Γιάγερμα Κώστας Μοναστήρας εκδόσεις Έναστρον η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

 

Γιάγερμα

Κώστας Μοναστήρας

 εκδόσεις Έναστρον

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Γιάγερμα ή αλλιώς «επιστροφή» • Fractal (fractalart.gr)

 

 

Γιάγερμα ή αλλιώς  «επιστροφή»

 

Ο Κώστας Μοναστήρας, μας έχει συστηθεί ήδη με δύο συλλογές ποιημάτων (Ηλιοτριβείο,  Libron 2016 και Υέτιος στίχος, Έναστρον 2018), τώρα όμως προτείνει για ανάγνωση τα ιδιόμορφα πεζά του. Ιδιόμορφα, γιατί γράφονται με μια ενδόμυχη ανάγκη να ξεφύγουν από την πεζότητα και να  απογειωθούν σε μια ποιητικότητα που ανέχεται υπερβάσεις λογικές, που υποστηρίζει υπαινιγμούς και μεταφορικότητα. Εμβόλιμα μικρά ποιητικά υπενθυμίζουν πως στην ουσία η γραφή μία είναι, μορφοποιημένη με διαφορετικούς τρόπους. Ωστόσο, οι αφηγήσεις αυτές διατηρούν την αρχική πρόθεση του συγγραφέα να συστήνονται ως μικρές ιστορίες. Όλες, καθόλου τυχαία, στεγάζονται κάτω από τη σημαδιακή λέξη γιάγερμα, που σηματοδοτεί αλλεπάλληλες επιστροφές. Επιστροφές σε μνήμες παιδικές, σε ερωτικές απώλειες, σε εικόνες που αποτυπώθηκαν ως μόνα κατάλοιπα μιας ζωής περασμένης. Τριάντα επτά επιστροφές εν συνόλω (αριθμημένες), με τη πρόταξη δύο κειμένων που μεταφέρουν μνήμες παλαιότερες, από αυτές που με μυστικό, υπόγειο τρόπο, περνούν από γενιά σε γενιά διασώζοντας την ποθητή συνέχεια μιας ιστορικής μνήμης. Το αφήγημα «Μαηρέμα» και «Το δεύτερο της ζωής μου ταξίδι – Οκτώβριος 1922 – Του Κώστα απ’ τα ψηλά» μεταφέρουν την πραγματική ιστορία του παππού του που στα γεγονότα του 1922 ήταν φαντάρος στη Σμύρνη και επέστρεψε στην Ευρυτανία από την Οδησσό με τα πόδια, μέσα σε έξι μήνες. Μέτραγα τις μέρες. Εμμονικά επαναλάμβανα το όνομα της μέρας. Την ημερομηνία, το έτος. Δεν ήθελα να χάσω τις μέρες. Παρασκευή ξαναμύρισα σαν Κώστας. Ένα σκυλί που ούρλιαζε και μια βλαστήμια ελληνική. «Στο διάολο να πας…», ό,τι πιο ωραίο άκουγα εδώ και καιρό. Από εκεί γύριζα. Πήγες και γύρισες, συμπλήρωσα από μέσα μου. Στον διάολο πήγες και γύρισες Κώστα. (σ. 19).

Τα πρόσωπα συχνά εναλλάσσονται, και από το πρώτο ενικό μιας προσωπικής καταγραφής περνάμε στο δεύτερο ενικό μιας απεύθυνσης, που θα μπορούσε να νοηθεί και ως συγκαλυμμένη ξανά πρωτοπρόσωπη γραφή.  Όμως, ακόμη κι όταν επιλέγεται το αποστασιοποιημένο τρίτο πρόσωπο, νιώθεις πως η γραφή αυτή δεν έχει ξεφύγει από προσωπικές μνήμες. Η γλώσσα, από την άλλη, διαμορφώνει ένα ιδιαίτερο ύφος, πλούσια και εύστοχη, με επινοήσεις γλωσσοπλαστικές, προσαρμοσμένη στις απαιτήσεις της κάθε ιστορίας, γεγονός αξιοπρόσεκτο, καθώς πρόκειται για μια πρώτη πεζογραφική εμφάνιση, φυσικά έχοντας πίσω της μια γραφή δουλεμένη στο ύφος της μέσα στα χρόνια. Ο διάλογος, όπου υπάρχει, καλά δουλεμένος κι αυτός, εκπληροί τον σκοπό του, ζωντανεύοντας και κάνοντας πιο περίοπτο το ήθος και το συναίσθημα των προσώπων. Άνοιξε την πόρτα, τον καλομεσημέριασε. Γλυκά είναι τα κορίτσια», του είπε. «Τέτοιο γλυκό μου έφερες; Έχεις κορίτσι;» Το στόμα του δεν κόλλαγε στα συνηθισμένα, πήγαινε κατευθείαν στο ψαχνό. Μετά του ζήτησε να τρέξει τα χέρια του πάνω στο πρόσωπό του, μόνο τα χέρια του τρέχανε, πάλε, τώρα, τα πόδια του πήγαιναν σιγά, πολύ σιγά. Παλιός ναυτικός, στα καράβια λίγο τρέχουν τα πόδια, πιότερο τα χέρια. «Άσπρα γένια έχεις βρε; Τα μαύρα γένια είναι μαλακά, τα άσπρα είναι σκληρά, κρούσταλλα, τα μαύρα είναι νεράκι που τρέχει». (σ. 102).

Στα ποιητικά που συνοδεύουν τις ιστορίες, τιτλοφορημένα και αυτά ως επιστροφές, η γλώσσα λιτή, περιγραφική ή κατά τόπους αφηγηματική, δημιουργεί εικόνες ως απαραίτητο συμπλήρωμα της πλούσιας εικονοπλασίας που χαρακτηρίζει τα πεζά. Ξεχωρίζω την «Επιστροφή XXVII (Αρχαίοι μύθοι)», μια ισορροπία ανάμεσα στο ρεαλιστικό και στο φανταστικό, στον αρχέγονο μύθο και στη σημερινή εικόνα. […] Αυτός τη γλίτωσε./ Άθλος μεγάλος του Ηρακλή,/ που πλέον σκίζει…/ με τα δυο του χέρια/ τους τόμους των άθλων του, στις πλατείες./ Κατόπιν γυρνάει με δίσκο,/ «ό,τι προαιρείστε», γράφει στο πλακάτ./ Φοράει μόνο γάντια του Νέσσου το δέρμα/ κι επιστρέφει στο χαρτόκουτό του και κοιμάται,/ με το υπόλοιπο κορμί γυμνό./ Ρίχνει χιόνι και κρυώνει,/ το κρύο μπόρεσε να τον νικήσει,/ ενώ ολάκερο το δέρμα θα τον έκαιγε,/ θα τον ζέσταινε τελοσπάντων. (σ. 120).

Ιδιαίτερη γραφή στη θεματική της και στον τρόπο που μορφοποιείται σε μία ενιαία σύνθεση.  Άξια προσοχής.

 

 Διώνη Δημητριάδου