πορεία αποποιούμενη το μοναχικό υποκείμενο των στίχων της:

[…]Πανάρχαιες συγκρούσεις φέρνουν στην επιφάνεια

τους πιο μεγάλους φόβους μας.

Και αν πιαστώ από αυτό το τελευταίο, μπορώ ξανά να επιστρέψω στο πανάρχαιο παραμύθι, στον παράλογο φόβο του. Όμως η εκδοχή της ποίησης εδώ με αποθαρρύνει. Ρεαλιστική είναι η εικόνα που υπερισχύει, πραγματικοί και οι φόβοι και η οδύνη πηγάζει μέσα από αληθινά προβλήματα. Έτσι, ξανακοιτάζω το εξώφυλλο και λέω πως εδώ έχουμε ένα ακόμα ευφυές παιχνίδισμα των εντυπώσεων, με την εικόνα από τον κόσμο του Άντερσεν στο κόκκινο βαθύ φόντο (οι ιστορίες του μάγου των παραμυθιών κόκκινες δεν είναι;) να συνδιαλέγεται αντιθετικά με το περιεχόμενο των ποιημάτων. Και με εκείνο το Άθυρμα στον τίτλο να διαβάζεται κατά πως θέλει ο κάθε αναγνώστης. Μια πολύ ενδιαφέρουσα πρώτη ποιητική κατάθεση.

Διώνη Δημητριάδου

(η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Vakxikon https://www.vakxikon.gr/6-protaseis-avgoustos/)