Έντεκα συναντήσεις Σταύρος Ζουμπουλάκης (συζητώντας με τον Στρατή Μπουρνάζο) εκδόσεις Πόλις η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

 

Έντεκα συναντήσεις

Σταύρος Ζουμπουλάκης

(συζητώντας με τον Στρατή Μπουρνάζο)

εκδόσεις Πόλις

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη  ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Έντεκα συζητήσεις με γνώση και ήθος • Fractal (fractalart.gr)

 

Έντεκα συζητήσεις με γνώση και ήθος

Η σκέψη του Σταύρου Ζουμπουλάκη, ενός από τους σημαντικότερους διανοητές της εποχής μας, πάντοτε προξενεί το ενδιαφέρον, προκαλώντας στη συνέχεια τον γόνιμο προβληματισμό πάνω σε μια ποικιλία θεμάτων. Ο διάλογος (εδώ του Σταύρου Ζουμπουλάκη με τον Στρατή Μπουρνάζο) κυοφορεί ενδιαφέρουσες αναιρέσεις ή προσμείξεις δίπλα στις αναμενόμενες επιβεβαιώσεις. Έτσι, έχουμε την ευκαιρία να δούμε δύο ακμαίες συνειδήσεις να ανταλλάσσουν απόψεις στη ροή έντεκα συζητήσεων πάνω σε μια θεματική που το εύρος της εκκινεί από γεγονότα του καθημερινού βίου, ιδιωτικού ή κοινού ενδιαφέροντος, για να φθάσει σε φλέγοντα επίκαιρα ή διαχρονικά προβλήματα. Όπως ακριβώς σε μια χαλαρή συζήτηση μεταξύ φίλων το ενδιαφέρον αβίαστα πηδά από το ένα θέμα στο άλλο, χωρίς εμφανείς συνδέσεις, ωστόσο υπαρκτές συνειρμικές. Επιλέγω από την ευρεία θεματική, απότοκο έντεκα ζωντανών συναντήσεων, που τις έχουμε σε απομαγνητοφώνηση:

Οι καταβολές του Ζουμπουλάκη, με αφορμή το βιβλίο του Στ’ αμπέλια, η πρώτη του επαφή με το διάβασμα, η ισορροπία ανάμεσα στην νοσταλγία που υποβαθμίζεται και στα στοιχεία εκείνα που διαμόρφωσαν τη στάση του απέναντι στον άνθρωπο και τον κόσμο. Τα χρόνια των σπουδών, η σημασία του μαζικού αγώνα στα χρόνια της χούντας, η επίδραση της αριστερής σκέψης, η μεταπολίτευση, τα χρόνια στο Παρίσι, οι μεγάλοι «δάσκαλοι» διανοητές, η σχέση με τον Λορεντζάτο. Με αφορμή το βιβλίο του Η αδερφή μου  η συζήτηση γύρω από το θέμα της ασθένειας, τη θεωρητική αλλά και τη βιωματική της προσέγγιση, η σχέση του ανθρώπου με τον χρόνο και τον φόβο, η αλλαγή στην ιεραρχία των αξιών. Αυτονόητα ανοίγει η θεματική της θρησκείας, της σχέσης με τον Θεό, κυρίως της εισχώρησης του Ζουμπουλάκη σε μια κουλτούρα θρησκευτική, η ενδιαφέρουσα θέση του για συμπόρευση της Αριστεράς με τον χριστιανισμό. Τα χρόνια των σχολείων, ο προσωπικός παράδεισος για τον Ζουμπουλάκη, ενδιαφέρουσα συζήτηση για το  Άγγελο Ελεφάντη και τη θέση του για τα σχολεία και τις καταλήψεις, η γλωσσική διδασκαλία, ο σύνθετος όσο και δύσκολος «μηχανισμός» της εκπαίδευσης. Τα χρόνια της Νέας Εστίας, την οποία διηύθυνε ο Ζουμπουλάκης, η σχέση με τους συνεργάτες του περιοδικού, η ενδιαφέρουσα αναφορά στον Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλο, η θέση της κριτικής σήμερα στην Ελλάδα, η ιδιαιτερότητα της αρνητικής κριτικής. Ο εβραϊσμός, ο αντισημιτισμός και ο χριστιανικός αντιιουδαϊσμός (από τις πιο ενδιαφέρουσες συζητήσεις του βιβλίου), το Ολοκαύτωμα, η διαχρονική του σημασία αλλά και η σιωπή, το Ισραήλ σήμερα. Η λογοτεχνία ως έννοια και οι λογοτέχνες με την κριτική ματιά του Ζουμπουλάκη, με αφορμή τη συλλογή δοκιμίων του Υπό το φως του μυθιστορήματος, η ανθρωπογνωστική αξία του μυθιστορήματος, η ιδιαίτερη αναφορά στον Παπαδιαμάντη και στην ενασχόληση του Ζουμπουλάκη με το έργο του. Επιστροφή στο θέμα της Αριστεράς ως πολιτικού καθεστώτος με το ευρύ φάσμα που παρουσιάζεται, ο ρόλος της διανόησης και η σχέση της με την εξουσία, μια αποτίμηση της ελληνικής εμπειρίας με τον ΣΥΡΙΖΑ. Το ψευδοπρόβλημα του Μακεδονικού, το υπαρκτό ελληνοτουρκικό ζήτημα και η διαχείρισή τους από την εκάστοτε εξουσία, η Χρυσή Αυγή και οι ρίζες της στην ελληνική κοινωνία. Η σχέση του Ζουμπουλάκη με το ίδρυμα Άρτος Ζωής και οι βιβλικές σπουδές στην Ελλάδα. Τέλος, η Εθνική Βιβλιοθήκη και η δραστηριότητα του Ζουμπουλάκη σε αυτήν, τα προβλήματα υποστελέχωσης και υποχρηματοδότησης που αντιμετωπίζει σήμερα, η θέση των βιβλιοθηκών σε μια εποχή που προτάσσει την ψηφιοποίηση.

Ένα βιβλίο που μοιράζονται οι δυο συζητητές ίσοις όροις, καθώς είναι κάθε φορά η ερώτηση που πυροδοτεί την ενδιαφέρουσα κουβέντα, τον λόγο και τον αντίλογο, τη συμφωνία και τη διαφωνία. Όπως γράφει προλογικά ο Στρατής Μπουρνάζος: Γιατί σημασία δεν έχει μόνο αν οι συνομιλητές συμφωνούν ή διαφωνούν, αλλά και οι λόγοι, το σκεπτικό, οι δρόμοι μέσα από τους οποίους καταλήγουν στο αποτέλεσμα. (Από τη μεριά του συζητητή, σ. 11). Ένα βιβλίο που κρατά το ενδιαφέρον αμείωτο, σαν να παρακολουθούμε μια συζήτηση με εναλλαγές στη θεματική, με συνδετικό κρίκο, ωστόσο, τη διάθεση για ειλικρινή αντιπαράθεση απόψεων που διακρίνει τους δύο συνομιλητές. Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης επισημαίνει: Η προετοιμασία αυτού του ιδιότυπου βιβλίου μού έδωσε, απ’ αρχής μέχρι τέλους, μεγάλη χαρά. Κύρια πηγή της ο συνομιλητής μου, αγαπημένος φίλος Στρατής Μπουρνάζος, που τιμόνεψε με ευγένεια, τέχνη και γνώση τη συζήτησή μας όλον αυτό τον καιρό. (Επιλόγισμα, σ. 633).

Διώνη Δημητριάδου