Μαρία Κοσσυφίδου, Η φασκιά Μετρονόμος, Αθήνα 2019 [Παρουσίαση: Παναγιώτης Χαλούλος, φιλόλογος]

 

Μαρία Κοσσυφίδου

Η φασκιά

Μετρονόμος, Αθήνα 2019

 

[Παρουσίαση: Παναγιώτης Χαλούλος, φιλόλογος]

 

«Να ’ξερες πόσο γκρεμίστηκα για να ζήσω…»

«Γεννήθηκα κόρη», επαναλαμβάνει η ηρωίδα στην αρχή κάθε ενότητας στο πρώτο κεφάλαιο (με τον τίτλο «ΚΟΡΗ»). Μια αγωνιώδη προσπάθεια διαπιστώνουμε για τη γυναίκα-κόρη, που μεγάλωσε με παραμύθια και πολέμησε να τα ξεπεράσει, όχι πάντα αποτελεσματικά ίσως, αφού «Παραμένω σε ηλικία παραμυθιού… Κι ακόμα επιστρέφω…» ομολογεί!

Επτά φορέματα φορεί (επτά οι ενότητες του κεφαλαίου), λευκό το πρώτο, τυλιγμένο σφιχτά στο σώμα τής κόρης, όπως σφιχτά δενόταν παλιά η φασκιά στο τρυφερό σώμα των μωρών, περιοριστικό των κινήσεων, μέχρι απαγορευτικό. Να βλέπει ακίνητη όσα κινούνται, να διεκδικεί μόνο με τη φωνή, όπως το μωρό με το κλάμα ζητά και διεκδικεί ό,τι χρειάζεται. Πόσα μπορεί να διεκδικεί ένα μωρό; Μόνο βασικές βιοτικές ανάγκες. Η φασκιά, λοιπόν, το στενό φόρεμα, σύμβολο των απαγορεύσεων όλων εκείνων των επιθυμιών, αναγκών και αναζητήσεων, που καταπιέζονται πολλές φορές και στη συγκεκριμένη περίπτωση λόγω φύλου. Στην εποχή μας, θα αναρωτηθεί κανείς, καταπιέζεται το γυναικείο φύλο; Σε γενικές γραμμές όχι πλέον, αλλά κάποια φαινόμενα δείχνουν πως δεν έχει ξεπεραστεί εντελώς η προκατάληψη απέναντι στο γυναικείο φύλο. Σε κάποιες χώρες περισσότερο, σε άλλες λιγότερο. Φαινόμενα βίας κατά γυναικών, που φθάνουν και σε δολοφονία, επιβεβαιώνουν ότι δεν έχει εξαλείψει αυτή την παθογένεια η σύγχρονη κοινωνία μας, δυστυχώς! «Από νωρίς κουβάλαγα τον τίτλο και τον μύθο της τιμής»: λευκό το χρώμα της αθωότητας και της τιμής, στενό το φόρεμα να καταπιέζει με τον μύθο της τιμής!...

«Και όνομα μου έδωσαν μαζί μ’ ένα φουστάνι». Λευκό το δεύτερο φόρεμα, «φαρδύ, για να χωρέσουν κι άλλα χρόνια…», ο μύθος της τιμής να συνεχίζεται. Αλλά «Μεγάλωσα. Λερώθηκαν οι κούκλες μου», λερώθηκε το φόρεμα στο διάβα της ζωής κι έτσι η κόρη έριχνε τις κούκλες στο ποτάμι να τις πλύνει (να τις βαφτίζει έλεγε…) «Κι έμοιαζε περισσότερο με πνιγμό παρά με βάφτιση». Ο πνιγμός αφορά στις κούκλες ή στην ίδια την κόρη, που έπρεπε …το όνομά της να ξεπλύνει, ώστε λευκό να παραμείνει το φόρεμα-φασκιά, ο μύθος της τιμής κι αυτή η κατάσταση την πνίγει;… «Να ’ξερες πόσο γκρεμίστηκα για να ζήσω…», φαίνεται να τονίζει, απολογούμενη στο συνομιλητή της, ίσως άντρα-σύντροφο.

Και το μαύρο χρώμα ως σύμβολο: «Μεγάλωσα ανάμεσα σε μαύρα ρούχα… Οι γυναίκες του σπιτιού σχεδόν πάντα κάποιον πενθούσαν» – οι μεγαλύτεροι σε ηλικία θυμόμαστε τις γυναίκες παλιότερων εποχών, τις γιαγιάδες μας σίγουρα, να πενθούν φορώντας μαύρα μια ολόκληρη ζωή, δεν τα έβγαζαν ποτέ! – «μα και πάντα άπλωναν τα πιο λευκά ασπρόρουχα. Το άσπρο πάντα από μέσα, φίλτρο πένθους ανάμεσα στο σώμα και στο βλέμμα». Το πένθος να φαίνεται, κι ας σφύζει από ζωή το σώμα! Και πιο κάτω: «Τα γόνατά μου κόκκινα, μα ποιος θα το προσέξει. Φωτογραφία ασπρόμαυρη, το τραύμα λάσπη μοιάζει». Τα ψυχικά τραύματα πόσο εύκολο είναι να τα δει ο άλλος; «Να ’ξερες πόσο γκρεμίστηκα για να ζήσω…» και παρακάτω, στο επόμενο κεφάλαιο συμπληρώνει: «Οι γκρεμοί μου είχαν ονόματα».

Κόκκινο το χρώμα της ζωής, της ζωντάνιας, αλλά έπρεπε να κρύβεται στο λευκό του φορέματος-φασκιάς: «Μια κόκκινη τρύπα μεγάλωνε μέσα μου… Το κόκκινο μεγάλωνε, πλημμύρισε από μέσα… Συχνά κρύβω την έφηβη που έκρυβα για χρόνια…» και «Ζωγράφιζα τον έρωτα ντυμένο με σύννεφο λευκό». Το λευκό καλύπτει και το ψέμα και το αίμα. «Πάντα αγαπούσα με πιθανότητα αίματος. Πάντα με αγαπούσαν με πιθανότητα ψέματος…» Ματαίωση επιθυμιών κι ελπίδων διαπιστώνουμε: «Ακάλεστη έμεινα στον γάμο μου».

Φόρεμα έβδομο: επτά φορέματα, ένα για κάθε μέρα, στενό, φαρδύ, μακρύ, άσπρο, λευκό πάντα όμως για την κόρη. Η κόρη αποφασίζει: «Θα κόψω δρόμο απ’ το παρόν για να προλάβω εμένα. Δεν έχω χρόνο για ενοχές… Έμαθα από λάσπη, έμαθα κι από λευκά φορέματα».

ΚΟΡΙΤΣΙ γίνεται η κόρη στο δεύτερο κεφάλαιο. Κλειδώνει τα παραμύθια σε «τέσσερις σκοτεινούς τοίχους». Εδώ αναγνωρίζουμε κορίτσια, που γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης: «Πόσο ν’ αντέξει το λευκό μες στο πορνείο», «Κορίτσι έγινα καλό κι από τα λίγα… Στον έξω κόσμο κρύβομαι μ’ ένα λευκό σεντόνι… Το άσπρο λένε είναι χαρά, για μένα απουσία».

Στο τελευταίο κεφάλαιο (Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ) θα συναντηθούν η κόρη με το κορίτσι σε μια γρήγορη στιχομυθία, στην οποία αναγνωρίζουμε στοιχεία από όσα διαβάσαμε στα δύο προηγούμενα, όπου συμπυκνώνονται τα θέλω, οι προσδοκίες, οι ανάγκες της κόρης, σε αντίθεση με τις διαπιστώσεις, τις πραγματικότητες που προσγείωσαν το κορίτσι, το κορίτσι που έγινε γυναίκα μέσα από ματαιώσεις, απογοητεύσεις, που γνώρισε τη σκληρότητα της ζωής, γιατί η ζωή δεν είναι τα παραμύθια της παιδικής ηλικίας. Γιατί τα παραμύθια «έκρυβαν σημάδια για τον δρόμο» και αυτά τα σημάδια τα έχει αποκρυπτογραφήσει, τα φύλαξε, όπως λέει, φέρνοντάς τα στα μέτρα της. «Παραμένω σε ηλικία παραμυθιού, φορώντας τα λερωμένα μου λευκά. Κι ακόμα επιστρέφω…»

Μια επιστροφή στα αρχικά παραμύθια; Ίσως, αλλά με τη γνώση που προσφέρει η ζωή με τις εμπειρίες! «Λυτρώθηκα επιστρέφοντάς μου ό,τι μου χρωστούσα. Ένα χρώμα, έναν δρόμο, μια ζωή. Ό,τι έχασα το κέρδισα σε μνήμη. Ό,τι κέρδισα το έπαιξα στο μέλλον. Ό,τι θα έρθει, το έχω ήδη πληρώσει. Ό,τι άφησα, το έχω καθαρίσει…»

Το μικρού μεγέθους και ολιγοσέλιδο βιβλίο της Μαρίας Κοσσυφίδου «η φασκιά», γραμμένο σε πρόζα με ποιητικό ύφος αποτελεί ένα πραγματικό ποίημα και, ενώ δεν δηλώνεται ότι είναι γραμμένο για θέατρο, ενέχει μια θεατρικότητα και πράγματι ανέβηκε επί σκηνής με επιτυχία στην Πάτρα το 2019.

 

Παναγιώτης Χαλούλος*

 

Η Μαρία Κοσσυφίδου γεννήθηκε στη Δράμα. Από το 1998 εργάζεται στον Νομό Αχαΐας ως εκπαιδευτικός Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Εξέδωσε τα βιβλία «Μύθοι του κουτσού χρόνου» (εκδ. Λαγουδέρα, 2004), την ποιητική συλλογή «Κύκλος σπουδών» (εκδόσεις περί τεχνών, 2007) και για τον Δήμο Πατρέων το βιβλίο «Εμένα μου πρέπει το τραγούδι – Η μελοποιημένη ποίηση του Κωστή Παλαμά» (2009). Το «Σε ετοιμότητα διαδρομής ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΑΡΑΤΖΑΣ ποιήματα σε α’ πρόσωπο (1972-2022)» (εκδόσεις Μετρονόμος, 2022) είναι το τελευταίο της βιβλίο. Στίχοι της μελοποιήθηκαν από τους συνθέτες Γιάννη Γερογιάννη και Γιώργο Καζαντζή. Από το 2013 ασχολείται με τη φωτογραφία. Έργο της διακρίθηκε στα Sony World Photography Awards 2016, ενώ συνεργάζεται με εκδοτικούς οίκους και δισκογραφικές εταιρίες για εξώφυλλα βιβλίων και CD. Μετά από ομαδικές εκθέσεις, το 2018 έκανε την πρώτη της ατομική έκθεση, μαζί με τον Πολυδεύκη Ασωνίτη, με τίτλο «Πρωτόπλαστοι ξανά». Φέτος συμμετέχει με δύο έργα της στην ψηφιακή πλατφόρμα του MOMus – Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, με θέμα τον Covid-19. 

 

* Ο Παναγιώτης Χαλούλος είναι φιλόλογος με πλούσιο εκπαιδευτικό και συγγραφικό έργο. 

Συνέγραψε τα παρακάτω βιβλία:

Ø  «Ιστορία για το Γυμνάσιο, Ασκήσεις και θέματα Ανακεφαλαιωτικών Εξετάσεων με αξιοποίηση ιστορικών πηγών – Σχέδια μαθημάτων με χρήση Η/Υ, για όλες τις τάξεις του Γυμνασίου»-συνοδευτικό CD-ROM, εκδ. Ζήτη, Θεσσαλονίκη 2005.

Επανεκδόσεις αναθεωρημένες:

Ø  «Ιστορία για το Γυμνάσιο, Ασκήσεις και θέματα Ανακεφαλαιωτικών Εξετάσεων με αξιοποίηση ιστορικών πηγών – Σχέδια μαθημάτων με χρήση Η/Υ, Α΄ τάξη, Αρχαία Ιστορία»-συνοδευτικό CD-ROM, εκδ. Ζήτη, Θεσσαλονίκη 2006, 2010².

Ø  «Ιστορία για το Γυμνάσιο, Ασκήσεις και θέματα Ανακεφαλαιωτικών Εξετάσεων με αξιοποίηση ιστορικών πηγών – Σχέδια μαθημάτων με χρήση Η/Υ, Β΄ τάξη, Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία»-συνοδευτικό CD-ROM, εκδ. Ζήτη, Θεσσαλονίκη 2006.

Ø  «Ιστορία για το Γυμνάσιο, Ασκήσεις και θέματα Ανακεφαλαιωτικών Εξετάσεων με αξιοποίηση ιστορικών πηγών – Σχέδια μαθημάτων με χρήση Η/Υ, Γ΄ τάξη, Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία»-συνοδευτικό DVD-ROM, εκδ. Ζήτη, Θεσσαλονίκη  2008.

Ø  «Εύθυμα παραμύθια διασκευασμένα για το θέατρο – Πρακτικός οδηγός για σχολικές θεατρικές ομάδες για την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση», εκδ. περί τεχνών, Πάτρα 2006.

Έχει δημοσιεύσει άρθρα εκπαιδευτικού περιεχομένου σε έντυπα περιοδικά και στο διαδίκτυο (http://users.ach.sch.gr/pchaloul) πλούσιο υλικό σε ιστοσελίδες-παρουσιάσεις-video, για την πραγματοποίηση μαθημάτων Ιστορίας με χρήση Η/Υ.