ΣΚΠ Χριστίνα Λιναρδάκη εκδόσεις Ενάντια η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

 

ΣΚΠ

Χριστίνα Λιναρδάκη

 εκδόσεις Ενάντια

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό  Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Στα άκρα με «όχημα» ποιητικό • Fractal (fractalart.gr)

 

Στα άκρα με «όχημα» ποιητικό

 

Δεν ξέρω να πω με σιγουριά αν η γραφή (πολύ περισσότερο η ποίηση) κάνει, κατά τα λεγόμενα του μεγάλου Αλεξανδρινού, για λίγο να μη νιώθεται η πληγή. Ίσως να είναι αλήθεια, μόνο που αυτό το λίγο, μια λιγοστή «ανάπαυλα» ή καλύτερα το «μοίρασμα» με τους άλλους, θεριεύει κατόπιν πολύ περισσότερο το τραύμα. Η Χριστίνα Λιναρδάκη, σε μια κατευθείαν αντιμετώπιση της ασθένειας (ΣΚΠ, ακρωνύμιο για τη Σκλήρυνση κατά πλάκας), μοιράζεται τη βαθιά εμπειρία του πάσχοντος ανθρώπου με όποιον θα ήθελε μαζί της να κοιτάξει τον καθρέφτη της.

 

Χορδή ξεκούρδιστη

που κάνει κοιλιά

στο σκάφος της κιθάρας

στην κόγχη του ματιού

το οπτικό μου νεύρο

 

Θαρρώ πως η έκθεση εαυτού, μέσω του ποιητικού λόγου, απαιτεί κοφτερό μαχαίρι, απεχθάνεται τις λειασμένες επιφάνειες, σκληραίνει τα εκφραστικά μέσα, αποζητά μια ανάλογη αναγνωστική «συμπόρευση». Η ποίηση εδώ χτυπά κατευθείαν στην καρδιά, κινητοποιεί το θυμικό, δίνει αίμα και προσμένει αίμα.

Αρχικά οι «Ουλές», εκτίθενται απροκάλυπτα, με γυμνό από περιστροφές λόγο, παρουσιάζοντας την ασθένεια από τα πρώτα στάδια (το ένα μάτι πιο κλειστό/ το βλέφαρο πεσμένο) μέχρι τη σκληρή συνειδητοποίηση (ο νους μου άδειασε/ η Γη σταμάτησε ξαφνικά εκεί/ στις περιστρεφόμενες πόρτες του  Mediterranean).

Κατόπιν, οι «Πληγές», γιατί τίποτα δεν έρχεται μόνο του, μια αλυσίδα σημείων που σε εμφανή ή αφανή σύνδεση, οδηγούν το σώμα στα άκρα της αντοχής του, εκδηλώνοντας αιφνίδια την ανατροπή όλων των μέχρι τότε σταθερών. Οι πληγές αφήνουν ουλές/ –  αν κλείσουν. Απώλειες που γράφουν στην παιδική ψυχή, απώλειες μετά, στην ωριμότητα, αφήνουν η καθεμία το δικό της βάρος σε ένα σώμα που πια δεν μπορεί να αντισταθεί και υποδέχεται την ασθένεια, άβουλο και αδύναμο στο έλεός της.

Στις «Ουλές», η γραφή σκληρή, σχεδόν δωρική στο τρόπο της, απηχεί τη συνειδητοποίηση του τραύματος και της πορείας πλέον μαζί του. Πώς αλλιώς να αντέξεις, όμως; Η επίγνωση χαρίζει την αναγκαία δύναμη, χωρίς καμία ψευδαισθητική αρωγή. Στις «Πληγές», η ποίηση αφήνεται πιο ελεύθερη συναισθηματικά, καθώς μνήμες την κατακλύζουν, επιτρέποντας μικρές «παραχωρήσεις», μικρές χαραμάδες στο σκληρό κέλυφος του συνειδητού.

Κι όμως, ετούτη ποίηση, αν και σε παρασύρει να μιλήσεις κριτικά γι’ αυτήν, άλλωστε για ένα κριτικό σημείωμα πρόκειται, πρέπει να αντιμετωπιστεί με άλλα κριτήρια. Κι ας είναι από τους πιο συγκλονιστικούς ποιητικούς λόγους που έχουμε διαβάσει. Μια θαρραλέα κατάθεση ψυχής, έμπλεη του σωματικού πόνου, δεν μπαίνει στα στενά πλαίσια της ρίμας, των στροφών, του ρυθμού ή της ποιητικότητας. Μετράει μόνο σαν αυτό ακριβώς που είναι, μια φωνή ειλικρινής και ευθύβολη, όπως εδώ στο «Εγώ», το πιο αυτοαναφορικό από όλα τα ποιήματα της συλλογής:

 

Με όλα

όσα έχω περάσει

θα έλεγε κανείς

πως θα φερόμουν καλά

στον εαυτό μου

θα τον πρόσεχα

και θα τον φρόντιζα

 

Μα εγώ βλέπω πως

τον σπρώχνω στα άκρα

του στερώ ξεκούραση και ύπνο

τον καταδικάζω σε μοναξιά

τον γεμίζω θλίψη

Δεν τον ευχαρίστησα ποτέ

γι’ αυτό που έγινα και είμαι

 

Κι έτσι με κοιτάζει πάντα βουρκωμένος

και βουβός

ένα μικρό παιδί

ορφανεμένο

 

Στο ποίημα αυτό ενσωματώνεται το τραυματικό παρελθόν, συνταιριάζει σε μια αδυσώπητη ευθεία ταύτιση με το  ακόμη σκληρότερο παρόν, αποστασιοποιείται, έστω και για όσο κρατά η ανάγνωση του ποιήματος, το βαθύτερο «εγώ» από το τρωθέν σώμα· η έννοια του καθρέφτη ξεκάθαρη, οι δύο υποστάσεις αντιμέτωπες.

Η Λιναρδάκη, μεταφέρει, με τον ποιητικό της τρόπο, τη βίωση του απόλυτου κενού. Και, αλήθεια, μόνον έτσι θα μπορούσε η αίσθηση αυτή να φθάσει στον αναγνώστη της, με τη δύναμη της ποίησης (περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο είδος γραπτού λόγου) να γειώνει με τις λέξεις το άφατο και ασταθές, να του δίνει  γήινο, υλικό περίβλημα,  ίσα ίσα για να το απογειώσει κατόπιν στη σφαίρα του ανείπωτου. Γιατί, όσες λέξεις κι αν χρησιμοποιηθούν για να αποκτήσει σάρκινη υπόσταση ο πόνος, πάντα θα ξεφεύγει το απύθμενο βάθος του. Στο ενδιάμεσο, όμως, ήδη όσοι κατανοούν μπόρεσαν να δουν μια όψη του σκοτεινού καθρέφτη. Στην αναζήτηση της πολυπόθητης κανονικότητας, η ποίηση εδώ άγγιξε τα άκρα, έκανε την υπέρβαση, και από ποιητικό αποτέλεσμα (μεγάλης αξίας και αυτό) μετάλλαξε τη θεματική της με κέντρο τον πάσχοντα άνθρωπο, για το πάθος και τα προσωπικό του τραύμα, όποιο κι αν είναι αυτό και όπως κι αν βιώνεται από τον καθένα. Αυτό το «άνοιγμα» της ποίησης της Λιναρδάκη από τον δικό της κλειστό ορίζοντα να συναντήσει τον άλλο, άγνωστο πόνο (γιατί έτσι νιώθεις να σε αφορά ό, τι γράφει) συνιστά και την ιδιαίτερη αξία της.

Διώνη Δημητριάδου