Δυο χρόνια στην κόλαση Φιλοσοφία Φώτης Θαλασσινός Κέντρο γραφικών τεχνών η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

 

Δυο χρόνια στην κόλαση

Φιλοσοφία

Φώτης Θαλασσινός

 Κέντρο γραφικών τεχνών

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal 

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Μια φωνή από την κόλαση • Fractal (fractalart.gr)

 

 

 

 

Μια φωνή από την κόλαση

 

Πρώτα υπήρξε το σκοτάδι και μετά εγώ σαν σκοτεινός άνθρωπος και καλλιτέχνης. (σ. 7). Ξεκάθαρη, ευθύβολη η αποτίμηση της θέσης στον κόσμο, ένας σύντομος, μόνο με δώδεκα λέξεις, προσδιορισμός εαυτού. Ο Φώτης Θαλασσινός, όμως, μας έχει συνηθίσει σε γραφές με εξομολογητικό τόνο, χωρίς σκιάσεις, χωρίς υπεκφυγές και αποκρύψεις. Και αυτή είναι η αξία της γραφής του, ιδιαίτερης και ξεχωριστής, ήδη διακριτής στον χώρο της λογοτεχνίας για όποιον ψάχνει πέρα από τη βαρετή επανάληψη και τις συγγραφικές ευκολίες. Εδώ, στο πρόσφατο βιβλίο του, Δυο χρόνια στην κόλαση, καταγράφει εν είδει ιδιόμορφου ημερολογίου, τα δύο χρόνια του αναγκαστικού εγκλεισμού, μια κατάσταση που δεν την επιδίωξε, ωστόσο, σε μια σκοτεινή συμπόρευση με το έσω σκοτάδι, του έδωσε την ευκαιρία να ξεδιπλώσει τις σκέψεις του· θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί δοκίμιο φιλοσοφικού στοχασμού, αφού και  ο ίδιος επιλέγει να χαρακτηρίσει ως «Φιλοσοφία» το έργο του στον υπότιτλο; Ίσως περισσότερο να είναι μια ψυχική περιπλάνηση, που εμπεριέχει τις προηγούμενες μορφές. Σε κάθε περίπτωση, ενδιαφέρον το εγχείρημα, ειδικά για όποιον παρακολουθεί τη γραφή του Θαλασσινού, εκτιμώντας το άγριο (συχνά) ξέσπασμά του. Δεν συναντάμε πολλές τόσο καθαρές ψυχικές αποτυπώσεις.

Ο εγκλεισμός ως έννοια δεσπόζει στο έργο αυτό. Και δεν εννοώ μόνο τον εγκλεισμό, στον οποίο όλοι υποβληθήκαμε λόγω πανδημίας. Αυτή είναι μια κατάσταση, η οποία πυροδοτεί τους άλλους διαχρονικούς «εγκλεισμούς», τους οποίους ο Θαλασσινός έχει αποδεχθεί, ως δομικά πλέον χαρακτηριστικά του εαυτού του, είτε η αρχή τους βρίσκεται στους τέσσερις τοίχους ενός σπιτιού, είτε στην κλειστή κοινωνία του γενέθλιου τόπου του, στην ίδια του την οικογένεια, στην προσωπική του συμφιλίωση  με το σώμα του και τις επιλογές του (πόσο όμως ο περίγυρος τις αποδέχεται;), αλλά και τις περιοριστικές δικλίδες ασφαλείας για μια συγγραφή επίσης αποδεκτή. Αυτή η πανδημία είναι γεννήτρια επαναληπτικής αναπαραγωγής των βιωμάτων μου μέσα στη μέρα. (σ. 106). Αντέχονται όλα αυτά; Ο Θαλασσινός για μια ακόμη φορά (το έχουμε δει και σε άλλα βιβλία του, όπως στο Περιπλανώμενος-Ο μονόλογος ενός συγγραφέα, Οδός Πανός, 2020) αφήνεται σε συγκλονιστικό μονόλογο με αποδέκτες όλους εμάς τους προστατευμένους μέσα στις κοινωνικά αποδεκτές συμπεριφορές μας. Σαν άλλος Αρθούρος Ρεμπώ, χωρίς όμως τον ποιητικό λόγο εκείνου, θα αφηγηθεί με τον τρόπο του τη δική του «εποχή στην Κόλαση». Πόσο έτοιμοι είμαστε να την ακούσουμε;

Δεν ξέρω αν η γραφή-κραυγή του Θαλασσινού εμπεριέχει ψήγματα ενοχικής συνείδησης (πόσο αλήθεια μα ευθύνεται ο ίδιος;)  ή αν, αντιθέτως, αποτελεί μια ευθεία καταδίκη του κόσμου, όπως τον έχουμε δομήσει, αποκλείοντας τη διαφορετικότητα, την ευαισθησία, το θάρρος τελικά να ξεστομίζονται τέτοιες αλήθειες. Ο συγγραφέας που εξοστρακίζεται απ’ το προσκήνιο της ζωής, από περιθωριοποίηση, κάποια στιγμή παύει να κοιτά προς την εξωτερική χορεία των συμβάντων και των στιγμιότυπων από τους βίους των άλλων. Καταφεύγει στον μύχιο εαυτό του αναζητώντας νάματα έμπνευσης από παλιές καταγραφές βιωμάτων του. (σ. 21). Η γραφή πλέον αποτελεί γι’ αυτόν τη σωστική λέμβο, λίγο πριν τον πνιγμό. Σαν να μην βρίσκομαι ανάμεσά σας, αόρατος σε κάθε μου πλευρά. […] Θαρρώ θα μείνω στη γωνιά μου μέχρι και να πεθάνω. (σ. 212).

Ένας άνθρωπος μόνος του, από ανάγκη και από επιλογή τελικά, φέρνει εδώ μνήμες από τη ζωή του, παρατηρεί και καταγράφει όσα έγκλειστος ζει, φωνές που ακούει, εικόνες που φαντάζεται, επιθυμίες και αποστροφές. Μιλά για όλα και για όλους, με σκέψη στοχαστική με πολιτική ωριμότητα, με ανάγκη να καταδικάσει όλα όσα εμποδίζουν την ελεύθερη βούληση, τις προσωπικές επιλογές. Και καταλήγει (στην εκατοστή τρίτη ημερολογιακή καταγραφή): Τώρα που τα σκέφτομαι και τα ξαναδιαβάζω όλα, ήταν σίγουρα μια εποχή στην κόλασή μου. Δεν γίνεται κάποιος να είναι κολασμένος, η κατάθλιψή του, κατάθλιψη ψυχωσικού τύπου με στιγμές εντελώς παρανοϊκές, ένα ανηλεές εσωτερικό γδάρσιμο. (σ. 239). Δεν ξέρω αν ο Θαλασσινός ξέφυγε από την κόλαση, από το σκοτάδι που έχει μέσα του, γράφοντας αυτό το βιβλίο. Ή αν η λύτρωση (αν ήρθε) ήταν σύντομη και τον άφησε πάλι στη μέση της  αφρισμένης, άγριας θάλασσας.  Έτσι κι αλλιώς η γραφή έχει το αντίτιμό της, ζητά αίμα ψυχής, και ο Θαλασσινός έχει αποδείξει πως γράφει αιμορραγώντας.

Διώνη Δημητριάδου