Μελίνα Γιάννης Σκαραγκάς εκδόσεις Κριτική η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

 

Μελίνα

Γιάννης Σκαραγκάς

 εκδόσεις Κριτική

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Από τον μύθο στον άνθρωπο • Fractal (fractalart.gr)

 

 

Από τον μύθο στον άνθρωπο

 

Δεν θέλω να πεθάνω Κυριακή. Τη φοβάμαι αυτή τη μέρα. Οι γιατροί λείπουν από το νοσοκομείο και τα εργαστήρια δεν κάνουν εξετάσεις. Οι άνθρωποι μαζεύονται γύρω από τραπέζια, τσουγκρίζουν ποτήρια και κάνουν ευχές που δεν είναι για σένα. (σ. 127).

 

Μέσα σε περίπου 140 σελίδες και σε 36 μικρά κεφάλαια, ο Γιάννη Σκαραγκάς έκλεισε μια πληθωρική γυναίκα, της έδωσε φωνή για να αφηγηθεί τη ζωή της με ειλικρίνεια, με αμεσότητα, μοιρασμένη σε στιγμές και σε πρόσωπα.  Για όποιον έχει γνωρίσει από κοντά τη Μελίνα (έτσι με το μικρό της όνομα μόνο, όπως ευτύχησε αυτή και ελάχιστα ακόμη πρόσωπα της πολιτικής σκηνής), καθώς διαβάζει μοιάζει να την ακούει. Προκλητική, αθυρόστομη, μια ζεστή ανθρώπινη παρουσία αλλά ταυτόχρονα απόμακρη, όσο απόμακρος μπορεί να είναι ένας μύθος.

Η αφήγηση διατρέχει τη ζωή της από τη μικρή ηλικία του θαυμασμού προς τον παππού, τον Μεγάλο Σπύρο, και την πρώτη επαφή με τη μαγεία της μεγάλης οθόνης, για να περάσει μετά στα πρώτα αθώα σκιρτήματα του έρωτα, όταν είχε ήδη αρχίσει να νιώθει την αίσθηση που άφηναν τα αντρικά βλέμματα πάνω της. Και μετά οι αληθινοί έρωτες, οι φίλοι, η γεύση της απώλειας, η γνωριμία με ξεχωριστά πρόσωπα, τον Σασά Γκιτρί, τον Ζαν Μαρέ, την Κολέτ, την Γκάρμπο κ.α., τα πρώτα βήματα στο θεατρικό σανίδι, μετά ο κινηματογράφος, ο Ντασσέν (ο Τζούλης της)· ο μύθος ήδη χτιζόταν με τη Μελίνα στο κέντρο του ενδιαφέροντος στον κόσμο του θεάματος. Μετά ήρθε η χούντα, η σταδιακή πολιτική συνειδητοποίηση, με τη Μελίνα να δοκιμάζει ένα άλλο πρόσωπο, μαχητικό και ασυμβίβαστο στον δύσκολο πολιτικό στίβο, αφήνοντας το ιδιαίτερο στίγμα της εκρηκτικής προσωπικότητάς της σε ό,τι δοκίμαζε, στο πλάι του Ανδρέα, έναν πολιτικό στον οποίο πίστεψε πολύ.

 

Είχε ιδιαίτερο μυαλό ο Ανδρέας. Μπορεί να έβλεπε στον λαό του κάτι διαφορετικό από αυτό που έβλεπαν οι άλλοι. Ή πάλι μπορεί και να τον έβλεπε όπως ακριβώς ήταν: ένα φωτεινό παραμύθι που στο φινάλε του δεν σώζεται κανένας. (σ. 118).

 

Ο Σκαραγκάς εύστοχα επέλεξε την πρωτοπρόσωπη αφήγηση, κερδίζοντας με τον τρόπο αυτό την εκφραστική αμεσότητα στον λόγο μιας γυναίκας που ποτέ δεν μάσησε τα λόγια της. Έδωσε, έτσι, ένα πορτρέτο της Μελίνας, μια ιδιότυπη βιογραφία, επιλέγοντας τι θα πει και τι θα αφήσει, ώστε να σκιαγραφήσει το πρόσωπο πίσω από τον μύθο, χωρίς να παραλείψει την αύρα που την έλουζε, τη λάμψη που προσεκτικά η ίδια συντηρούσε. Θεωρώ πως μπόρεσε να δέσει όλο το υλικό του στη βάση μιας αλήθειας, που από ένα σημείο και μετά έρχεται να διαποτίσει την αφήγηση: όταν κάποιος βρεθεί τόσο κοντά στο επικείμενο τέλος του, έχει τον τρόπο να δώσει στα γεγονότα της ζωής του τη σωστή θέση που τους αρμόζει, να εκτιμήσει το πραγματικό τους μέγεθος. Είναι, λοιπόν, στη συγκεκριμένη μυθοπλασία (γιατί ας μην ξεχνάμε πως για κάτι τέτοιο πρόκειται, όσο αληθινά κι αν είναι τα γεγονότα), η ασθένεια της Μελίνας που πυροδοτεί την εξομολογητική αφήγηση. Είναι η αφορμή για το ξετύλιγμα της ζωής της, για τη συγκίνηση πίσω από τις λέξεις, για τη συναισθηματική φόρτιση. Είναι το σημείο που ο μύθος απομυθοποιείται, αποκτά ανθρώπινο μέγεθος, για να απογειωθεί όμως πάλι στα μέτρα τα δικά του, φέροντας πλέον μέσα του τον πάσχοντα άνθρωπο πίσω από την αναπόφευκτη λάμψη.

 

Σιχαίνομαι αυτή τη ασθένεια. Κάνει το μυαλό  μου να  χάνεται. Κάνω σκέψεις που δεν καταλαβαίνω. Σαν να περπατάς σ’ ένα μονοπάτι που ήξερε μια ολόκληρη ζωή και στο επόμενο βήμα να ανοίγει μια καταπακτή και να πέφτεις μέσα. (σ. 91).

 

Γραμμένη με τη συγγραφική τέχνη του Γιάννη Σκαραγκά, μια πρωτοπρόσωπη αφήγηση που ξεγελά για αληθινή φωνή. Ένα κείμενο που θα μπορούσε να έχει γραφτεί από την ίδια τη Μελίνα. Στο εξώφυλλο, μαυρόασπρη φωτογραφία του κόσμου που την περιτριγυρίζει, με το πρόσωπό της μόνο αυτό έγχρωμο να ξεχωρίζει, σαν μια επιλογή των σπουδαίων μάγων της οθόνης για να προσθέσουν σχόλιο με την εναλλαγή του ασπρόμαυρου με το έγχρωμο φιλμ. Ένα σχόλιο και η Μελίνα του Σκαραγκά, σχόλιο στη ζωή, στον μύθο, στον άνθρωπο. Έναν άνθρωπο που ένιωθε τη μοναξιά, κι ας υπήρξε πάντα το επίκεντρο της προσοχής: Γι’ αυτό λέω αυτή την ιστορία. Γιατί κανείς δεν θα καταλάβει πως, ό,τι κι αν έκανα στη ζωή μου, το έκανα εξαιτίας αυτής της μοναξιάς. (σ. 94).