Τα τρία φώτα Claire Keegan μετάφραση: Μαρτίνα Ασκητοπούλου εκδόσεις Μεταίχμιο η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

 

Τα τρία φώτα

Claire Keegan

μετάφραση: Μαρτίνα Ασκητοπούλου

εκδόσεις Μεταίχμιο

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη  ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Η τέχνη των λίγων λέξεων • Fractal (fractalart.gr)

 

 

Η τέχνη των λίγων λέξεων

 

Η Ιρλανδή Claire Keegan, μετά το Μικρά πράγματα σαν κι αυτά (Μεταίχμιο, 2022), βιβλίο που ξεχώρισε, έρχεται με Τα τρία φώτα, πάλι σε μετάφραση της Μαρτίνας Ασκητοπούλου, ένα αριστούργημα σε μικρή φόρμα, μια σπαρακτική ιστορία, στην οποία βασίστηκε η υποψήφια για Όσκαρ ταινία Το ήσυχο κορίτσι του Colm Bairéad.  

Το καλοκαίρι του ’80, ένα μικρό κορίτσι μιας φτωχής πολυμελούς οικογένειας στην ιρλανδική επαρχία, θα πάει να ζήσει με κάποιους μακρινούς συγγενείς, μέχρι να γεννήσει η μητέρα της. Στο άγνωστο νέο περιβάλλον που θα βρεθεί, θα γνωρίσει για πρώτη φορά στη ζωή της το νόημα της αγάπης, μέσα από την άδολη πραγματική φροντίδα της οικογένειας των Κινσέλα. Μακριά από την οικογένειά της, θα αντιμετωπίσει δυσκολίες αρχικά, θα καταλάβει πως απαιτούνται καινούργιες λέξεις που να αντιστοιχούν σε ό,τι καινούργιο γνωρίζει, κατόπιν θα αρχίσει να κατανοεί τον κόσμο γύρω της, θα δέχεται αγάπη και θα ανταποδίδει, θα κατακτά σιγά σιγά μια πρώιμη ενηλικίωση.

 

Ένα κομμάτι μου θέλει ο πατέρας μου να με αφήσει εδώ πέρα, ενώ ένα άλλο κομμάτι μου θέλει να με πάει πίσω, σε αυτά που ξέρω. Είμαι σε ένα σημείο που δεν μπορώ να είμαι αυτό που ήμουν πάντα ούτε να γίνω αυτό που θα μπορούσα. (σ. 17).

 

Αναπόφευκτα θα γνωρίσει και την άλλη όψη της ζωής, την απώλεια, αλλά θα έρθει αντιμέτωπη και με το τέλος του ονείρου· το καλοκαίρι θα τελειώσει και αυτή θα πρέπει να επιστρέψει στην πραγματικότητα της οικογένειάς της. Θα είναι, όμως, ίδια; Πόσο θα έχει επιδράσει πάνω στην ψυχή της η επαφή με μια ζωή κάτω από διαφορετικές συνθήκες, πιο ανθρώπινες, πιο ειλικρινείς;

 

Όλα αλλάζουν και γίνονται κάτι άλλο, μετατρέπονται σε κάποια εκδοχή αυτού που ήταν πριν. (σ. 32).

 

Η αξία του μικρού αυτού βιβλίου (80 σελίδες καθαρού κειμένου στην ουσία) βρίσκεται στην τέχνη της Keegan να ενσωματώνει σε τόσο λίγο «σώμα» κειμένου τη βασική ιδέα της ιστορίας, να κάνει ανάγλυφους τους χαρακτήρες, να χειρίζεται τη γλώσσα με τρόπο που να εγκιβωτίζει μέσα στις λέξεις περισσότερα από όσα ως κώδικας δηλώνουν· κατορθώνει να κάνει τον αναγνώστη της «συμμέτοχο» της γραφής της, καθώς αποκρυπτογραφεί και επεκτείνει όσα διαβάζει, διατηρώντας έντονο το αποτύπωμα ενός βιβλίου-μικρού θαύματος. Πόσοι, αλήθεια, συγγραφείς μπορούν να καυχηθούν για κάτι ανάλογο; Και όλα αυτά, ενώ στο φόντο της μυθοπλασίας αχνοφέγγει η άλλη ιστορία, μιας Βόρειας Ιρλανδίας που σπαράσσεται από ταραχές, με τους απεργούς πείνας του ΙΡΑ να πεθαίνουν στις φυλακές.

Η ιστορία, γραμμένη σε πρώτο πρόσωπο, έχει ως αφηγήτρια το μικρό κορίτσι, μεταφέροντας έτσι, με έξοχα άμεσο τρόπο, τις σκέψεις της, τις αντιδράσεις της, την ψυχοσύνθεσή της που διαρκώς αλλάζει, ωθώντας σταδιακά την παιδική της ηλικία στον ενήλικο κόσμο, συχνά βίαια. Η γραφή της Keegan, προσεγμένη στην παραμικρή λεπτομέρεια (καλή η απόδοση στην ελληνική γλώσσα από τη Μαρτίνα Ασκητοπούλου, με διευκρινιστικές σημειώσεις όπου κρίνεται απαραίτητο), καθοδηγεί την ανάγνωση, δημιουργώντας εικόνες ζωντανές πίσω από τις λέξεις.

 

Πολλές εικόνες γεμίζουν απανωτά το μυαλό μου: το αγόρι στην ταπετσαρία, τα λαγοκέρασα, η στιγμή που ο κουβάς με τράβηξε κάτω, το χαμένο μοσχάρι, το βρεγμένο στρώμα, το τρίτο φως. Σκέφτομαι το καλοκαίρι μου, το τώρα, κυρίως το τώρα. (σ. 88).

 

Ο πρωτότυπος τίτλος του βιβλίου, Foster, παραπέμπει, ως προς την ονοματική του μορφή, στην έννοια του θετού γονιού (γιατί αυτή ήταν στην ουσία η οικογένεια των Κινσέλα για το μικρό κορίτσι, κι ας ήταν για τόσο λίγο διάστημα), ωστόσο στη ρηματική του μορφή παραπέμπει στην έννοια της ενθάρρυνσης, καθώς το διάστημα που το κορίτσι έζησε μαζί τους την ώθησε σε μια διαφορετική στάση απέναντι στη ζωή.  Ένα βιβλίο με ιδιαίτερο συναισθηματικό βάρος, με ισορροπία ανάμεσα στην ηρεμία και την εγρήγορση, με τη θεματική του να αφορά τις οικογενειακές σχέσεις, την ενηλικίωση, τη βίωση της απώλειας, τη γενναία παραχώρηση της αγάπης. Περισσότερο, όμως, από όλα αυτά, μια ιστορία συγγραφικής πληρότητας και αναγνωστικής απόλαυσης.

Διώνη Δημητριάδου