Ενδορηγματώσεις Βίκυ Δερμάνη εκδόσεις Στίξις η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

 

Ενδορηγματώσεις

Βίκυ Δερμάνη

 εκδόσεις Στίξις

η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal

στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Σκληρή συμπόρευση με τον χρόνο • Fractal (fractalart.gr)

 

 

Σκληρή συμπόρευση με τον χρόνο

 

επέρασε ο χρόνος και βραδιάζω, γράφει η Βίκυ Δερμάνη, χωρίς να αφήνει καμία αμφιβολία για τη συμπόρευσή της με τις σκληρές συστροφές του χρόνου. Συνειδητοποίηση της άφευκτης πορείας, με την απουσία των προσφιλών διαρκώς να κάνει διακριτή τη σκιώδη παρουσία της. Η ποίηση της Δερμάνη χαρακτηρίζεται, από τη πρώτη συλλογή της ως την πρόσφατη, από μια βαθιά απόχρωση του γκρίζου (ναι, φυσικά η ποίηση έχει χρώμα), που μοιάζει να μην  αφήνει χαραγματιές φωτός να παρεισφρήσουν, έτσι πυκνά που πλέκεται στίχο τον στίχο ο πόνος, η σιωπηλή απόγνωση, η επίγνωση της σκοτεινής πορείας. Μέσα στους τέσσερις τοίχους που περικλείουν την ποιητική παρουσία, η ποιήτρια ανιχνεύει τις σκιές των εκλιπόντων, ωστόσο εσαεί παρόντων, όπως η ίδια γράφει στην αφιέρωση: Στη μάνα και τον πατέρα/ Εκλιπόντες, μα εσαεί παρόντες. 

Ενσωματώνοντας στους στίχους της τη βίωση της απώλειας αλλά και τον ενδόμυχο φόβο μιας προσωπικής ανολοκλήρωσης, εδώ, στην πιο ώριμη ποιητική της κατάθεση, προσφέρει την εικόνα μιας μοναξιάς αθεράπευτης. Ταυτόχρονα, ωστόσο, ξαφνιάζει, καθώς επιτρέπει την ερωτική διάθεση να συντροφέψει διακριτικά τη φθορά του σώματος, που ανελέητα πάνω του γράφει ο χρόνος. Θα μπορούσε, επομένως, να διεισδύσει σ’ αυτή τη σκοτεινή ποίηση μια αχτίδα ελπίδας, αυτή που γεννά ο εσαεί πόθος; Στη ζοφερή αντίστιξη ζωή-μη ζωή, παρουσία-απουσία και ασπαίρουσα επιθυμία-φθορά σωματική, γίνεται να υπερισχύσει η επιθυμία, η ζωή, η παρουσία; Ίσως ερώτημα αναπάντητο, στην ουσία του, που μόνον ποιητικά μπορεί να επιβιώνει πάντα προκαλώντας, πάντα επιμένοντας. Περιγράφοντας ποιητικά, με εξαίρετη εικονοπλασία τη δική της πραγματικότητα στο ποίημα «Της πίκρας το τοπίο», γράφει: θα πεθάνω από καρκίνο του σπονδυλικού καημού/ από κάποια κύτταρα που ξαφνικά θα σαπίσουν […] με χέρια δεμένα σε ποτάμι ορμητικό/ στης φωτιάς τον πυρήνα με πόδια παγωμένα/ θα πεθάνω// τότε που όλα θα έχουν τελειώσει/ σαν μάτι κυκλώπειο ένας ήλος σκληρός/ της πίκρας το τοπίο θα φωτίσει. Καμία αμφιβολία, το φως θα εισχωρήσει στο σκοτεινό τοπίο μόνον όταν όλα θα έχουν τελειώσει. Άλλωστε, στη προμετωπίδα της συλλογής θυμάται τον Τάσο Λειβαδίτη, που σηματοδοτεί με τον δικό του τρόπο τον ποιητικό καθημερινό θάνατο: θυμάμαι παιδί που έγραψα κάποτε τον πρώτο στίχο μου./ από τότε ξέρω ότι δε θα πεθάνω ποτέ –/  αλλά θα πεθαίνω κάθε μέρα. Ιδιότυπος θάνατος, ποιητικός, κατανοητός για τους επαΐοντες, που αργά μα σταθερά, έτσι όπως ενσωματώνονται οι στίχοι του ποιητή στο έργο της Δερμάνη,  γειτνιάζει με τον κυριολεκτικό.

Μετατρέποντας το κυρίαρχο πρώτο ενικό σε τρίτο πρόσωπο, κυκλοφορεί μέσα στα ποιήματα ως παρουσία/απουσία, πότε επιλέγοντας την ευθεία ταύτισή της με το «εγώ» του ποιήματος, και πότε αποστασιοποιημένη από αυτό ως παρατηρητής της ζωής της. Ωστόσο, η τριτοπρόσωπη παρουσία/απουσία μέσα στα ποιήματα είναι ταυτόχρονα σκιά απόντων προσώπων, απολύτως ταυτιζόμενων μαζί της. Ένα και το αυτό πλέον, αυτό που ζει και αυτό που θυμάται, ο εαυτός της και οι εκλιπόντες, μια που τους κουβαλάει μέσα της, συμβιώνει μαζί τους στον περίκλειστο χώρο της.

Προσωπική η ποίηση της Δερμάνη, τόσο στους τρόπους της όσο και στις αναφορές της. Σε λίγα σημεία, που η ίδια επιτρέπει, στρέφει το βλέμμα γύρω και ανακαλύπτει ένα ευρύτερο τοπίο παθογένειας. Είναι εκεί που η ποίησή της ακουμπάει σε κοινωνικό χώρο, αποκτώντας άλλη διάσταση: Αμνοί σε μαντρί κλεισμένοι/ κόκκινοι μαύροι λευκοί/ έξω αλωνίζουνε τσακάλια/ και λύκοι αιματοπότες// ανεμπόδιστα ζωές διαφεντεύουν/ αγέλη άγριων// σε κόσμο αιμοσταγή («Κόσμος χωρισμένος»). Κι αυτό, όμως,  το «άνοιγμα» στον έξω κόσμο, αποτελεί την εκ νέου αφορμή για επιστροφή στα οικεία γκρίζα, ίσως τη δικαιολογία για μια ακόμη  καταφυγή στον έσω κόσμο, αυτόν που οι ρηγματώσεις του (πολλές πλέον) αντιστοιχούν στη ζοφερή έξωθεν πραγματικότητα. Μια ποίηση σκληρή, ανελέητη στην αλήθεια της, με τις λέξεις της να πληγώνουν τόσο την ίδια την ποιήτρια όσο και τον αποδέκτη της, που εννοεί· εν τέλει μια ποίηση που βρίσκει τον στόχο της αμφίδρομα.

Στο εξώφυλλο έργο του Μιχάλη Αμάραντου, σε ευθεία αναφορά με το περιεχόμενο. Το ένδον ρήγμα σε γκρίζους τόνους. Μια πολύ ξεχωριστή έκδοση από τις εκδόσεις Στίξις.

 Διώνη Δημητριάδου