Σαράντα ποιήματα της Σοφίας Φιλιππίδου Σοφία Φιλιππίδου εκδόσεις Οδός Πανός η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

 

Σαράντα ποιήματα της Σοφίας Φιλιππίδου

 Σοφία Φιλιππίδου

 εκδόσεις Οδός Πανός

 η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ | Όταν στενεύει ο χώρος πιάσε το ποίημα • Fractal (fractalart.gr)

 

Όταν στενεύει ο χώρος πιάσε το ποίημα

 

Χωράει μέσα στα ποιήματα ένας κήπος ολάνθιστος; Κι αν ναι, αφήνει χώρο για το πέρασμα από τη ζωή στη μη-ζωή; Πώς να την  περιγράψει; Να την αφηγηθεί ίσως; Τα πράγματα στη φύση παραμένουν αινιγματικά, θα γράψει η Σοφία Φιλιππίδου, ενώνοντας έτσι, μέσω του κρυφού αινίγματος (ανοιχτό μόνο σε όποιον μπορεί να υπερβεί τον ορθολογικά χτισμένο κόσμο μας για να αποδεχθεί το μη ορατό, το μη αισθητό), όλα τα φυσικά πράγματα. Ό,τι έχει γράψει μέχρι τώρα περικλείει τον φυσικό κόσμο, όπως η ίδια τον αντιλαμβάνεται, ευρύχωρο, να την προσκαλεί να ενσωματωθεί μέσα του, ένα κι αυτή στο όλον, που οι άλλοι αγνοούν ή βλέπουν μόνο την επιφάνεια. Η Σοφία έχει την ικανότητα να δημιουργεί με τα δικά της υλικά ένα δικό της κόσμο, άρρηκτα δεμένο με τη φύση και τις λειτουργίες της. Μαγικά σκηνικά που προκύπτουν από την, αναγκαία για κάθε δημιουργία, παρατήρηση. Κατασκευάζει και ανακατασκευάζει με περισσή θεατρικότητα όσα οι αισθήσεις προσλαμβάνουν,  μεταποιώντας τα σε υλικά μιας πολύ ξεχωριστής γραφής, σε μια ιδιαίτερου ύφους προσαρμογή λέξεων και εικόνων.

 

[…]

Επέμενε να κοιτάς τις σκιές στις βουνοπλαγιές

και θα αναγνωρίσεις το σύννεφο και τους κανόνες

Όλα τα φυσικά εξηγούνται κι ακόμα υπάρχουν κήποι.

(«Καθ’ οδόν προς Θεσσαλονίκη»)

 

Σαράντα ποιήματα, με τον απλό, αυτονόητο τίτλο να τα στεγάζει: Σαράντα ποιήματα της Σοφίας Φιλιππίδου. Απηχούν τη απώλεια του οικείου προσώπου, την αναγκαία συμφιλίωση με τα φθαρτά υλικά της ύπαρξης, με την αποδοχή ενός τέλους που κανείς δεν ξέρει αν είναι ή δεν είναι τέλος, αν η ζωή έχει τη συνέχειά της ή όλα ανήκουν στο εδώ που φθίνει με τον χρόνο.

 

Το μυαλό μου έγινε μνήμα

 να χωρέσει τη μάνα μου

Αν είναι αλήθεια πως μέσα στο κουτί υπάρχει το κρανίο της

Παρακαλώ κάποιος μετά από μένα

να το πετάξει στο χωνευτήρι

(ο.π.)

 

Στα ποιήματα της Σοφίας ανακαλύπτεις μυστικές συνδέσεις. Όσα φεύγουν απαρατήρητα, εκείνη τα αποτυπώνει, με τους δικούς της συνειρμούς, που ακροβατούν ανάμεσα στο πραγματικό και στην αναίρεσή του· έτσι κι αλλιώς η ποίηση έχει το προνόμιο να «μεταφέρει» αυθαιρέτως τις έννοιες, να αγγίζει την αλήθεια με έναν ανεπαίσθητο υπαινιγμό. Το ενδιαφέρον σε ό,τι γράφει η Σοφία (πεζό ή ποιητικό) είναι που όλα τα καθιστά ανοιχτά στην αναγνωστική πρόσληψη. Από τον προσωπικό της, ιδιωτικό κόσμο, μεταβαίνει σε συλλογικά προβλήματα, επισημαίνει όσα την πονούν, θλίβεται για την αδιαφορία μπροστά τις καταστροφές, για την αδυναμία μπροστά στον διαρκή πόλεμο, για την απαξίωση της ζωής.

 

[…]

Είσαι στα χέρια αυτού που θα σε αγκαλιάσει

Ή εκείνου που θα σε σπρώξει στη θάλασσα

Όταν πατήσεις τον καταπέλτη

Είσαι ένα «περιστατικό» στο λιμάνι

Ο πνιγμός σου είναι ένα «συμβάν»

Για το οποίο «το πλοίο δεν έχει καμία ευθύνη»

Πες ένα γεια,  μπαίνεις στη μεγάλη πόλη

(«Πες ένα γεια που βραδιάζει»)

 

Και τότε, μέσα στους κλειστούς δρόμους, έρχεται το ποίημα να ανοίξει σωτήριες χαραμάδες· ακόμα κι όταν καθυστερεί, είναι γιατί δουλεύει μέσα του τον τρόπο να μιλήσει. Πώς να ενσωματώσει όλη τη σοφία του φυσικού κόσμου, προκειμένου να στιγματιστεί η αδικία, η εγκατάλειψη, να στηλιτεύσει τις κραυγές επιτυχίας όσων ζουν από τον πόλεμο, αδιαφορώντας για τα παιδιά που έχασαν το γέλιο και το παιχνίδι τους. Πώς να φανεί η αλήθεια που απελευθερώνει, όχι όμως χωρίς το ανάλογο τίμημα. […] για την αλήθεια που σε απελευθερώνει/ Χρειάζονται δυο χρυσές περόνες/ Καρφωμένες μέσα στα μάτια σου («Το ποίημα δεν μπορεί να περιμένει»). Δοκιμασμένη αλήθεια, ρωτήστε τον Οιδίποδα. Έτσι και το ποίημα. Δεν σου χαρίζεται εύκολα. Απαιτεί αίμα.

Διαβάζοντας την ποίηση της Σοφίας, νιώθω την αγάπη μέσα της, για ό,τι αξίζει να ζει, αλλά του έχουν στερήσει το δικαίωμα στη ζωή, για ό,τι απελπίζεται στη μοναξιά του, για ό,τι περιμένει μάταια να μιλήσει, γιατί του στέρησαν τον ήχο. Όταν γράφει: Μια αγάπη ελαφριά σαν φτερό καρφώθηκε στην καρδιά μου, αφορά όλους όσοι θα θέλανε να επιβιβαστούν στο πλεούμενό της, στη σχεδία-καράβι της που με επιμονή και υπομονή κατασκευάζει από σκόρπια ξύλα, Γι αυτούς  που θα μπαρκάρουνε μαζί μου/ τις νύχτες με την κίτρινη σκόνη («Τρομάζω ν’ ακούω την καρδιά μου»). Ποίηση τολμηρή στις υπερβάσεις της, έτοιμη να μοιραστεί με όσους δεν προσπερνούν το καλό για το συμφέρον, για όσους ακόμη μπορούν να μιλούν με τα πουλιά και να τ’ ακούνε.

Εξώφυλλο εξαιρετικό (στηριγμένο σε μια ιδέα της Κοκό Σανέλ), διπλό πορτραίτο, σαν εικόνες ενωμένες στη μέση, για να αποτελέσουν μια πιστή αποτύπωση. Η Σοφία και ο εαυτός της, ο κόσμος της και ο κόσμος γύρω της.

Διώνη Δημητριάδου